5.4 Aanpak van klimaatverandering door aanpassing en mitigatie

Beperking van de gevolgen van de klimaatverandering door vermindering van de uitstoot van broeikasgassen en aanpassing aan de risico’s van de klimaatverandering zijn twee complementaire benaderingen om de klimaatverandering aan te pakken. Aangezien zowel mitigatie als adaptatie dezelfde oorzaak van de impact aanpakken, moeten ze op een geïntegreerde manier werken om hun respectieve doelstellingen met succes te bereiken. Bovendien kunnen verschillende aanpassingsmaatregelen bijdragen tot de verwezenlijking van mitigatiedoelstellingen en omgekeerd, waardoor de potentiële nevenvoordelen worden gemaximaliseerd.

Een beslissing om te mitigeren of aan te passen wordt meestal genomen op verschillende bestuursniveaus en door verschillende groepen besluitvormers. Het belangrijkste verschil tussen deze twee beleidsterreinen is dat mitigatie-inspanningen bijdragen tot de vermindering van broeikasgasemissies, terwijl adaptatie-inspanningen bijdragen tot het vergroten van de weerbaarheid tegen de gevolgen van klimaatverandering.  Om de twee op elkaar af te stemmen, wordt ten zeerste aanbevolen dat belanghebbenden die mitigatieplanning en -uitvoering vertegenwoordigen, worden betrokken bij de plannings- en uitvoeringscyclus voor adaptatie voor continue feedback en kruiscontroles (zie ook stap 1.3 en stap 1.6).

De volgende overwegingen kunnen nuttig zijn om de interactie tussen mitigatie en adaptatie te bepalen:

• Hebben adaptatiemaatregelen gevolgen voor mitigatiedoelstellingen? Sommige aanpassingsmaatregelen kunnen bijvoorbeeld een hoger energieverbruik vereisen; de keuze om energie uit hernieuwbare bronnen te gebruiken zal minder negatieve afwegingen met mitigatie mogelijk maken.

• Hebben mitigatiemaatregelen gevolgen voor de adaptatiedoelstellingen? Bebossing die gericht is op het verhogen van de koolstofvastlegging als mitigatiemaatregel in een dorre regio kan bijvoorbeeld leiden tot een grotere vraag naar beperkte en afnemende watervoorraden, waardoor het aanpassingspotentieel wordt beperkt. Er kan ook concurrentie ontstaan tussen mitigatie- en adaptatiemaatregelen. Geïntegreerde planning wordt daarom ten zeerste aanbevolen voor de vaststelling van de gunstigste combinatie van mitigatie- en adaptatiemaatregelen.

• Zijn er andere processen die gevolgen hebben voor zowel mitigatie- als adaptatiemaatregelen? Dit kunnen processen zijn op verschillende beleids- en besluitvormingsgebieden die indirecte gevolgen kunnen hebben voor zowel mitigatie als adaptatie, bv. ruimtelijke ordening en stadsplanning, planning van watervoorraden, rampenrisicobeheer, strategische ontwikkelingsplanning, begrotingsoverwegingen, infrastructuurprojecten, gezondheids- en sociaal beleid, enz. Mainstreaming (zie stap 5.3)mitigatie- en adaptatieoverwegingen op alle relevante besluitvormingsgebieden zijn van essentieel belang om de samenhang tussen de verschillende strategische doelstellingen te waarborgen.

• Zijn er beslissingen die de nevenvoordelen verbeteren of leiden tot afwegingen tussen aanpassing en mitigatie? Dit kunnen besluiten zijn die rechtstreeks relevant zijn voor zowel adaptatie als mitigatie, maar die niet expliciet rekening houden met de nevenvoordelen en afwegingen, bijvoorbeeld met betrekking tot de verdeling van water over waterkracht en consumptief gebruik, begrotingstoewijzingen voor mitigatie- en adaptatieactiviteiten, monitoringsystemen die zowel adaptatie als mitigatie omvatten, besluiten over media-aandacht die mitigatie of adaptatie op een onevenwichtige manier bevorderen. In alle gevallen waarin besluiten worden genomen met rechtstreekse gevolgen voor zowel aanpassing als mitigatie, wordt ten zeerste aanbevolen mechanismen in te stellen om de interacties expliciet aan te pakken.

De belangrijkste stedelijke sectoren met de meeste synergieën tussen adaptatie en mitigatie zijn ruimtelijke ordening, energie en bouw/gebouwen (zie stap 2.3).

Om deze interconnectieaspecten op passende wijze aan te pakken, moeten gedurende de hele aanpassingscyclus mitigatieoverwegingen worden opgenomen, met name bij het identificeren, beoordelen en selecteren van aanpassingsopties (zie stap 3 en stap 4). In de ontwikkelde aanpassingsstrategie en het ontwikkelde actieplan (zie stap 5.1)moet ook aandacht worden besteed aan de interacties en synergieën met mitigatie-inspanningen.