All official European Union website addresses are in the europa.eu domain.
See all EU institutions and bodiesLýsing
Fjara næring eða endurnýjun er gervi staðsetning sands á rofi til að viðhalda því magni af sandi sem er til staðar í grunninn á ströndinni, og þessi leið til að bæta fyrir náttúrulega rof og í meira eða minna mæli vernda svæðið gegn stormi. Næring getur einnig notað möl og smásteina, einkum fyrir fjöruna (strandsvæðið innan láglendis og takmörkin þar sem sanngjarnar veðurbylgjur hafa samskipti við hafsbotninn). Fjara næring miðar einnig oft að því að viðhalda breidd ströndinni í ferðaþjónustu og tómstundaskyni. Ferlið felur í sér dýpkunarefni (sand, möl, smásteina) frá upptakasvæði (á landi, landi eða landi) til að fæða ströndina þar sem rof á sér stað. Fjara næring hindrar ekki rof. Hún tekur frekar á halla í seti með því að láta í té viðbótarset frá ytri uppsprettum, oft með endurteknum inngripum. Tæknin hefur verið notuð í Bandaríkjunum frá 1920 og í Evrópu frá því snemma á sjötta áratugnum. Strandnæring er algeng í Hollandi, Þýskalandi, Spáni, Frakklandi, Ítalíu, Bretlandi og Danmörku. Hægt er að nota nokkrar aðferðir við næringu stranda:
- Fjara næring, þar sem sandurinn er dreift yfir ströndina þar sem rof á sér stað til að bæta strandrof og endurheimta afþreyingargildi strandarinnar. Þá mun vindur dreifa sandinum á landi og í sandöldum.
- Backshore næring, þar sem sandur er birgðir á land (hluti af ströndinni fyrir ofan fjöru, sem er aðeins útsett fyrir öldum undir öfgafullum atburðum) til að styrkja sandöldurnar gegn rofi og brot í stormi. Sandurinn getur brotnað mikið í stormviðri.
- Næring á yfirborði strandar. Minnkun á ölduorku leiðir til aukinnar uppsöfnunar á ströndinni. Þetta er hægt að sameina með strandnæringu til að styrkja alla strandlengjuna.
Mikil næring hefur verið prófuð í Hollandi í svokölluðu "Sand Motor". Verkefnið fólst í því að setja sand í fjöru og ofan. Það á að virka sem uppspretta sets sem dreifist aftur með öldum og straumum til stranda og sandalda í nokkurra kílómetra fjarlægð. Það er ætlað að virka á einhverjum tuttugu ára tímabili. Sandmótorinn er frábrugðin hefðbundinni tækni bæði hvað varðar mælikvarða og sanddreifingartækni, aðallega með því að nota náttúrulega krafta vinds og öldu frekar en vélræna orku.
Tæknin er einnig mismunandi eftir uppruna sandmyndunar:
- Upptökí landi eða í grenndvið land: sandurinn er grafinn upp frá uppsöfnunarsvæðum nálægt ströndinni og fluttur á ströndina með vörubílum. Þessi tækni hentar betur fyrir litla næringu.
- Dýpkun á hafi úti: sandinum er dreypt af hafsbotni. Dýpkað efni er hægt að dæla í gegnum leiðslur beint á ströndina. Það er einnig hægt að draga það frá upptökum, flytja og henda með skipi eða dælt í land til að byggja upp strandsnið. Offshore dýpkun ætti að nota vandlega og ætti ekki að gera á kafi ströndinni nálægt ströndinni til að koma í veg fyrir áhrif á strandvirkni.
Til að auka vernd strandauðlinda á sjálfbæran hátt getur næring strandsvæða og stranda verið hluti af víðtækari áætlunum um stjórnun strandstjórnunarsvæða (ICZM),er þörf ásamræmingu stjórnunarhátta á mismunandi landfræðilegum stigum. Reyndar inniheldur ICZM meginreglur sem einnig eru mikilvægar fyrir strandeyðingarstjórnun, svo sem þátttöku allra viðkomandi aðila og taka langtímasjónarmið. Dæmi um næringu stranda sem samþykkt er innan ICZM er að finna á strandsvæði Marche svæðinu á Ítalíu. Fjara næring getur bætt við aðrar gráar ráðstafanir, svo sem sjóveggi eða gryfju og grænar aðgerðir á borð viðað styrkja sandöldu. Sandaldagerð og styrking geta jafnvel bætt viðnámsþrótt á ströndinni og virkað sem sandgeymar og þannig aukið skilvirkni og sjálfbærni strandnæringar til langs tíma.
