Aanpassing aan de klimaatverandering

Aanpassing aan de klimaatverandering

Waarom moet de aanpassing aan de klimaatverandering worden overwogen, gezien andere uitdagingen? Volgens het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) is de opwarming van het klimaatsysteem ondubbelzinnig met menselijke activiteiten als de dominante oorzaak sinds het midden van de 20e eeuw. Dit heeft betrekking op de opwarming van de atmosfeer en de oceaan, veranderingen in de wereldwijde watercyclus, vermindering van sneeuw en ijs, wereldwijde gemiddelde zeespiegelstijging en veranderingen in sommige klimaatextremen. De gevolgen van de opwarming van de aarde zijn al zichtbaar en zullen dat nog vele jaren blijven doen. Er zijn aanpassingsstrategieën nodig op alle bestuursniveaus: op lokaal, regionaal, nationaal, EU- en internationaal niveau. Vanwege de uiteenlopende ernst en aard van de klimaateffecten tussen de regio’s in Europa zullen de meeste aanpassingsinitiatieven op regionaal of lokaal niveau worden genomen. Het vermogen om het hoofd te bieden aan en zich aan te passen verschilt per bevolking, economische sector en regio binnen Europa. Aanpassing is daarom van cruciaal belang om het hoofd te bieden aan de huidige klimaatvariabiliteit en onvermijdelijke gevolgen van klimaatverandering. Het zal ook helpen om te profiteren van eventuele kansen die zich voordoen.

In de Europese klimaatwet wordt de doelstelling van de Europese Green Deal vastgelegd om de Europese economie en samenleving tegen 2050 klimaatneutraal te maken. In de Europese klimaatwet wordt op het gebied van aanpassing opgeroepen tot de volgende acties:

• De betrokken instellingen van de Unie en de lidstaten zorgen voor voortdurende vooruitgang bij het vergroten van het aanpassingsvermogen, het versterken van de veerkracht en het verminderen van de kwetsbaarheid voor klimaatverandering overeenkomstig artikel 7 van de Overeenkomst van Parijs.
• De betrokken instellingen van de Unie en de lidstaten zorgen er ook voor dat het aanpassingsbeleid in de Unie en in de lidstaten samenhangend en wederzijds ondersteunend is, nevenvoordelen oplevert voor het sectorale beleid en toewerkt naar een betere integratie van de aanpassing aan de klimaatverandering op consistente wijze op alle beleidsterreinen, met inbegrip van relevante sociaal-economische en milieubeleidsmaatregelen en -acties, in voorkomend geval, alsook in het externe optreden van de Unie. Zij richten zich met name op de meest kwetsbare en getroffen bevolkingsgroepen en sectoren en stellen in overleg met het maatschappelijk middenveld tekortkomingen in dit verband vast.
• De lidstaten stellen nationale aanpassingsstrategieën en -plannen vast en voeren deze uit, rekening houdend met de strategie van de Unie voor aanpassing aan de klimaatverandering en op basis van robuuste analyses van klimaatverandering en kwetsbaarheid, voortgangsbeoordelingen en indicatoren, en op basis van de beste beschikbare en meest recente wetenschappelijke gegevens. In hun nationale aanpassingsstrategieën houden de lidstaten rekening met de bijzondere kwetsbaarheid van de betrokken sectoren, onder meer de landbouw, en van water- en voedselsystemen, alsook met voedselzekerheid, en bevorderen zij op de natuur gebaseerde oplossingen en op ecosystemen gebaseerde aanpassing. De lidstaten werken de strategieën regelmatig bij en nemen de desbetreffende geactualiseerde informatie op in de verslagen die bij de Commissie moeten worden ingediend.

Vanwege de uiteenlopende ernst en aard van de klimaateffecten tussen de regio’s in Europa zullen de meeste aanpassingsinitiatieven op regionaal of lokaal niveau worden genomen. Het vermogen om het hoofd te bieden aan en zich aan te passen verschilt per bevolking, economische sector en regio binnen Europa. Aanpassing is daarom van cruciaal belang om het hoofd te bieden aan de huidige klimaatschommelingen en onvermijdelijke gevolgen van de klimaatverandering, alsook aan specifieke kwetsbaarheden op het gebied van leeftijd, gezondheid, woonplaats, sociaal-economische status en andere aspecten. Het concept “niemand aan zijn lot overlaten” op het gebied van klimaatverandering, ook wel “justice in adaptation” of “just resilience” genoemd, moet dus naar behoren in aanmerking worden genomen bij de uitvoering van rechtvaardig, transformatief en langetermijnbeleid en maatregelen voor aanpassing aan de klimaatverandering om maladaptieve praktijken te voorkomen, risico’s te herverdelen of bestaande ongelijkheden te versterken en te voorkomen dat “winnaars” en “verliezers” worden gecreëerd. Het zal ook helpen om alle kansen te benutten die dat biedt.

Het technisch document 2/2021 van de ETS/CCA “Just transition in the context of adaptation to climate change” biedt een overzicht van kennis en praktijken voor rechtvaardige veerkracht in Europa als verkennende exercitie op basis van een snelle evaluatie van verschillende kennisbronnen, zoals wetenschappelijke literatuur over de sociale gevolgen van aanpassing en veerkracht, informatie van Eionet-contacten over aanpassing aan de klimaatverandering in EER-lidstaten, input van de voor deze analyse opgerichte deskundigengroep inzake rechtvaardige veerkracht, informatie uit regelgevingsverslagen over nationale vooruitgang op het gebied van aanpassing aan de klimaatverandering en een screening van de Climate-ADAPT-databank. Het is georganiseerd langs de stappen van de AST.