Il-ġestjoni tal-ilma tal-maltemp urban f’Augustenborg, Malmö

Il-viċinat ta’ Augustenborg sofra minn għargħar annwali lejn l-aħħar tad-disgħinijiet, ikkawżat mis-sistema antika tad-drenaġġ li ma kinitx kapaċi tlaħħaq mal-kombinazzjoni tal-ilma tax-xita li jiskula, l-ilma mormi domestiku u l-pressjoni minn partijiet oħra tal-belt. L-għargħar li rriżulta kien qed iwassal għal ħsara fil-garaxxijiet u l-kantini ta’ taħt l-art, u aċċess ristrett għat-toroq u l-mogħdijiet għall-mixi lokali. Id-drenaġġ mhux ittrattat spiss daħal ukoll fil-kanali tal-ilma bħala riżultat ta’ pressjoni dejjem akbar fuq ix-xogħlijiet tat-trattament tad-drenaġġ.

Skont il-klima li qed tinbidel, il-preċipitazzjoni hija mistennija li tiżdied sa 40 % fl-Iżvezja, skont ix-xenarju. Il-preċipitazzjoni annwali fl-Iżvezja l-aktar fin-Nofsinhar hija mistennija li tiżdied b’madwar 15-20 % sal-aħħar tas-seklu taħt ix-xenarju RCP 8,5. Iż-żieda fil-preċipitazzjoni hija partikolarment għolja fix-xitwa u fir-rebbiegħa. Dan x’aktarx li jaggrava l-problemi assoċjati mal-ġestjoni tal-ilma tax-xita li jiskula fiż-żoni urbani.

Barra minn hekk, Augustenborg, waħda mill-ewwel proprjetajiet residenzjali mwettqa taħt il-politika tal-akkomodazzjoni soċjali tal-Iżvezja fil-ħamsinijiet, kienet ikkaratterizzata minn livelli għoljin ta’ qgħad, fatturat għoli ta’ residenti u perċentwal għoli ta’ immigranti. Kien qasam ta' tnaqqis soċjali u ekonomiku.

L-isforzi ta' riġenerazzjoni f'Augustenborg bdew fis-snin disgħin, u żviluppaw fil-proġett Ekostaden (Eko-Belt) Augustenborg. L-għan ewlieni tal-inizjattiva kien li jinħoloq viċinat aktar soċjalment, ekonomikament u ambjentalment sostenibbli. Filwaqt li inizjalment l-adattament għat-tibdil fil-klima ma kienx motivatur espliċitu, il-proġett kellu l-għan li jindirizza l-kwistjoni tal-għargħar urban flimkien ma’ miżuri li għandhom l-għan li jnaqqsu l-emissjonijiet tas-CO2, u li jtejbu l-ġestjoni tal-iskart.

Minħabba problemi rikorrenti ta’ għargħar ġie propost li l-ilma tal-maltemp minn Augustenborg għandu jiġi skonnettjat mid-drenaġġ ikkombinat eżistenti, u mbattal permezz ta’ sistema miftuħa. L-intenzjoni ewlenija kienet li 70 % tal-ilma tal-maltemp mis-soqfa u miż-żoni ssiġillati għandu jiġi ttrattat fis-sistema miftuħa, filwaqt li jiġi eliminat kompletament it-tifwir ikkombinat tad-drenaġġ, kemm billi jitnaqqas il-volum totali tal-ilma tal-maltemp li jilħaq il-pajpijiet kif ukoll billi jitnaqqsu r-rati massimi tal-fluss.

Filwaqt li ma twettqet l-ebda analiżi tat-tibdil fil-klima dwar is-sistema miftuħa tal-ilma tal-maltemp, din tfasslet biex takkomoda avveniment ta’ xita ta’ 15-il sena bħala l-linja bażi, li jservi wkoll l-iskop ta’ adattament għal żieda fil-preċipitazzjoni fil-futur. Il-proġett kien jinvolvi l-modifika retroattiva tal-SUDS fi ħdan l-iżvilupp u l-infrastruttura eżistenti, u mar-residenti in situ.