Viðbótarupplýsingar
Aðlögunarupplýsingar
IPCC flokkar
Byggingar- og eðlisfræðilegt: Vistkerfisbundnir aðlögunarvalkostirÞátttaka hagsmunaaðila
Þátttaka hagsmunaaðila veltur á tilteknu máli og landsbundnu samhengi. Ráðstafanir varðandinæringustrandageta verið hluti af ICZM áætlunum, sem almennt krefjast samráðs hagsmunaaðila.
Í Hollandi leiddi innleiðing hefðbundinna lítilla næringa og smíði Sandmótorsins til mjög mismunandi þátttökuferla. Þó að lítil næring fjallaði um sérstök tæknileg málefni, ekki með þátttöku hagsmunaaðila utan strandverkfræðisamfélagsins, fól í sér stofnun SandMotor, vegna meiri áhrifa á strandumhverfi, ferðaþjónustu og afþreyingu og landnotkun, þátt í stærri samfélagi hagsmunaaðila. Vitundarvakning um flóðavarnir var einn þáttur í verkefninu.
Á svæðinu Le Marche, Ítalíu, héldu svæðisbundin yfirvöld umfangsmiklar umræður um áætlanir um strandnæringu í sveitarfélögunum Sirolo og Numana með staðbundnum embættismönnum og hagsmunaaðilum (þ.m.t. hagsmunum fiskveiða og ferðaþjónustu) sem og íbúa. Unnið var mat á umhverfisáhrifum sem fól í sér frekari viðræður við almenning. Verkefnið var samþykkt og unnið var frá 2009 til 2011. Árið 2019 var ný ICZM áætlun byggð ásamt opinberum aðilum og einkaaðilum, stöðugt upplýst og samráð um fyrirhugaða starfsemi.
Árangur og takmarkandi þættir
Árangursþættir:
- Fjara næring er sveigjanlegur og fljótur strandstjórnun valkostur miðað við harða byggingu, og það er aðlögunarhæft að breyttum aðstæðum. Vegna sveigjanleika þess er það einnig tiltölulega ódýr ráðstöfun til að undirbúa samanborið við harða byggingarframkvæmdir. Ef aðstæður breytast á neikvæðan hátt er einfaldlega hægt að bæta við frekari næringu.
- Að auki flóð og rof vernd, fjara næring getur veitt bætur fyrir strand ferðaþjónustu, afþreyingarstarfsemi og strandbúsvæði varðveislu.
- Í sumum tilvikum getur strandnæring notað efni sem dregið er út í öðrum tilgangi, sem gerir kleift að endurnýta það af framleiðslu: á svæðinu Emilia Romagna (Ítalía) botnfall dreyptí höfnum til að auðvelda siglingar er notað til að næra ströndina. Hins vegar þarf að meta gæði setsins á tilhlýðilegan hátt til að koma í veg fyrir mengun viðtökustaðarins.
- Fjara næring hefur verið beitt um allan heim í mörg ár og þar af leiðandi getur víðtæk reynsla stutt rétta hönnun og framkvæmd.
Takmarkandi þættir:
- Fjara næring getur hugsanlega haft neikvæð áhrif á vistkerfi í landi með greftrun lífríkisins, missi búsvæða í nálægum sandbörum eða röskun á fuglum og öðrum hreiðri ef það er ekki framkvæmt á réttan hátt. Sumar tegundir, s.s. sandlægir hryggleysingjar, eru viðkvæmar fyrir breytingum á settegundum. Rannsóknir sýna að áhrifin eru háð tíðni næringar á tilteknu svæði.
