Minnkun hættu á hamförum eða stóráfalli

Minnkun hættu á hamförum eða stóráfalli

Lykilskilaboð

• Evrópa (og um allan heim) stendur nú frammi fyrir loftslagsbreytingum. Með fyrirvara um nauðsyn ráðstafana til að draga úr loftslagsbreytingum (og hrein núlllosun eins fljótt og auðið er) er þörf á aðlögun við allar aðstæður þar sem afleiðingar loftslagsbreytinga munu vera sýnilegar næstu áratugi (eða jafnvel öldur).
• Erfiðari veðuratburðir eru náttúruhamfarir þar sem aðlögun að loftslagsbreytingum og draga úr hættu á hamförum skarast. Bæði þurfa að leggja áherslu á allt áhættustýringarferlið, þ.m.t. ráðstafanir sem beinast að forvörnum, viðbúnaði og bata.
• Samlegðaráhrif eru á milli stefnu ESB um hamfarastjórnun og aðlögun að loftslagsbreytingum og bæði þarf að samþætta stefnu ESB á borð við vatn (vatn, þurrka) eða á mikilvægum innviðum.

Áhrif og veikleikar

Á undanförnum áratugum hefur Evrópa upplifað aukna tíðni og alvarleika veður- og loftslagstengdra náttúruhamfara, s.s. þurrka, skógarelda, hitabylgna og mikillar úrkomu. Jafnvel með núverandi samþykktum metnaði til að draga hratt úr losun gróðurhúsalofttegunda og til að koma í veg fyrir loftslagsáhættu á skilvirkan hátt er þessari þróun ætlað að halda áfram og styrkjast með félagslegum og hagrænum og umhverfislegum breytingum (t.d. lýðfræðilegri þróun og breytingum á landnotkun) (EES 2021; IPCC 2020, EES 2017).

Stefnurammi

Stefna ESB um stjórnun hamfara- og stóráfallaáhættu (DRM), byggð á almannavarnakerfi ESB (CPM), stuðlar að samvinnu milli innlendra almannavarnakerfa, hvetja til miðlunar góðra starfsvenja um DRM, þ.m.t. hvernig á að takast á við áhrif loftslagsbreytinga.

Framkvæmdastjórn Evrópusambandsins (EC) styður Sendai Framework for Disaster Risk Reduction (SFDRR), efla og efla DRM og samþættingu þess í stefnu ESB. Árið 2016 gaf Evrópubandalagið út aðgerðaáætlun sem miðar að því að leiðbeina framkvæmd SFDRR í stefnu ESB með því að beita stefnumiðaðri nálgun við stefnumótun. Á árinu 2017 gaf Evrópubandalagið enn fremur út orðsendingu með lykilaðgerðum til að styrkja stjórnun hamfara í Evrópu.

Stefna ESB 2021 um aðlögun að loftslagsbreytingum hvetur til að nýta enn frekar samlegðaráhrif milli minnkunar á hamfaraáhættu (DRR) og aðlögunar að loftslagsbreytingum (CCA), með sérstakri áherslu á hamfaraáhættu og mikilvæga innviði. Áætlunin styður einnig fjármögnun áhættu vegna hamfara eða stóráfalla, opna einkafjármögnun og samþætta loftslagsþol í skattastefnu aðildarríkjanna.

DRM er til staðar á nokkrum lykilsviðum ESB: Floods Directive, Action on Water Scarcity and Drought (sjá stefnusíðuna um vatnsstjórnun) og tillögu að tilskipun um þýðingarmikil grunnvirki í Evrópu.