Is-sistema kompluta ta’ ġestjoni tal-ilma tal-maltemp tinkludi total ta’ 6 km ta’ kanali u kanali tal-ilma u għaxar għadajjar ta’ żamma. L-ilma tax-xita jinġabar f’fosos u f’ġibjuni naturali u mbagħad l-eċċess jiġi dirett lejn sistema konvenzjonali tad-drenaġġ u kanal tal-ilma fil-qrib. L-ilma tax-xita mill-bjut, mit-toroq u mill-parkeġġi tal-karozzi jgħaddi minn trinek, gandotti, għadajjar u artijiet mistagħdra viżibbli. Dawn il-karatteristiċi tal-pajsaġġ huma integrati fil-pajsaġġ tal-belt fi 30 żona tal-bitħa, li jipprovdu wkoll spazji ħodor rikreattivi għar-residenti taż-żona. Filwaqt li l-ispazji ħodor żdiedu fid-daqs u fl-għadd, l-istil speċifiku tas-snin ħamsin inżamm sabiex ma tiġix kompromessa l-estetika taż-żona. Uħud mill-ispazji ħodor jistgħu jiġu mgħarrqa temporanjament, li jgħin biex jimmaniġġja l-ilma billi jnaqqas id-dħul tiegħu fis-sistema konvenzjonali tal-ilma tal-maltemp.

Minbarra s-sistema ta 'drenaġġ sostenibbli, hemm aktar minn 11,000 m² ta' soqfa ħodor fiż-żona, inklużi 2,100 m² fuq il-bini tal-kumpanija tad-djar pubbliċi MKB u d-9,000 m² tal-Ġnien tas-Saqaf Botaniku li nbena fuq bini industrijali antik. Fil-proġett ta’ riġenerazzjoni, imniedi fl-1998, ġew installati soqfa ekoloġiċi fuq l-iżviluppi l-ġodda kollha (mibnija wara l-1998) u ġew immodifikati fuq xi binjiet antiki, bħal garaxxijiet li nbidlu f’uffiċċji. Xi soqfa ekoloġiċi ġodda ġew installati wkoll wara l-proġett ta’ riġenerazzjoni.

Bħala riżultat tal-implimentazzjoni tas-sistema miftuħa tal-ġestjoni tal-ilma tal-maltemp, ħafna għargħar ġew evitati fiż-żona. Dan jissuġġerixxi li d-disinn tas-sistema miftuħa tal-ilma tal-maltemp qed jaħdem aħjar minn sistema konvenzjonali u li Augustenborg huwa mħejji sew għal avvenimenti ta’ xita aktar intensi anke fil-futur. Fis-sajf tal-2007, avveniment ta’ 50 sena ta’ xita kkawża problemi serji fil-biċċa l-kbira ta’ Malmö minħabba għargħar fit-toroq ta’ aċċess, iżda Augustenborg ma ġiex affettwat. Għal darb’oħra fl-2014, ġew evitati ħsarat severi mill-għargħar u spejjeż tat-tiswija f’Augustenborg waqt avveniment qawwi ta’ xita b’aktar minn 100 mm ta’ xita f’6 sigħat. Barra minn hekk, ħafna avvenimenti iżgħar ta’ preċipitazzjoni qawwija ġew ittrattati tajjeb mis-sistema miftuħa tal-ilma tal-maltemp.

Huwa stmat li 90 % tal-ilma tal-maltemp mill-bjut u minn uċuħ impermeabbli oħra jiddaħħal fis-sistema miftuħa tal-ilma tal-maltemp. Barra minn hekk, il-volum totali tal-ilma tax-xeba’ annwali jitnaqqas b’madwar 20 % meta mqabbel mas-sistema konvenzjonali. Dan huwa dovut għall-evapotraspirazzjoni mill-kanali u mill-għadajjar ta’ żamma bejn l-avvenimenti tax-xita. Barra minn hekk, il-flussi massimi tal-ilma tax-xeba’ jiġu ttardjati u attenwati. L-implimentazzjoni ta’ sistema miftuħa tal-ilma tal-maltemp f’Augustenborg tejbet mhux biss il-ġestjoni tal-ilma tal-maltemp fiż-żona, iżda wkoll il-prestazzjoni tas-sistema kkombinata tad-drenaġġ li taqdi ż-żona tal-madwar. Il-volum tal-ilma tal-maltemp li jiskula fis-sistema kkombinata issa huwa negliġibbli, u din is-sistema issa tbattal kważi biss l-ilma mormi.