- Fjara næring er venjulega áframhaldandi ferli, sem leiðir til meiri kostnaðar með tímanum og endurteknum truflunum á vistkerfinu. Næring endar ekki rof, það gefur aðeins viðbótarset þar sem rof mun halda áfram. Þess vegna þarf að endurtaka hefðbundna litla staðbundna næringu á landi reglulega vegna þess að sandstofninn er tæmdur annaðhvort vegna strandrofs eða storma.
- Þótt fjara næring sé yfirleitt byggð á því að vinna með náttúru nálgun, það er ekki algerlega áhrif frjáls. Einkum þarf að meta vandlega og skipuleggja vinnslu efna úr námustað, flutningsleið og hugsanleg áhrif nýs innflutts efnis á strand- og sjávarbúsvæði.
- Það getur verið erfitt að finna uppsprettu með nægilegu magni af sandi sem er einnig í samræmi við efnafræðilegar eðlisfræðilegar kröfur á viðtökustaðnum. Dýpkaði sandurinn ætti að passa við sandinn sem er til staðar á staðnum hvað varðar kornstærð, lit og samsetningu. Að því er varðar sandstrendur og sandöldukerfi getur staðsetning verulega fíngerðra seta leitt til skjóts taps á nærtum sandi. Notkun á minna hreyfanlegu seti hjálpar yfirleitt til við að viðbættur sandur haldist á verkefnasvæðinu lengur og skilar sér betur í stormviðri. Hins vegar getur of gróft setefni leitt til myndunar brattari strandar (þ.e. breytingar á strandástandi) sem getur haft neikvæð áhrif á afþreyingu, öryggi og umhverfið.
- Aðgengi að seti gæti verið vandamál ef eftirspurn eftir næringarverkefnum eykst. Sandlög á hafi úti geta verið takmörkuð auðlind. Sanddýpkun undan ströndum getur valdið árekstrum við aðra starfsemi á sjó, sérstaklega á sumum hafsvæðum eins og Adríahafinu þar sem margir sjór nota samhliða í takmörkuðu rými. Fullnægjandi rýmisskipulag á sjó sem lítur á bæði núverandi og framtíðarþarfir sem viðbrögð við loftslagsbreytingum geta hjálpað til við að leysa þessi mál. Þetta felur einnig í sér að strandnæring, til lengri tíma litið, verður að vera samþætt í víðtækari strandvörnum sem miða að því að finna stöðugri lausn á strandeyðingu (sjá einnig Retreat frá áhættusvæðum, endurreisn og stjórnun votlendis við strandlengjun).
Sand Motor íhlutunin í Hollandi, sem gerð var árið 2011,leitast við að takast á við sum þessara vandamála með því að draga úr tíðni endurnýjunar og þar með fjölda truflana á vistkerfinu. Verkefnið var hannað til að hafa líftíma 20 ár. Óháð mat sem framkvæmt var 10 árum eftir bygginguna benti til þess að markmiðum Sandmótorsins um langtíma strandvernd hafi verið náð og að endingartími hans verði enn lengri. Þar að auki urðu til ný búsvæði fyrir gróður og dýralíf og afþreyingarrými og gæði þeirra metin.
Kostnaður og ávinningur
Fjara næring þarf venjulega reglulega umsókn. Það er ráðlagt að bera saman kostnað við næringu (sem einnig fer eftir framboði á sandi) með kostnaði við harða byggingu og viðhald þeirra, til að tryggja ákjósanlegasta val. Kostnaður við strandnæringu getur verið mjög mismunandi milli landa.
Kostnaður sem er sýndur í UNEP-DHI-skýrslu (2016) er breytilegur í Evrópu frá 5 EUR til7/m 3ef flutningskostnaður er ekki innifalinn. Reyndar virðist mikilvægasti ákvarðandi næringarkostnaðar vera flutningsvegalengdin og fjöldi ferða milli dýpkunar- og marksvæða. Nokkrir aðrir þættir geta haft áhrif á einingarkostnað við næringu, svo sem sandmagn sem þarf og tíðni næringar, áætlaðs efnistaps, tiltækileika (og stærð)dýpkunartækjao.s.frv.
Næring inngrip vernda landið frá flóðum á sveigjanlegan hátt. Auk þess bjóða þau upp á mikilvæga samlegðaráhrif við atvinnustarfsemi sem tengist strandferðamennsku, með því að halda hæfilegri strandbreidd.