Að bæta þekkingargrunninn

IPCC AR6 WG II skýrsla loftslagsbreytinga 2022: Áhrif, aðlögun og veikleikar meta áhrif og áhættur í tengslum við merkjanlegar og áætlaðar loftslagsbreytingar sem og möguleika, ferli og skilyrði fyrir stjórnun loftslagsáhættu. Áætlaðar breytingar á öfgakenndum loftslagsbreytingum sem fall af hnattrænni hlýnun (1,5 á móti 2 °C) og áhrif þeirra á DRM hafa verið skoðaðar í sérstakri skýrslu IPCC um hlýnun jarðar á 1,5 °C. Miklar og skyndilegar eða óafturkræfar breytingar á hafinu og lághvolfinu í breytilegu loftslagi hafa verið metnar í sérstakri skýrslu um hafið og krýsuhvolfið í breytilegu loftslagi til að greina sjálfbærar og endingargóðar áhættustýringaráætlanir. Fjallað hefur verið um áhættustjórnun og ákvarðanatöku í tengslum við sjálfbæra þróun í sérskýrslu IPCC um loftslagsbreytingar og land.

Árið 2015 hleypti EC af stokkunum þekkingarmiðstöð fyrir hamfaraáhættustjórnun (DRMKC) til að auka viðnámsþrótt ESB og aðildarríkjanna við hamfarir og getu þeirra til að koma í veg fyrir, undirbúa og bregðast við neyðarástandi með styrktu tengi milli vísinda og stefnu með netsafni rannsókna sem tengjast hamförum og aðgangi að ýmsum netkerfum og samstarfi. The Joint Research Center (JRC) stýrir DRMKC og, síðan 2017, GIS vefur-pallur Risk Data Hub. Miðstöðin miðar að því að bæta aðgang og deila gögnum um áhættu í öllu Evrópusambandinu til að hlúa að DRM. Sem þekkingarmiðstöð er gert ráð fyrir að áhættugagnamiðstöðin sé viðmiðunarpunkturinn fyrir áhættugögn sem ná til alls Evrópusambandsins, annaðhvort með því að hýsa viðeigandi gagnasöfn eða með því að tengja við landsbundna vettvanga og skýrslur Sameiginlegu rannsóknarmiðstöðvarinnar um vísindi fyrir DRM (2017 og 2020 skýrslur).

EB hvetur til að afla betri upplýsinga og samanburðarhæfi gagna um hamfarir, s.s. upplýsingar um efnahagslegt tap hamfara eða stóráfalla. Í þessu samhengi er í skýrslu, sem Sameiginlega rannsóknarmiðstöðin gaf út árið 2018, greiningu á nokkrum gagnagrunnum sem hafa verið þróaðir til að safna, skrá og safna saman upplýsingum um mismunandi hættutap og þar með til að bæta samanburðarhæfi margvíslegra atburða sem orsakast af hvers konar hættu. Þar að auki veitir röð PESETA verkefna Sameiginlegu rannsóknarmiðstöðvarinnar yfirlit yfir mögulegar lífeðlisfræðilegar og efnahagslegar afleiðingar loftslagsbreytinga í framtíðinni fyrir Evrópu.

Neyðarstjórnunarþjónusta Kópernikusaráætlunarinnar (CEMS) veitir upplýsingar um ýmsar loftslagstengdar hættur, þ.m.t. flóð, þurrkar og skógareldar, til neyðarviðbragða og áhættustjórnunar vegna hamfara.

Á undanförnum árum hefur verið unnið að því að auka samræmi milli CCA og DRR rannsókna, stefnu og starfsvenja. Innan H2020 PLACARD verkefnisins var þróaður vettvangur fyrir samtal, þekkingarmiðlun og samvinnu milli tveggja mismunandi samfélaga. Ennfremur birti EEA skýrslu þar sem lagt er mat á DRR og CCA núverandi starfsvenjur og umfang verkkunnáttu.

EEA uppfærir árlega vísbendingu um efnahagslegt tap vegna loftslagstengdra öfga. Evrópsk verkefni á borð við LODE beinast að þróun upplýsingakerfa um tjón og tap á gögnum fyrir DRR og CCA. Alþjóðabankinn gerði einnig rannsóknir fyrir European Union on Economics for Disaster Prevention and Preparedness in Europe (2021). Evrópska vátrygginga- og lífeyrissjóðaeftirlitsstofnunin (European Insurance and Occupational Pensions Authority) þróaði stjórnborð sem fjallaði um náttúruhamfarir.