L-għażla alternattiva li jitnaqqas l-għargħar permezz ta’ sistema konvenzjonali separata tal-ilma tal-maltemp għal Augustenborg kienet tfisser xogħlijiet kbar tal-art. Dan l-approċċ seta’ wkoll ikkawża problemi ulterjuri tul in-network tad-drenaġġ tal-ilma tal-maltemp, bħal konġestjonijiet fejn is-sistema tingħaqad ma’ pajpijiet eqdem. Barra minn hekk, iż-żoni riċeventi setgħu sofrew riskju akbar ta’ għargħar, erożjoni jew degradazzjoni tal-kwalità tal-ilma. Għalhekk, l-implimentazzjoni tas-sistema miftuħa tal-ilma tal-maltemp tqieset bħala l-aktar għażla sostenibbli li tallinja mal-viżjoni tal-inizjattiva ta’ riġenerazzjoni Ekostaden Augustenborg.

L-atturi ewlenin involuti fir-riġenerazzjoni ta' Augustenborg kienu l-kumpanija tad-djar MKB u l-Belt ta' Malmö, irrappreżentata mid-distrett ta' Fosie u d-Dipartiment tas-Servizzi. Madankollu, diversi individwi kienu partikolarment importanti għas-suċċess tal-proġett.

Il-proċess tal-ħolqien ta' Ekostaden Augustenborg beda fl-1997, u nbeda b'diskussjonijiet dwar l-għeluq ta' żona industrijali fil-qrib. Il-proġett ta’ riġenerazzjoni qajjem l-ideat ta’ tliet professjonisti attivi mid-dipartiment tas-Servizz tal-Belt ta’ Malmö, skola f’Augustenborg u l-kumpanija tal-akkomodazzjoni pubblika MKB. Huma ġabru grupp ta’ uffiċjali anzjani, kollegi u residenti attivi fiż-żona li kollha riedu jbiddlu ż-żona f’distrett sostenibbli ta’ Malmö. Mexxej tal-proġett ġie impjegat fl-1998. Hekk kif il-proġett mexa 'l quddiem, in-negozji lokali, l-iskejjel u ż-żona industrijali saru involuti. Il-Ġnien tas-Saqaf Botaniku ġie żviluppat fi sħubija ma 'diversi universitajiet u kumpaniji privati.

Wieħed mill-objettivi ewlenin ta’ Ekostaden Augustenborg kien li jippermetti lir-residenti jkollhom rwol sinifikanti fl-ippjanar u l-implimentazzjoni tal-inizjattiva. Il-proġett Augustenborg inkorpora konsultazzjoni pubblika estensiva. Dan kien jinkludi laqgħat regolari, sessjonijiet ta’ ħidma fil-komunità, u laqgħat informali f’avvenimenti sportivi u kulturali. L-approċċ sar dejjem aktar miftuħ u konsultattiv. Madwar wieħed minn kull ħamsa tal-inkwilini fiż-żona pparteċipaw f’laqgħat ta’ djalogu dwar il-proġett, u xi wħud saru attivi ħafna fl-iżvilupp taż-żona. L-istudenti tal-iskola ta’ Augustenborg kienu involuti f’għadd ta’ żviluppi lokali, pereżempju bl-ippjanar ta’ għadira għall-ġbir tal-ilma tax-xita li hija adattabbli għal rink tas-silġ. Il-komunikazzjoni kostanti u l-involviment fil-fond tal-komunità ppermettew li l-proġett jakkomoda t-tħassib u l-preferenzi tar-residenti rigward id-disinn tas-sistema tal-ilma tal-maltemp. Konsegwentement, il-proġett ftit li xejn kellu oppożizzjoni.

Madankollu, aktar minn 20 sena mit-tnedija tal-proġett ta’ riġenerazzjoni, ir-residenti għandhom rwol attiv fl-iżvilupp taż-żona. Gruppi lokali ta’ nies jorganizzaw attivitajiet fiż-żona, bħall-biedja urbana, l-edukazzjoni fil-beraħ għat-tfal u ż-żgħażagħ, u ċelebrazzjoni annwali tal-Belt Ekoloġika Augustenborg (Ekostadens dag).

