Αρχές και παράγοντες επιτυχίας

Αρχές και παράγοντες επιτυχίας

Η προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή εφαρμόζεται σε πολιτικές, πρακτικές και έργα που μπορούν είτε να μειώσουν τους κινδύνους μειώνοντας την ευπάθεια και/ή την έκθεση ή/και να υλοποιήσουν ευκαιρίες που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή. Η προσαρμογή επηρεάζει όλα τα επίπεδα λήψης αποφάσεων, όλες τις περιφέρειες καθώς και τους περισσότερους τομείς. Η προσαρμογή πρέπει να διαρθρωθεί ως διατομεακή, πολυεπίπεδη και διαπεριφερειακή δραστηριότητα που θα συγκεντρώνει φορείς με διαφορετικές γνώσεις, ενδιαφέροντα και αξίες. Η προσαρμογή δεν αφορά μόνο στο να κάνουμε περισσότερα, αλλά σε νέους τρόπους σκέψης και αντιμετώπισης του κινδύνου και των κινδύνων, της αβεβαιότητας και της πολυπλοκότητας. Η διερεύνηση κατάλληλων οδών προσαρμογής για την αντιμετώπιση των υφιστάμενων τρωτών σημείων και την αύξηση της ανθεκτικότητας θα απαιτήσει μια δομημένη διαδικασία μάθησης από ανθρώπους και οργανισμούς. Παρόλο που κάθε διαδικασία προσαρμογής πρέπει να είναι συγκεκριμένη για κάθε πλαίσιο, πολλές βασικές αρχές, όπως παρουσιάζονται κατωτέρω, αναγνωρίζονται κοινώς για την υποστήριξη της ορθής προσαρμογής.

Αρκετές αρχές στη διαδικασία πολιτικής προσαρμογής αναγνωρίζονται κοινώς ως βασικοί παράγοντες για την ορθή προσαρμογή. Οι αρχές αυτές (βάσει του UKCIP, 2005· Adger et al. 2005· Prutsch et al. 2010· Brown et al. 2011, Southern Voices on Adaptation, CARE 2015) είναι:

1. Η προσαρμογή πρέπει να είναι βιώσιμη — οι δράσεις προσαρμογής δεν θα πρέπει να προσθέτουν στην κλιματική αλλαγή ούτε να περιορίζουν τις προσπάθειες μετριασμού, επομένως θα πρέπει να χρησιμοποιούνται συνέργειες με τους στόχους μετριασμού της κλιματικής αλλαγής και να αποφεύγονται οι συγκρούσεις. Επιπλέον, δεν θα πρέπει να περιορίζει την ικανότητα άλλων τμημάτων του φυσικού περιβάλλοντος, της κοινωνίας ή των επιχειρήσεων να προβαίνουν σε προσαρμογή αλλού (π.χ. χρήση υπόγειων υδάτων για άρδευση σε ξηρές περιοχές, γεγονός που προκαλεί μείωση της στάθμης των υπόγειων υδάτων και περιορίζει τη διαθέσιμη ποσότητα πόσιμου νερού). Όπου είναι δυνατόν, να προωθήσουν τις προσπάθειες προσαρμογής που ενισχύουν την ικανότητα των φυσικών συστημάτων να ενισχύουν την ανθεκτικότητα (π.χ. προσεγγίσεις που βασίζονται στο οικοσύστημα και λύσεις που βασίζονται στη φύση) μέσω της αντιστάθμισης των κλιματικών κινδύνων.
2. Συνεργασία — εντοπισμός και συνεργασία με τους επηρεαζόμενους φορείς (π.χ. από δημόσιες αρχές, ΜΚΟ, επιχειρήσεις, τοπικές κοινότητες και άτομα) σε όλα τα σχετικά επίπεδα και διασφάλιση ότι είναι καλά ενημερωμένοι και ενθαρρύνονται να εργαστούν για την προσαρμογή. Διαμόρφωση, καθορισμός επιλογών και ιεράρχηση τους, εφαρμογή και παρακολούθηση των πολιτικών προσαρμογής και σχεδιασμός με συμμετοχικό και χωρίς αποκλεισμούς τρόπο.
3. Η προσαρμογή πρέπει να βασίζεται σε τεκμηριωμένα στοιχεία — αξιοποιώντας πλήρως την τελευταία έρευνα, τα δεδομένα και την πρακτική εμπειρία, ώστε η λήψη αποφάσεων να υποστηρίζεται και να ενημερώνεται επαρκώς.
4. Διαχείριση των κλιματικών και μη κλιματικών κινδύνων χρησιμοποιώντας μια ισορροπημένη προσέγγιση — η κλιματική αλλαγή είναι μόνο μια πτυχή πολλαπλών πιέσεων που επηρεάζει την κοινωνική, φυσική και οικονομική ανάπτυξη. Ως εκ τούτου, η προσαρμογή πρέπει να υιοθετήσει μια ολιστική προσέγγιση που περιλαμβάνει τη διαχείριση τόσο των κλιματικών όσο και των μη κλιματικών κινδύνων.
5. Αντιμετώπιση των κινδύνων που συνδέονται με παρελθούσες και τρέχουσες κλιματικές διακυμάνσεις και ακραία καιρικά φαινόμενα — αυτό θα πρέπει να αποτελέσει το σημείο εκκίνησης για προληπτικές δράσεις για την αντιμετώπιση των κινδύνων και των ευκαιριών που συνδέονται με τη μακροπρόθεσμη κλιματική αλλαγή. Είναι σημαντικό να διασφαλιστούν ο συντονισμός και οι στενές συνέργειες με τη μείωση/διαχείριση των κινδύνων καταστροφών (π.χ. έκθεση για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή και τη μείωση του κινδύνου καταστροφών στην Ευρώπη).
6. Θα πρέπει να δοθεί προτεραιότητα στην αντιμετώπιση των κλιματικών επιπτώσεων —για παράδειγμα, εστιάζοντας περισσότερο στους τομείς που πλήττονται περισσότερο από τις καιρικές συνθήκες και το κλίμα, σε εκείνους που έχουν μακροπρόθεσμη διάρκεια ζωής ή επιπτώσεις, στους οποίους εμπλέκονται σημαντικές επενδύσεις ή διακυβεύονται υψηλές αξίες, ή στους τομείς στους οποίους εμπλέκεται στήριξη για κρίσιμες εθνικές υποδομές.
7. Η προσαρμογή πρέπει να είναι προσαρμοσμένη στην κλίμακα που απαιτείται από την πρόκληση της κλιματικής αλλαγής (π.χ. εθνική/περιφερειακή/τοπική/τομεακή/διασυνοριακή) — οι λύσεις πρέπει να τροποποιηθούν για μεμονωμένες καταστάσεις, αντιμετωπίζοντας επίσης τις ευθύνες και τη χρηματοδότηση.
8. Η προσαρμογή θα πρέπει να είναι ευέλικτη — αν και εξακολουθεί να υπάρχει αβεβαιότητα σχετικά με το μελλοντικό κλίμα, οι επιλογές τώρα σε ορισμένους τομείς (π.χ. σε τομείς με μακροπρόθεσμους ορίζοντες σχεδιασμού) θα πρέπει να εξετάζονται και να λαμβάνουν αποφάσεις που μπορούν να προσαρμοστούν εύκολα. Ως εκ τούτου, θα πρέπει να αναγνωριστεί η αξία της μηδενικής/χαμηλής λύπης και των αμοιβαία επωφελών επιλογών προσαρμογής όσον αφορά τη σχέση κόστους-αποτελεσματικότητας και τα πολλαπλά οφέλη, καθώς και η αξία μιας σταδιακής προσέγγισης για την προσαρμογή.
9. Η προσαρμογή πρέπει να είναι διαφανής — να γνωστοποιεί πλήρως τα αποτελέσματα και το κόστος των διαφόρων επιλογών προσαρμογής, τόσο βραχυπρόθεσμα όσο και μακροπρόθεσμα, και να παρέχει όσο το δυνατόν περισσότερες λεπτομέρειες. Οι αποφάσεις προσαρμογής είναι επίσης φορτωμένες με αξία, π.χ. όσον αφορά το επίπεδο κινδύνου που πρέπει να γίνει αποδεκτό. Ως εκ τούτου, είναι ζωτικής σημασίας οι αποφάσεις και η κατανομή των πόρων να καταστούν διαφανείς προκειμένου να είναι σε θέση να συμφωνήσουν σε δίκαιες και ισορροπημένες λύσεις.
10. Επανεξετάζουν συνεχώς την αποτελεσματικότητα, την αποδοτικότητα, την ισότητα και τη νομιμότητα των αποφάσεων προσαρμογής, προκειμένου να βελτιώνονται σταδιακά σύμφωνα με την εξέλιξη των στοιχείων και των γνώσεων σχετικά με τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Αυτό απαιτεί παρακολούθηση και επαναξιολόγηση των κινδύνων, καθώς και των πολιτικών/μέτρων προσαρμογής.