Πολεοδομικός σχεδιασμός για την ανθεκτικότητα και την υγεία: βασικά μηνύματα

Η δημόσια υγεία και η σχέση της με τον πολεοδομικό σχεδιασμό, τη διακυβέρνηση κινδύνων και το φυσικό και δομημένο περιβάλλον στις πόλεις έχουν γίνει πιο σημαντικά από ποτέ. Η κλιματική αλλαγή, η ταχεία και/ή ανεπαρκώς σχεδιασμένη αστικοποίηση και η υποβάθμιση του περιβάλλοντος έχουν καταστήσει πολλές πόλεις πιο ευάλωτες σε καταστροφές, πολλές από τις οποίες προκαλούνται ή συνδέονται με τις μεταβαλλόμενες κλιματικές και περιβαλλοντικές συνθήκες. Η πανδημία COVID-19 ανέδειξε για τις κυβερνήσεις και τους πολίτες τους δεσμούς μεταξύ της υγείας και του αστικού περιβάλλοντος — ιδίως της στέγασης, του δημόσιου χώρου, των βασικών υπηρεσιών και υποδομών και των μεταφορών. Η πρόσφατη έκθεση της Διακυβερνητικής Επιτροπής των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC) δίνει νέα προτεραιότητα τόσο στην ανάγκη προληπτικής δράσης όσο και στην απαίτηση προετοιμασίας για αυξημένη συχνότητα και σημασία του κλίματος και των συναφών φυσικών φαινομένων. Επιπλέον, οι πόλεις αντιμετωπίζουν όλο και περισσότερο τοπικές καταστάσεις έκτακτης ανάγκης λόγω βιομηχανικών ατυχημάτων και αστοχιών του συστήματος, γεγονός που καταδεικνύει τον υψηλό βαθμό αλληλεξαρτήσεων που έχουν οι μεγάλες πόλεις. Ως εκ τούτου, ο ανεπαρκής σχεδιασμός έχει αναγνωριστεί ως σχετικός παράγοντας κινδύνου καταστροφών, ο οποίος επηρεάζει τους αστικούς κινδύνους, την έκθεση και το επίπεδο ευπάθειας. Οι πόλεις πρέπει να κατανοήσουν τα χαρακτηριστικά και τις διαδικασίες που τις καθιστούν ευάλωτες σε κρίσεις και περιβαλλοντικές καταστάσεις έκτακτης ανάγκης — και τις συναφείς επιπτώσεις τους στην υγεία — και να αναγνωρίσουν τις αποτελεσματικότερες πολιτικές και δράσεις για τη μείωση του κινδύνου, να προετοιμαστούν καλύτερα και να γίνουν πιο ανθεκτικές.

Το πρόγραμμα «Προστασία του περιβάλλοντος και της υγείας μέσω της οικοδόμησης αστικής ανθεκτικότητας» με επικεφαλής το Ευρωπαϊκό Κέντρο Περιβάλλοντος και Υγείας του Περιφερειακού Γραφείου του ΠΟΥ για την Ευρώπη έχει ως στόχο να στηρίξει τις τοπικές αρχές και τους υπεύθυνους λήψης αποφάσεων ώστε να προβληματιστούν σχετικά με τις τοπικές ανάγκες ετοιμότητας και να οικοδομήσουν ανθεκτικότητα. Η ομάδα του έργου συνέταξε αποδεικτικά στοιχεία και εμπειρίες σε τοπικό επίπεδο και διδάγματα που αντλήθηκαν σχετικά με:

• μείωση των κινδύνων για την υγεία από τοπικούς κινδύνους από καταστροφές και καταστάσεις έκτακτης ανάγκης·
• μετριασμός της τοπικής ευπάθειας σε αυτούς τους κινδύνους· και
• τοπικές προτεραιότητες και δράσεις για τη βελτίωση της ετοιμότητας, της ανθεκτικότητας (και της υγείας) μέσω του πολεοδομικού σχεδιασμού και τουσχεδιασμού, καθώς και της διαχείρισης των αστικών υποδομών.

Η διερεύνηση του τρόπου με τον οποίο οι πόλεις μπορούν να αξιοποιήσουν τις αστικές παρεμβάσεις και τις παρεμβάσεις υποδομής, τα διαθέσιμα δεδομένα και τους τοπικούς δείκτες και αξιολογήσεις για τη μείωση των τοπικών κινδύνων καταστροφών και την αύξηση της ετοιμότητας και της ανθεκτικότητας αποτελεί συμβολή στην αστική ανθεκτικότητα και τις τοπικές ικανότητες αντιμετώπισης. Αποτελεί επίσης κεντρική συνιστώσα του ευρύτερου στόχου της βιώσιμης, δίκαιης και υγιούς αστικής ανάπτυξης.

Η παρούσα συνοπτική έκθεση συγκεντρώνει βασικά μηνύματα και συμπεράσματα από τρεις χωριστούς άξονες εργασίας, προκειμένου να προσδιοριστεί ο τρόπος με τον οποίο η αστική ανθεκτικότητα και η ετοιμότητα μπορούν να βελτιωθούν μέσω της δομής και του σχεδιασμού των πόλεων, καθώς και μέσω της αστικής διαχείρισης και παρακολούθησης.