2.4 Mat á framkvæmd áhættu og veikleika

Aðlögun að áætlanagerð á staðbundnum vettvangi krefst skilnings á núverandi og áætluðum loftslagshættum ( sjá skref 2.1 og skref 2.2) auk skilnings á viðkvæmum sviðum borgarinnar (skref 2.3). Þessir tveir þættir eru sameinaðir í áhættu- og varnarleysismati. Til eru fjölmargar aðferðir sem hægt er að nota til að framkvæma áhættumat og veikleikamat á þéttbýlissvæðum. Þekking á mismunandi aðferðum og niðurstöðum þeirra er mikilvæg fyrir val á skilvirkustu og árangursríkustu aðferðinni sem beita skal í samræmi við getu staðaryfirvalda.

Áhætta vegna loftslagsbreytinga í borg eða bæ ætti að einkennast út frá nokkrum þáttum: loftslagsógn (áætluð loftslagsskilyrði), samhengi landfræðilegrar staðsetningar (t.d. strandsvæði, fjalllendi o.s.frv.), og geirar og kerfi sem verða fyrir áhrifum (t.d. heilbrigði manna, grunnvirki, flutningar, hafnir, orka, vatn, félagsleg velferð o.s.frv.), þ.m.t. áhrif á viðkvæmustu hópana (t.d. aldraða, heimilislausa, þá sem eiga á hættu að verða fyrir fátækt o.s.frv.).

Þetta skref styður sáttmála borgarstjóra sem undirritar borgir til að þróa áhættu og veikleikamat (RVA). Samkvæmt skýrsluramma Samtaka borgarstjóra felur áhættumatið í sér gögn um loftslagshættur, viðkvæma geira, aðlögunargetu og viðkvæma íbúahópa. Með tilliti til loftslagshættu er farið fram á að borgir, sem undirrita, skilgreini líkindi og áhrif þeirra á hætturnar sem skipta mestu máli, væntanlegar breytingar á styrk og tíðni, sem og tímamörk. Þetta er gert með skilgreindri vísbendingu um öryggisstig. Fyrir hverja tilgreinda loftslagshættu eru viðkvæmir geirar og veikleikastig þeirra skilgreint. Enn fremur er skilgreint mat á aðlögunargetu eftir geirum með því að nota jákvæða aðlögunarhæfni, s.s. aðgang að þjónustu, getu stjórnvalda og stofnana, efnislega og umhverfislega getu, þekkingu og nýsköpun. Einnig er mögulegt að úthluta vísum fyrir greinda viðkvæma geira og aðlögunarhæfni. Allir ofangreindir þættir RVA, ásamt úrtaksvísum, eru fáanlegir á upplýsingavettvanginum MyCovenant (sjá einnig vinnuútgáfuna án nettengingar af skýrslusniðmátinu).

Áhættumat beinist fyrst og fremst að áætluðum breytingum á loftslagsskilyrðum, skrá yfir hugsanlegar eignir, líkur á að áhrifin verði og afleiðingarnar sem af þeim leiða. Vulnerability assessments focus, sensitivity and adaptive capacity of systems, assets and populations. Samþætt mat á áhættu og varnarleysi tekur bæði til viðkvæmni og áhrifa loftslagshættu.

Hægt er að skipta aðferðunum, sem eru hannaðar fyrir áhættumat og veikleikamat, í ofansæknar aðferðir, sem eru yfirleitt byggðar á megindlegum gögnum (t.d. manntalsgögnum, loftslagslíkönum eftir kvarða) og nota vörpun, og neðansæknar aðferðir sem oft nota staðbundna þekkingu til að greina áhættu og eru almennt eigindlegar í eðli sínu.

Veikleikamat, byggt á vísbendum, notast við fyrirframskilgreinda vísa sem geta verið bæði megindlegir og eigindlegir og unnt er að meta bæði með líkanagerð eða samráði við hagsmunaaðila.

Hægt er að nota skyndileitaraðferð, sem byggist á fyrirliggjandi þekkingu, frá fyrstu hendi til að öðlast skýrari skilning á þörfinni fyrir ítarlegt mat.

Val á aðferðum við mat á áhættu eða veikleika ætti að byggjast á:

• Mannauður og fjármagn við hendi,
• Tiltækileiki gagna,
• Fyrirliggjandi þekkingu,
• Þátttöku hagsmunaaðila,
• Umfang og umfang hugsanlegrar áhættu,
• Æskileg tegund framleiðslu fyrir frekari áætlun um aðgerðir til aðlögunar.

Óháð aðferðinni sem notuð er skal a.m.k. taka tillit til eftirfarandi þátta í matinu:

• Þróun ýmissa loftslagsbreyta (t.d. meðalhita og öfgafullur hiti, fjöldi daga með miklum hita, mikil úrkoma, snjóþekja), helst byggt á ýmsum loftslagssviðsmyndum,
• Væntum (beinum og óbeinum) áhrifum (göllum og tækifærum) með því að greina þær hættur sem skipta mestu máli, svo og þau svæði borgarinnar sem eru í mestri hættu, sem eru í mestri hættu, útbreiðsla heildar íbúafjölda, viðkvæmra íbúa, atvinnustarfsemi og efnahagslegs gildis,
• Tímaáætlun, s.s. skamman tíma, miðlungs (t.d. 2050s) eða langtíma (t.d. í lok aldarinnar),
• Upplýsingar um öryggisstig (t.d. hátt, miðlungs, lítið) fyrir slíkum áhrifum, með það fyrir augum að auðvelda ákvarðanatökuferlið miðað við óvissuna sem fylgir niðurstöðunum.

Samningur borgarstjóra um "Mat á áhættu og veikleika" felur í sér reynslu af samningsbundnum borgum og nálgun þeirra við framkvæmd RVA.