Sand Motor í Hollandi fól í sér notkun 20 milljón rúmmetra af sandi. Í þessu tilviki var áætlaður einingarkostnaður 3,3 EUR/m3, sem var lægri en kostnaður við hefðbundna næringu (allt að 6 EUR/m3). Auk þess að auka strandöryggi til lengri tíma litið gerði íhlutunin einnig kleift að bæta náttúrulegt umhverfi og skapa nýtt rými fyrir afþreyingu.
Lagalegar hliðar
- Vinnsla jarðefna með dýpkun sjávar fellur undir II. viðauka viðtilskipun ESB ummat á umhverfisáhrifum um mat á áhrifum sem tilteknar framkvæmdir á vegum hins opinbera eða einkaaðila kunna að hafa á umhverfið). Aðildarríkin ákveða hvort framkvæmdir í II. viðauka skuli fara í gegnum aðferð við mat á umhverfisáhrifum, annaðhvort í hverju tilviki fyrir sig eða með tilliti til viðmiðunarmarka og viðmiðana. Ef það er ekki háð mati á áhrifum getur framkvæmd strandnæringar krafist fyrirframyfirlýsingar eða leyfis.
- Öll verkefni sem líklegt er að hafi veruleg áhrif á svæði Evrópunets verndarsvæða verður að endurskoða með „viðeigandi mati á afleiðingum þess fyrir athafnasvæðið“, til að ákvarða hvort verkefnið muni hafa neikvæð áhrif á heilleika svæðisins, sbr. 3. mgr. 6. gr.búsvæðatilskipunar ESB.
- Tilskipun Evrópusambandsins, þar sem komið erá fót ramma fyrirsjóherskipulagnir, vísar til vinnslu hráefnis sem er ein af þeim aðgerðum sem falla undir siglingarlandáætlanir. Af þessum sökum gæti þurft að fjalla um notkun sands á hafi úti eða öðrum samtölum til strandnæringar samkvæmt slíkum áætlunum. Viðbótarlöggjöf getur átt við, s.s. leyfiskröfur.
Innleiðingartími
Framkvæmdartími getur verið breytilegur eftir umfangi íhlutunar (í litlum mæli fyrirErsus í stórum stíl), uppruna sets (fjarlægð til staðar) og tengda flutningsleið. Raunverulegt dýpkunarferli,flutning og losunsands meðfram ströndinnikrefst yfirleitt stuttrar framkvæmdartíma (t.d. nokkra mánuði). Hins vegar getur allt ferliðvið að hanna íhlutunina, velja rétta staðinn, meta samrýmanleika sets og hugsanleg áhrif, krafist lengri tíma. Framkvæmd getur kallað á lengri áætlunartíma ef ráðstafanirnar eru hugsaðar sem hluti af ICZM-áætlun og krefst virkrar og víðtækrar þátttöku hagsmunaaðila. Að lokumskal verja tíma til vöktunar á ströndum á næstu mánuðum og árum eftir inngripið til að meta skilvirkni hennar og hugsanlega viðbótarþörf á nýjum aðgerðum til endurnýjunar sands.
Ævi
Næring á ströndum getur verið á sínum stað fyrir tímabil sem eru frá 2 til 10 ára. Þaðgetur þurft að framkvæma reglulegaendurnýjun og viðhald, allt eftir aðstæðum á hverjumstað. Fjara næring er stöðugt ferli og strandrofið verður ekki aðfullu stöðvað með þessum valkosti. Hækkun sjávarborðs og aukning á öfgafullum atburðum mun líklega draga úr líftíma slíkra verkefna ogeykur þörf og tíðni viðbótarnæringar ef verkefni byggir eingöngu á þessummæliþætti.
Tilvísunarupplýsingar
Vefsíður:
Heimildir:
Sjálfbærni strandnæringar: endurskoðun á starfsvenjum við næringar- og umhverfisvöktun
International Guidelines on Natural and Nature-based Features for Flood Risk Management
The Flood Hub.Coastal stjórnun bæklingur
Birt í Climate-ADAPT: Apr 11, 2025
Language preference detected
Do you want to see the page translated into ?