Obszar bałkańsko-śródziemnomorski
Kraje regionu
Bułgaria, Cypr, Grecja, Albania, Była Jugosłowiańska Republika Macedonii
Ramy polityki
1. Program współpracy transnarodowej
Program INTERREG V B bałkańsko-śródziemnomorski (BalkanMed) na lata 2014–2020 koncentruje się na dwóch priorytetach tematycznych i sześciu celach szczegółowych:
1. Przedsiębiorczość i innowacje:
1.1. Konkurencyjne terytoria: stymulowanie wyników biznesowych i ekstrawersji poprzez transnarodowe powiązania, klastry i sieci.
1.2. Innowacyjne terytoria: uwolnienie potencjału terytorialnego w celu poprawy transnarodowych zdolności innowacyjnych sektora przedsiębiorstw.
1.3. Obszary wiedzy: uczenie się przedsiębiorczości i transfer wiedzy dla bardziej konkurencyjnych MŚP.
2. Środowisko
2.1. Bioróżnorodność: podejmowanie wyzwań ponadnarodowych poprzez promowanie łączności ekologicznej i integracji ekosystemów transnarodowych.
2.2. Zrównoważone terytoria: wspieranie współpracy transnarodowej na rzecz efektywnego gospodarowania zasobami i odporności na zmianę klimatu.
2.3. Realizacja ram prawnych dotyczących środowiska: poprawa ponadnarodowych zdolności w zakresie zarządzania.
Wraz z rozwojem społeczno-gospodarczym i demografią, środowiskiem oraz dziedzictwem przyrodniczym i kulturowym zmiana klimatu jest uznawana za jedno z głównych wyzwań stojących przed uczestnikami programu. Przystosowanie się do zmiany klimatu ma zatem znaczenie dla całego programu. Jest ona w szczególności objęta celem 2.2.
2. Strategie makroregionów
Istnieją dwie strategie makroregionalne UE częściowo pokrywające się z zasięgiem geograficznym Bałkanów-Śródziemnomorza: strategia UE na rzecz regionu Dunaju (EUSDR), w tym Bułgaria, oraz strategia UE na rzecz regionu adriatycko-jońskiego (EUSAIR), w tym Albania i Grecja.
3. Konwencje międzynarodowe i inne inicjatywy dotyczące współpracy
Na szerszą skalę całego Morza Śródziemnego sformalizowana jest współpraca w zakresie ochrony środowiska (w tym przystosowania się do zmiany klimatu) na szczeblu transnarodowym w ramach konwencji barcelońskiej i powiązanych protokołów. Ma to znaczenie dla niektórych krajów bałkańskich-Med (tj. Albanii, Grecji i Cypru).
Inicjatywy opisane dla innych regionów i mające znaczenie dla bałkańskich krajów śródziemnomorskich obejmują regionalną sieć akcesji ds. środowiska i klimatu (ECRAN; 2013–2016) z udziałem Byłej Jugosłowiańskiej Republiki Macedonii i Albanii (więcej informacji można znaleźć w regionie adriatycko-jońskim).
4. Strategie i plany adaptacyjne
Na razie nie opracowano żadnych strategii i planów przystosowawczych w szczególnym kontekście regionu Morza Śródziemnego. „Regionalne ramy przystosowania się do zmiany klimatu dla śródziemnomorskich obszarów morskich i przybrzeżnych” zatwierdzonena 19. posiedzeniu umawiających się stron (COP19) konwencji barcelońskiej mają znaczenie dla niektórych krajów regionu (Albania, Grecja i Cypr).
Przykłady projektów finansowanych w latach 2014–2020
Poniżej przedstawiono przykłady projektów finansowanych w ramach programu BalkanMed 2014-2020.
BeRTISS (BalkanMed w czasie rzeczywistym) (2017–2019) obejmuje partnerów z trzech krajów (Grecji, Cypru i Bułgarii) i ma na celu opracowanie pilotażowej ponadnarodowej usługi pogodowej w celu poprawy bezpieczeństwa, jakości życia i ochrony środowiska w regionie bałkańsko-śródziemnomorskim. Oczekuje się, że serwis będzie dostarczał aktualnych informacji i uprzedzeń dotyczących poważnych zdarzeń pogodowych (w szczególności ciężkich opadów), a także długoterminowego monitorowania pogody i zmian klimatu w regionie.
Wczesne ostrzeganie jest również przedmiotem projektu DISARM ( Drought and fIre ObServatory i eArly waRning systeM) (2017-2019), w którym uczestniczą partnerzy z tych samych krajów, którzy wnoszą wkład do BeRTISS. Oba projekty uzupełniają się, ponieważ DISARM koncentruje się na różnych skutkach związanych z klimatem (pożary suszy i dzikich terenów) i ma na celu stworzenie zintegrowanej platformy obserwatorium i systemu wczesnego ostrzegania, aby wspierać ich przewidywanie i promować ich zapobieganie. Rozbrojenie przyczyni się nie tylko do przewidywania zagrożenia suszą i pożarami dzikich terenów na obszarze Bałkanów-Śródziemnomorza, ale także do oceny powiązanych zagrożeń w zmieniającym się klimacie. Zdarzenia związane z pożarami są uznawane za jedno z najbardziej istotnych zagrożeń w regionie, a ich wczesne wykrywanie jest również przedmiotem projektu SFEDA (System monitorowania lasów na potrzeby wczesnego wykrywania i oceny pożarów na obszarze bałkańskim-środkowym) (2017–2019).
Partnerzy reprezentujący wszystkie cztery nadbrzeżne kraje bałkańsko-śródziemnomorskie wnoszą wkład w projekt HERMES (Zharmonizowana praca nadbrzeżna EroSion promująca wdrażanie protokołu ICZM) (2017–2019). W regionie tym wpływ burz zimowych, efekt blokady osadów spowodowany zaciemnieniem rzek, degradacja stabilności plaż na obszarach działalności miejskiej i turystycznej oraz brak zintegrowanego podejścia do interwencji człowieka wzdłuż wybrzeża doprowadziły do znacznej erozji przybrzeżnej. Hermes ma na celu opracowanie wspólnych ram dla łagodzenia erozji przybrzeżnej i odbudowy plaż poprzez wdrożenie spójnego zestawu badań, dzielenie się już opracowanymi narzędziami technicznymi oraz opracowanie wspólnych instrumentów politycznych. Ramy zostaną przetestowane w czterech miejscach, w tym ocena historycznej i przyszłej dynamiki obszarów przybrzeżnych, określenie wskaźników erozji i podatności na zmiany klimatu, ocena presji związanej z ludźmi, organizacja zgromadzonych danych w sieci Web-GIS, zastosowanie zestawu narzędzi modelowania oraz ocena szeregu scenariuszy interwencji w celu sprostania obecnej i przyszłej erozji wybrzeża.