Caillteanais eacnamaíocha agus básanna

Breithnítear sa deais seo na caillteanais eacnamaíocha iomlána agus árachaithe agus líon na mbásanna ó theagmhais a bhaineann leis an aimsir agus leis an aeráid i mBallstáit an Aontais agus i mballtíortha LEE agus i dtíortha comhoibríocha ó 1980 i leith. Is iad guaiseacha a bhaineann leis an aimsir agus leis an aeráid na cineálacha sin a aicmítear mar ghuaiseacha meitéareolaíocha (e.g. stoirmeacha), guaiseacha hidreolaíocha (e.g. tuilte) agus guaiseacha clíomeolaíochta (e.g. tonnta teasa) bunaithe ar aicmiú na Comhairle Idirnáisiúnta um Eolaíocht (ICSU). Áirítear na guaiseacha geoifisiceacha (e.g. creathanna talún agus bolcáin) chun críoch comparáide. D’fhéadfadh imeacht tarlú i roinnt tíortha, ach roinntear an fhaisnéis in aghaidh na tíre.

Tá na sonraí bunaithe ar thacar sonraí RiskLayer CATDAT (a fuarthas faoi chomhaontú institiúideach), agus ar bhailiú táscairí eacnamaíocha Eurostat, ach rinneadh sonraí ó bhlianta roimhe sin nach gcumhdaítear le Eurostat a chomhlánú trí úsáid a bhaint as sonraí ó Bhunachar Sonraí Macra-Eacnamaíoch Bliantúil an Choimisiúin Eorpaigh (AMECO), Ionchas Eacnamaíoch Domhanda (WEO) an Chiste Airgeadaíochta Idirnáisiúnta (CAI), an Bunachar Sonraí um an nGeilleagar Iomlán (TED) agus bunachar sonraí an Bhainc Dhomhanda. Úsáidtear meándaonra tíre thar thréimhse na hamshraithe.

I gcás thíortha na mBalcán Thiar, níl faisnéis iomlán ag Eurostat faoi achar dromchla, daonra agus innéacsanna praghsanna. Maidir leis an anailís seo, déantar luachanna atá in easnamh a fhorlíonadh le faisnéis ón mBanc Domhanda agus ó Risklayer.

Tá na sonraí sa deais seo bunaithe ar thaifid na n-imeachtaí aonair a fuarthas ón soláthraí sonraí. Mar sin féin, ós rud é nach é EEA úinéir na sonraí, ní féidir le EEA aon mhionsonraí eile a nochtadh seachas na sonraí a chuirtear i láthair sa deais seo.

Cuirtear an fhaisnéis ó CATDATA ina bhfuil sonraí in aghaidh an imeachta i láthair:

• de réir tíre (mar a tharla sa bhliain is déanaí de na hamshraitheanna, e.g. sanntar imeachtaí a tharla sa tSeicslóvaic don tSeicia agus/nó don tSlóvaic bunaithe ar fhaisnéis suímh an imeachta); nó
• de réir bliana (arna ngrúpáil do Bhallstáit AE-27, do Bhallstáit LEE-32 agus do bhalltíortha LEE-38 agus do thíortha comhoibríocha); nó
• de réir an chineáil guaise (i gcás guaiseacha a bhaineann leis an aimsir agus leis an aeráid amháin nó lena n-áirítear guaiseacha geoifisiceacha) Mar gheall ar a thionchar ar bhásanna, nuair a chuirtear i láthair iad de réir an chineáil guaise roinntear sonraí clíomeolaíochta idir tonnta teasa agus teagmhais chlíomeolaíochta eile (e.g. tréimhsí fuara, falscaithe)

Coigeartaíodh sonraí chun boilsciú a chur san áireamh agus cuirtear i láthair iad i bpraghsanna tairiseacha arna sloinneadh don bhliain is déanaí den amshraith: mar shampla, i gcás na sonraí 1980-2023, sloinntear na luachanna uile i luachanna 2023-euro.

Sa deais seo tá sonraí níos mionsonraithe a bhaineann le táscaire EEA CLIM039 maidir le ‘Caillteanaiseacnamaíocha ó theagmhais a bhaineann leis an aeráid san Eoraip’,a thugtar cothrom le dáta go bliantúil. Tá mionsonraí breise maidir leis na sonraí agus an táscaire le fáil i bhfaisnéisiú EEA Caillteanais eacnamaíocha agus básanna ó fhoircinn a bhaineann leis an aimsir agus leis an aeráid (2025).

Úsáidtear an fhaisnéis a chuirtear i láthair sa deais seo i roinnt tionscadal LEE agus seachtrach, e.g. spriocanna forbartha inbhuanaithe an Aontais (Eurostat), an Fhaireachlann Eorpach Aeráide agus Sláinte (maidir le básanna ar thuilte agus falscaithe) nó tairseach 2025 EEA maidir le tionchar ar an aeráid agus ullmhacht.

Ullmhaíodh an deais sin maidir leis na caillteanais eacnamaíocha ó dhálaí foircneacha a bhaineann leis an aeráid san Eoraip agus cuireadh ar fáil í faoin gComhaontú ar Leibhéal Seirbhíse LEE – an Choimisiúin Eorpaigh (RTD) maidir le ‘Feabhas a chur ar an rochtain ar shonraí in situ um fhaire na Cruinne chun tacú le beartais agus gníomhaíochtaí maidir le hoiriúnú don athrú aeráide’.