Aanpassing aan klimaatverandering in stedelijke gebieden

Steden zijn vitale centra van economische en culturele activiteiten in Europa. Ze worden al beïnvloed door klimaatgevaren zoals intense neerslag en hittegolven, die onder het veranderende klimaat naar verwachting intenser en frequenter zullen worden. Naarmate de klimaatverandering vordert, moeten steden zich aanpassen om in de toekomst leefbaar, functioneel en welvarend te blijven. Aanpassing is het proces van aanpassing aan de feitelijke of verwachte klimaat- en klimaatgevaren, waarbij ernaar wordt gestreefd de negatieve effecten te verminderen of gunstige kansen te benutten. Net als in het geval van de vermindering van de uitstoot van broeikasgassen, is er ook urgentie bij de voorbereiding op de onvermijdelijke gevolgen van de klimaatverandering. Steden moeten nu actie ondernemen om weersgerelateerde sterfgevallen (bijvoorbeeld als gevolg van hittegolven) en economische verliezen door klimaatgerelateerde extremen in de toekomst te voorkomen of te verminderen. Tegen april 2020 hadden bijna 3 000 steden en gemeenten in heel Europa zich ertoe verbonden om in het kader van het Burgemeestersconvenant actie te ondernemen op het gebied van aanpassing, en dit aantal neemt toe.

De verwachte toename van de frequentie en intensiteit van klimaatgerelateerde gevaren – bijvoorbeeld overstromingen, hittegolven, bosbranden en droogten – vereist niet alleen een reactie van de nationale regeringen, maar ook van de lokale autoriteiten. Aanpassing kan een sterk gelokaliseerd proces zijn vanwege de specifieke geografische, sociaal-demografische of economische kenmerken van een bepaalde plaats. De stads- en gemeentelijke autoriteiten beschikken over de beste kennis van de lokaal voorkomende gevaren (zie stap 2.1)en de specifieke oorzaken van kwetsbaarheid in het lokale gebied (bv. bevolkingskenmerken, soorten infrastructuur, economisch belangrijkste sectoren enz.; zie stap 2.3) en zijn daarom goed gepositioneerd om ze aan te pakken.

Aanpassing aan de klimaatverandering op lokaal niveau – door risico’s te vermijden of te verminderen – is economisch zinvol. Volgens E3G zouden de economische kosten van extreme weersomstandigheden voor steden in de EU tegen 2070 meer dan 190 miljard EUR per jaar kunnen bedragen, tenzij actie wordt ondernomen. In Kopenhagen bijvoorbeeld veroorzaakte de overstroming van het stadscentrum als gevolg van een grote regenval in 2011 schade van meer dan 6 miljard DKK (meer dan 800 miljoen EUR). De potentiële kosten van toekomstige regenvalgebeurtenissen waren zo hoog dat ze uitgaven van 12 miljard DKK aan meer dan 300 regenwaterbeheerprojecten in de hele stad over een periode van 20 jaar rechtvaardigden.

Bovendien houden topkredietbeoordelaars steeds meer rekening met de paraatheid van steden op het gebied van klimaatverandering bij het beoordelen van het risico om hen geld te lenen. Ook steden die veilig zijn voor natuurrampen en aangenaam om in te wonen (bv. door groene ruimte ter beschikking te stellen) hebben de neiging meer investeringen en geschoolde arbeidskrachten aan te trekken en te behouden.