L-isfidi għall-implimentazzjoni tas-SUDS f’Augustenborg jinkludu:

• Is-sejba ta’ spazju fiżiku biex is-SUDS jiġi inkorporat fl-iżvilupp diġà eżistenti: (i) is-SUDS kellha tiġi installata madwar l-infrastruttura eżistenti tal-elettriku, tal-ilma, tat-tisħin u tat-telefown; (ii) kellu jinżamm l-aċċess għall-vetturi ta’ emerġenza; (iii) ħafna residenti kienu mħassba li perċentwal kbir tal-ispazju aħdar aċċessibbli ma kienx adattat għar-rikreazzjoni, u li xi siġar tneħħew.
• Il-bini ma jistax jiġi ddanneġġjat bl-ilma. Għalhekk, is-SUDS kollha ġew issottolinjati bil-ġeotessuti, filwaqt li tneħħiet il-possibbiltà għal żieda fil-perkolazzjoni profonda u ġiet limitata l-funzjoni tas-sistema għaż-żamma tal-ilma aktar milli għall-infiltrazzjoni.
• Il-kwistjonijiet tas-saħħa u s-sigurtà kellhom jiġu solvuti. Is-SUDS kienu jinsabu fi ħdan u qrib ħafna ta’ grawnds tal-iskola u kienu joħolqu riskji potenzjali ta’ għarqa. Tqajjem ukoll tħassib dwar il-kanali tad-drenaġġ li joħolqu ostakli għall-anzjani u għall-persuni b’diżabilità.
• Problemi oħra assoċjati mal-proġett kienu l-istorbju u t-trab inevitabbli matul il-kostruzzjoni, li kkawżaw ilmenti mir-residenti lokali. Barra minn hekk, l-għadajjar taż-żamma kienu suxxettibbli għat-tkabbir tal-algi, u tfasslet soluzzjoni teknika biex tissolva din il-problema.

Il-fatturi ta’ suċċess jinkludu:

• L-inizjattiva u l-entużjażmu tad-Dipartiment tas-Servizzi f’Malmö u l-kumpanija tad-djar MKB; tmexxija b’saħħitha minn individwi minn dawn l-organizzazzjonijiet u n-networks professjonali tagħhom ippermettiet l-iżvilupp tal-proġett komprensiv. Min-naħa tagħha, din it-tmexxija kienet possibbli biss minħabba d-deċentralizzazzjoni tal-poter mill-belt għal-livell distrettwali.
• Il-karattru kollaborattiv tal-proġett ippermetta l-ġestjoni konġunta tal-proġett.
• L-involviment tar-residenti fil-fażi tad-disinn fisser li ftit li xejn kien hemm oppożizzjoni għall-proġett, u rriżulta f’sens ta’ sjieda, għoti ta’ setgħa u sensibilizzazzjoni fost ir-residenti.
• Il-finanzjament estensiv ipprovdut mill-awtoritajiet lokali u l-kumpanija tad-djar kien fattur ieħor ta’ suċċess.

Is-somma totali investita fit-titjib fiżiku f’Augustenborg u proġetti relatati kienet ta’ madwar SEK 200M (~EUR 24M). Madwar nofs is-somma ġiet investita mill-kumpanija tad-djar MKB. SEK 24M ġew mill-gvern nazzjonali Żvediż fi ħdan il-programm LIP, u SEK 6M għall-bini tal-Ġnien tas-Saqaf Botaniku ġew mill-fond LIFE tal-UE. Il-finanzjament li kien fadal kien prinċipalment ipprovdut mill-awtoritajiet lokali, prinċipalment mill-Belt ta’ Malmö. Ix-xogħol ta’ ġestjoni huwa ffinanzjat b’mod konġunt permezz tal-kumpanija tal-akkomodazzjoni, li tinkorpora l-ispejjeż fil-kirjiet, fil-bord tal-ilma permezz tar-rati tal-ilma, u fil-baġits standard tal-manutenzjoni tal-kunsill tal-belt.

