Krok 6.2 Definiowanie frameworku MEL

Główne przesłanie

Wybierz zestaw wskaźników lub kryteriów – stosując zarówno metody ilościowe, jak i jakościowe – aby pomóc w skutecznej ocenie wyników i rezultatów w zakresie przystosowania się do zmiany klimatu.

Po określeniu zakresu i celów MEL (etap6.1)proszę opisać, w jaki sposób środki przewidziane w planie przystosowania się do zmiany klimatu będą monitorowane i oceniane, aby ocenić ich skuteczność w osiąganiu odporności na zmianę klimatu. Ważne jest, aby wybrać kombinację wskaźników lub kryteriów, stosując zarówno metody jakościowe, jak i ilościowe. Umożliwi to ocenę konkretnych rezultatów działań przystosowawczych (produktów)i postępów w zakresie odporności (wyników). Należy pamiętać, że w niektórych przypadkach określenie wyników adaptacji może potrwać kilka lat.

Wykres 4 Donattii in., 2020 r.

Ramy MEL i wybór wskaźników lub kryteriów powinny być realistyczne i kompleksowe – proporcjonalne do dostępnych danych oraz wewnętrznych zdolności i zasobów organizacji (zob. przykłady poniżej). Początkowo nacisk można położyć na proces przystosowywania się do zmiany klimatu i wyniki działań przystosowawczych , stopniowo rozszerzając je w miarę upływu czasu w celu uwzględnienia dodatkowych wskaźników służących do pomiaru wyników długoterminowych .

Aby skutecznie mierzyć wyniki, należy podejść do MEL jako iteracyjnego i ciągłego procesu, wykonując krok 6 konsekwentnie. Długoterminowe monitorowanie wymaga spójnego podejścia w miarę upływu czasu.

Wybrane ramy powinny zawierać wskaźniki lub kryteria, które są odpowiednie i jasne. Państwa cele w zakresie oceny ryzyka i przystosowania się do zmiany klimatu (etap2) oraz wybrane środki przystosowawcze (etap5) powinny stanowić solidną podstawę do określenia tych wskaźników.

Poniżej przedstawiono kilka przykładów wskaźników lub kryteriów MEL.

• Postępy w ograniczaniu wpływu na klimat (etap2.2)
• Odsetek szkód gospodarczych spowodowanych ekstremalnymi zdarzeniami pogodowymi (zmiana w czasie)
• Liczba ofiar śmiertelnych pożarów lasów (zmiana w czasie)
• Liczba ofiar śmiertelnych związanych z powodzią (zmiana w czasie)
• Liczba ofiar śmiertelnych związanych z upałem (zmiana w czasie)
• Postępy w ograniczaniu zagrożeń i podatności na zagrożenia oraz zwiększaniu zdolności adaptacyjnych
• Odsetek ludności mieszkającej na obszarach zagrożonych powodzią (zmiana w czasie)
• Odsetek ograniczeń budowlanych przyjętych na obszarach narażonych na zagrożenia
• Liczba łóżek szpitalnych
• Postępy w realizacji celów w zakresie przystosowania się do zmiany klimatu (etap2.4)
• Odsetek różnorodności biologicznej w miastach
• Odsetek powierzchni nieprzepuszczalnych
• Odsetek zielonych obszarów miejskich (pokrycie terenu, %)
• Postępy w usuwaniu barier utrudniających przystosowanie się do zmiany klimatu
• Liczba organów, organizacji lub sieci aktywnie uczestniczących w mechanizmach koordynacji
• Liczba opracowanych (lub przyjętych, wdrożonych itp.) lokalnych lub regionalnych strategii przystosowania się do zmiany klimatu
• Liczba polityk sektorowych, strategii i planów obejmujących działania w zakresie przystosowania się do zmiany klimatu
• Postępy na drodze do sprawiedliwej odporności
• Odsetek gospodarstw domowych z dostępem do internetu
• Odsetek ludności narażonej na ekstremalne upały
• Odsetek ludności narażonej na powodzie (lub mieszkającej na obszarach zagrożonych powodzią)
• Odsetek zadrzewień w dzielnicach o wysokiej stopie bezrobocia

