Góðar starfsvenjur og kennslustundir Lærðu í gagnaskiptum í Basins yfir landamæri

Hafsvæði um allan heim standa frammi fyrir verulegu álagi vegna fólksfjölgunar, aukinnar eftirspurnar eftir vatni og áhrifum loftslagsbreytinga, mengunar og taps á líffræðilegri fjölbreytni. Niðurstöður þriðju skýrslugjafar um heimsmarkmið 6.5.2 (2024) leggja áherslu á skort á viðeigandi gögnum og upplýsingum og erfiðleikum í gagna- og upplýsingaskiptum sem tvær af þremur helstu áskorunum sem lönd standa frammi fyrir í samstarfi á hafsvæðum yfir landamæri.

Þessar áskoranir leggja áherslu á þörfina á að þróa sameiginleg ferli við gagna- og upplýsingaskipti, sem eru grundvallaratriði til að stuðla að aðlögun og fyrir skilvirka samvinnu, aukið viðnámsþol og viðbúnað í neyðartilvikum. Til að takast á við áskoranirnar var útgáfan Góðar starfsvenjur og kennslustundir þróaðar með forystu Finnlands og Senegal sem meðformenn vinnuhóps um vöktun og mat innan ramma samnings Sameinuðu þjóðanna um verndun og notkun vatnsfalla yfir landamæri og alþjóðlegra vatna (Water Convention).

Í skýrslunni eru 43 kennslustundir studdar af 78 dæmisögum víðsvegar að úr heiminum. Hún byggir á raunverulegum dæmum sem sýna mismunandi leiðir þar sem hægt er að framkvæma vöktunaráætlanir og samnýtingu gagna milli riparian landa. Sem slík er það viðbót við fyrirliggjandi leiðbeiningar, eins og uppfærðar aðferðir við vöktun og mat á ám sem liggja yfir landamæri, vötnum og grunnvatni (2023).

Í lykilskilaboðunum í skýrslunni eru lögð áhersla á mismunandi þætti sem skipta sköpum fyrir þróun gagna- og upplýsingaskiptaferla, s.s. þörfina á að afla tímanlegra, markvissra, fullnægjandi, gildra og áreiðanlegra gagna og byggja sameiginlegan skilning á starfsemi sviðsins og mikilvægi pólitísks vilja, þátttöku viðkomandi hagsmunaaðila og samvinnu á mismunandi stigum og greinum. Í skilaboðunum er einnig tilgreint mikilvægi gagna um grunnvatn og upplýsinga fyrir skilvirka vatnsstjórnun og þörfina á að þróa snemmviðvörunarkerfi yfir landamæri.