Adattat għall-klimatika ta' Chikungunya

Chikungunya hija marda virali trażmessa min-nemus Aedes aegypti u Aedes albopictus. Aedes albopictus huwa preżenti fl-Ewropa u qed jespandi t-territorju tiegħu. Minbarra aktar vjaġġar globali, it-tibdil fil-klima jista’ jikkawża aktar każijiet ta’ chikungunya fl-Ewropa peress li l-bidliet fit-temperatura u l-preċipitazzjoni jagħmlu l-klima tar-reġjun aktar adattata għat-trażmissjoni tal-marda.

Mod wieħed kif jitkejjel it-theddid għas-saħħa assoċjat maċ-chikungunya fil-klima li qed tinbidel huwa li jiġu stmati l-bidliet fir-rata bażika ta’ riproduzzjoni (R0), li tistma l-għadd mistenni ta’ infezzjonijiet sekondarji minn każ infettiv wieħed f’popolazzjoni kompletament suxxettibbli. Jekk R0 huwa ogħla minn 1, it-tifqigħat għandhom il-potenzjal li jikbru. Aktar ma jkun għoli R0, aktar tikber malajr it-tifqigħa. 

Dan l-indikatur juża mudell mekkanistiku strutturat skont l-istadju biex jistma l-abbundanza tan-nemus u sussegwentement ir-rata bażika ta’ riproduzzjoni (R0) għaċ-chikungunya billi jikkombina informazzjoni dwar it-temperatura, ix-xita, is-sigħat tad-dawl tax-xemx, l-abbundanza tan-nemus, u d-densità tal-popolazzjoni tal-bniedem.

Kavati

L-R0 previst ma għandux jiġi konfuż mal-każijiet attwali ta’ chikungunya, għalkemm huwa indikatur tal-potenzjal għal tifqigħat. Xi limitazzjonijiet ewlenin tal-mudell jinkludu xi lakuni fl-għarfien tagħna dwar l-infettività tal-vetturi tad-dengue, in-nuqqas ta’ densitajiet tal-vetturi fl-istima tal-kapaċità vettorjali, il-ħtieġa għal xenarji aħjar għall-użu tal-art, l-urbanizzazzjoni, it-tkabbir tal-popolazzjoni, il-mobbiltà tal-bniedem, u l-varjabbiltà klimatika fuq skala mikro u l-limitazzjonijiet madwar l-iżvilupp ta’ stimi stokastiċi tar-riskju ta’ tifqigħa f’żoni mhux endemiċi, peress li l-approċċi deterministiċi huma inqas xierqa għall-istima tar-riskji tat-tifqigħa u n-numri bażiċi tar-riproduzzjoni meta r-rata ta’ inċidenza tkun baxxa u soġġetta għal stokastiċità għolja. Għal deskrizzjoni sħiħa tal-limitazzjonijiet u t-twissijiet tal-mudell jekk jogħġbok ara Liu-Helmersson et al. (2014, 2016) u Rocklöv et al. (2019).