Stuðningur við fjárfestingar og fjármögnun

Að hvetja til árangursríkrar og aukinnar fjárfestingar í forvörnum gegn hamförum er forgangsaðgerð fyrir framkvæmdastjórn Evrópusambandsins. Fjármögnun ESB til aðlögunar er studd af fjárhagsrammanum til margra ára 2021-2027 sem tryggir að loftslagsaðgerðir hafi verið samþættar öllum helstu útgjaldaáætlunum ESB.

Samstöðusjóði Evrópusambandsins var komið á fót til að fjármagna aðildarríki ef um meiriháttar hamfarir er að ræða. Það var búið til til til að bregðast við miklum flóðaviðburði í Mið- og Austur-Evrópu árið 2002 og stuðning við hamfarir, endurreisn opinberra grunnvirkja og verndun menningararfleifðar.

Rannsóknirnar á að draga úr hættu á hamförum eru fjármagnaðar með rammaáætlunum ESB um rannsóknir og nýsköpun, einkum frá 2021 til 2027 af Horizon Europe, sem felur í sér aðlögun að loftslagsbreytingum sem verkefnissvæði, sem miðar að því að aðstoða evrópsk samfélög og svæði við betri skilning, undirbúning og stjórnun á loftslagsáhættu. Klasi 3- Borgaralegt öryggi í samfélaginu miðar að því að bregðast við áskorunum sem stafa af náttúrulegum hættum og af mannavöldum og á því sérstaklega við um DRR-geirann.

Enn fremur, á hverju ári opnar almannavarnakerfi ESB auglýsingu um fjármögnun verkefna um forvarnir og viðbúnað. Að styrkja DRM er einnig innan markmiða LIFE fjármögnunaráætlunarinnar.

Hægt er að finna yfirgripsmikið yfirlit um fjármögnun ESB á aðlögunarráðstöfunum síðu.

Stuðningur við framkvæmdina

Unnið er að viðbúnaðaraðgerðum á vettvangi Evrópusambandsins til að hjálpa til við að ná til reiðu og getu manna og efnislegra leiða og tryggja skilvirk og skjót viðbrögð við hamförum eða stóráföllum. Early Viðvörunarkerfi (fyrir hamfariralmennt, nánari upplýsingar um flóð, þurrkaog skógarelda) eru einingar og þjálfunaráætlanir nauðsynlegar hluti af þessari starfsemi. Í þessu samhengi var þekkingarnet Sambandsins á sviði almannavarna stofnað til að auka samstarf, samræmingu, færni og sérþekkingu, bæta getu ESB til að undirbúa sig fyrir, koma í veg fyrir og bregðast við hamförum eða stóráföllum.

Enn fremur var evrópska almannavarnahópnum komið á fót til að efla evrópskt samstarf á sviði almannavarna og gera kleift að bregðast við hraðari, betri og skilvirkari evrópskum viðbrögðum við hamförum og náttúruhamförum af völdum manna.

Lágmarkskrafa um aðlögun

Í samræmi við CPM-ríki Evrópusambandsins verða aðildarríki að gefa framkvæmdastjórn Evrópusambandsins skýrslu á þriggja ára fresti (1) samantekt um áhættumat, (2) mat á getu til áhættustjórnunar, sem og (3) upplýsingar um forvarnar- og viðbúnaðarráðstafanirnar. Skýrslan felur einnig í sér áherslu á aðgerðir til aðlögunar að loftslagsbreytingum: Aðildarríki verða að fela í sér samlegðaráhrif milli DRR og CCA ráðstafana, sem komið er á fót á landsvísu eða á landsvísu, að því er varðar lykiláhættu í tengslum við loftslagsbreytingar. Á grundvelli samantekta úr landsbundnu áhættumati, sem lagðar voru fram í árslok 2018, birti Evrópubandalagið uppfært yfirlit ESB yfir áhættur.

Hins vegar er ekkert kerfisbundið fyrirkomulag til staðar fyrir lönd til að tilkynna um tap til framkvæmdastjórnar Evrópusambandsins eða EES.