L-ispejjeż tal-manutenzjoni tas-sistema tad-drenaġġ sostenibbli huma bejn wieħed u ieħor id-doppju tal-ammont tas-sistema tad-drenaġġ regolari. Is-sistema miftuħa tal-ilma tax-xita tiġbor ħafna żibel u ħaxix ħażin, u l-kanali huma kemmxejn diffiċli biex jitnaddfu u jinħaslu. Kultant, jista 'jkun hemm ukoll spejjeż ta' tiswija peress li l-blokki tal-granit kultant jinkisru. Madankollu, minħabba s-sistema effettiva tad-drenaġġ, xi spejjeż potenzjali tal-ħsarat mill-għargħar ġew evitati fiż-żona (ara t-taqsima dwar is-Soluzzjonijiet). Is-sistema miftuħa tad-drenaġġ f'Augustenborg ġiet evalwata bħala aktar sostenibbli minn sistema tradizzjonali tad-drenaġġ f'aspetti tekniċi, ambjentali, ekonomiċi u soċjali.

Minbarra l-adattament għal avvenimenti ta’ xita aktar estremi, firxa ta’ benefiċċji oħra rriżultaw mill-proġett komprensiv ta’ riġenerazzjoni taż-żona ta’ Augustenborg:

• Ir-rikonfigurazzjoni tal-ispazji pubbliċi bejn il-blokok tad-djar tat lir-residenti opportunitajiet biex ikabbru l-ikel tagħhom stess f'allokazzjonijiet żgħar, u ħolqot postijiet għad-divertiment u żoni attraenti għat-tfal biex jilagħbu.
• Il-bijodiversità fiż-żona żdiedet. Il-bjut ħodor, l-aktar il-Ġnien tas-Saqaf Botaniku, ġibdu għasafar u insetti, u s-sistema miftuħa tal-ilma tal-maltemp tipprovdi ambjent aħjar għall-pjanti u l-annimali selvaġġi lokali. Barra minn hekk, tħawlu perenni li jagħmlu l-fjuri, siġar indiġeni u siġar tal-frott, u ġew installati kaxxi tal-friefet il-lejl u tal-għasafar.
• Il-karattru parteċipattiv tal-proġett qajjem interess fl-enerġija rinnovabbli u fit-trasport sostenibbli fost ir-residenti.
• Il-fatturat tal-kirjiet naqas b'20%.
• Matul l-implimentazzjoni tal-proġett fl-1998-2002, il-qgħad naqas minn 30 % għal 6 % (għall-medja ta’ Malmö) u l-parteċipazzjoni fl-elezzjonijiet żdiedet minn 54 % għal 79 %.

Bħala riżultat dirett tal-proġett, tliet kumpaniji lokali ġodda bdew fiż-żona: Watreco AB (stabbilit minn resident lokali u dilettant tal-ilma), l-Istitut tal-Bjut Ekoloġiċi, u kumpanija tal-carpool li tuża karozzi ibridi tal-etanol biex tkompli tnaqqas l-emissjonijiet tas-CO₂ u impatti ambjentali oħra. Aktar tard, il-kumpanija tal-carpool ta 'Augustenborg saret parti mis-sistema tal-qsim tal-karozzi Sunfleet madwar il-belt.

Il-proġett inbeda fl-1997, u ġie implimentat bejn l-1998 u l-2002. Ix-xogħol fuq l-infrastruttura tas-SUDS beda f’Diċembru 1999, u ntemm fis-sajf tal-2000. Is-sistema ilha topera minn Mejju 2001. Il-manutenzjoni tas-sistema tad-drenaġġ tkompli bħas-soltu f’żoni residenzjali.

Is-sistema għadha operazzjonali. It-tul ta’ ħajja tiegħu jikkorrispondi għal dak ta’ proġetti urbani tradizzjonali ta’ ekoloġizzazzjoni u ta’ drenaġġ.

Helen Johansson
Scandinavian Green Roof Institute
E-Mail: helen@greenroof.se 
www.greenroof.se 

Adattament tal-Ispazju Ekoloġiku u Blu għaż-Żoni Urbani u l-Bliet Ekoloġiċi (GRaBS), il-belt ta’ Malmö u l-Istitut Skandinavu tal-Bjut Ekoloġiċi