Inspirowanie się przykładami wskaźników lub kryteriów przystosowania się do zmiany klimatu

Wymierne wskaźniki są atrakcyjne dla decydentów politycznych, ponieważ dostarczają wymiernych i wymiernych dowodów na postępy i wyniki regionu. Walidacja danych ilościowych z uwzględnieniem opinii zainteresowanych stron pozwala na pełniejsze zrozumienie, zagłębiając się w pytania „jak” i „dlaczego”.

Jednym z przykładów możliwych ram są ramy sprawozdawczości w zakresie monitorowania CDP-ICLEI, mające zastosowanie do władz lokalnych i regionalnych.

Systemy MEL w europejskich obszarach miejskich i metropolitalnych

Istnieją inicjatywy mające na celu pomoc miastom w tworzeniu skutecznych systemów MEL, na przykład francuska metodologia ADEME lub europejskie projekty badawcze, takie jak RESIN. Inne przykłady systemów MEL obejmują:

• W planie klimatycznym Barcelony na lata 2018–2030 przedstawiono ponad 240 środków mających na celu przeciwdziałanie zmianie klimatu w mieście, z których każdy zawiera szczegółowe wskaźniki umożliwiające śledzenie postępów. Środki te podzielono na pięć obszarów priorytetowych, obejmujących takie aspekty jak dobrostan publiczny, efektywność energetyczna budynków i tworzenie inkluzywnych przestrzeni publicznych. Każdy obszar priorytetowy obejmuje kilka kierunków działania, z celami krótko-, średnio- i długoterminowymi. Aby skutecznie monitorować postępy, w planie wykorzystuje się kompleksowy zestaw wskaźników opartych na kluczowych cechach, takich jak trafność, dostępność danych i łatwość interpretacji. Wskaźniki te obejmują aspekty obejmujące oddziaływanie, działania, zasoby, środowisko, postrzeganie i wyniki. Na przykład w przypadku działań mających na celu zapobieganie nadmiernemu ogrzewaniu lub rozwojowi terenów zielonych wskaźniki obejmują wskaźniki, takie jak aktywacja protokołów dotyczących fal upałów, zwiększenie pokrywy drzew i dostępność zielonej powierzchni.
  
  Zainteresowane strony są zaangażowane poprzez warsztaty i prezentacje, co pozwala na partycypacyjną ocenę skuteczności planu. Zgromadzenie Obywatelskie na rzecz Klimatu stanowi platformę dzielenia się postępami i zachęcania do obiektywnej oceny, zapewniając wspólne podejście do przeciwdziałania zmianie klimatu w Barcelonie.

• Miasto Antwerpia (Belgia) posiada szczegółowy plan przystosowania się do zmiany klimatu, obejmujący duży zestaw działań przystosowawczych. Dla każdego działania wypełniana jest tabela przeglądowa. Zawiera szczegółowe informacje na temat ról i obowiązków, celów, metodyk, okresu wdrażania, oczekiwanych rezultatów, szacowanego potrzebnego finansowania i nie tylko. Takie podejście ułatwia regularną ocenę postępów i w razie potrzeby dostosowanie wysiłków.

• Opracowano również wskaźniki dotyczące strategii przystosowania się do zmiany klimatu w obszarze metropolitalnym Helsinek, aby zrozumieć potrzebę przystosowania się do zmiany klimatu i skuteczność środków. Wskaźniki klasyfikuje się w kategoriach zagrożenia/pogody, narażenia, zdolności adaptacyjnych i złożonej wrażliwości (zgodnie z klasami wskaźników Europejskiej Agencji Środowiska). Są one dalej rozwijane i uzupełniane zgodnie z potrzebami monitorowania.

Źródło: Sprawozdanie EEA z 2024 r. w sprawie przystosowania się do zmiany klimatu w miastach