Podatność Europy na skutki zmiany klimatu występujące poza Europą
Handel międzynarodowy, podróże, telekomunikacja i inne aspekty globalizacji zwiększają prawdopodobieństwo, że skutki zmian klimatu będą miały konsekwencje wykraczające poza regiony lub kraje, w których występują. Takie skutki są określane jako „transgraniczne skutki zmiany klimatu” lub „skutki pośrednie”, „skutki transgraniczne” lub „efekty uboczne”. Skutki te mogą znacząco wpłynąć na ogólne ryzyko zmiany klimatu dla regionów, sektorów i ludzi. W związku z tym należy je uwzględnić przy opracowywaniu i wdrażaniu polityki dostosowawczej. Skutki transgraniczne mogą być spowodowane pojedynczym ekstremalnym zdarzeniem klimatycznym, które może wywołać łańcuch reakcji poprzez ścieżki oddziaływania, na przykład tymczasowe zakłócenia globalnych łańcuchów dostaw spowodowane uszkodzoną infrastrukturą transportową lub spowodowane przedłużającymi się okresami ekstremalnych warunków pogodowych lub stopniową zmianą klimatu.
W rozdziale 6.4 sprawozdania EOG o zmianie klimatu, skutkach i podatności na zagrożenia w Europie w 2016 r. przeanalizowano skutki transgraniczne spowodowane skutkami zmian klimatu występującymi poza Europą, które mają pośrednie skutki kaskadowe na terytorium Europy. Określono w nim sześć głównych ścieżek w oparciu o dostępną literaturę: i) handel towarami rolnymi, (ii) handel towarami nierolnymi, (iii) infrastruktura i transport, (iv) geopolityka i zagrożenia dla bezpieczeństwa, (v) migracja ludzi oraz (vi) finansowanie (zob. rys. 1).
Rysunek 1. Sześć głównych ścieżek pośredniego oddziaływania dla Europy (EOG, 2017).
Źródło: EOG. |
Jak stwierdzono w rozdziale 6.4 sprawozdania EOG, najsilniejszym dowodem wrażliwości Europy na skutki transgraniczne są skutki gospodarcze spowodowane zmianami cen na świecie spowodowanymi przez klimat; zakłócenia w sieciach transportowych, takich jak porty; zmiany w środowisku Arktyki, takie jak nowe szlaki żeglugowe.
Region śródziemnomorski w Europie został uznany za najbardziej narażony na wstrząsy w przepływie towarów rolnych ze względu na dużą zależność od importu spoza Europy. Ostatnie skrajności klimatyczne poza Europą miały już negatywny wpływ na Europę. Na przykład rosyjska fala upałów w 2010 r. zniszczyła około 30 % zbiorów zbóż w Rosji i przyczyniła się do wzrostu światowych cen pszenicy o 60–80 %. Światowy kryzys ryżowy w 2008 r., podczas którego globalna cena rynkowa ryżu wzrosła czterokrotnie w ciągu kilku miesięcy, był częściowo spowodowany długą suszą w Australii.
Grupy ludności o niskich dochodach we wszystkich częściach Europy prawdopodobnie w większym stopniu ucierpią z powodu zmienności cen żywności.
Oczekuje się, że małe, otwarte i wysoko rozwinięte gospodarki europejskie będą narażone przede wszystkim na wstrząsy w przepływie towarów nierolnych. Przykładami takich skutków pośrednich są: niedobór dysków twardych i związany z tym wzrost cen spowodowany poważnym powodzią w Tajlandii w 2011 r. oraz spadki eksportu węgla oraz wzrost cen na rynku światowym spowodowany ekstremalnymi powodziami we wschodniej Australii w latach 2010/11.
Skutki zmiany klimatu i ekstremalnych zdarzeń na infrastrukturę transportową poza Europą (np. drogi, rurociągi, koleje, mosty, porty, lotniska i tunele) mogą mieć również skutki uboczne w Europie. Na przykład huragan Katrina w 2005 roku zniszczył dużą część portu w Nowym Orleanie w Stanach Zjednoczonych, powodując tymczasowy niedobór światowych dostaw ropy naftowej i tymczasowy wzrost światowych cen ropy naftowej.
Zmiany klimatu w Afryce Północnej i na Bliskim Wschodzie mogą zwiększyć ryzyko geostrategiczne dla Europy. Ostatnie badania sugerują, że temperatury przekroczą próg zdolności adaptacyjnych człowieka pod koniec XXI wieku w niektórych z tych regionów. Ponadto wzrost poziomu mórz jest coraz bardziej zagrażający zaludnionym obszarom przybrzeżnym, takim jak Delta Nilu, gdzie koncentruje się duża część ludności egipskiej i gruntów rolnych. Bezprecedensowe warunki klimatyczne, w połączeniu z czynnikami społeczno-gospodarczymi i politycznymi, mogą jeszcze bardziej zwiększyć niestabilność regionalną. Wzrost ten z kolei może prowadzić do znacznego wzrostu przepływów uchodźców i migracji do Europy, co może mieć potencjalne skutki polityczne i skutki dla bezpieczeństwa.
Ścieżka finansowa odnosi się do skutków zmiany klimatu, które mogą zakłócić przepływ kapitału publicznego i prywatnego, takich jak inwestycje zagraniczne, przekazy pieniężne od pracowników migrujących lub międzynarodowe ubezpieczenia, co ma wpływ na przepływy finansowe w różnych krajach. Na przykład znaczna kwota kosztów ubezpieczenia huraganu Katrina w 2005 r. spadła na londyńskie giełdy. Przewidywany wzrost występowania i intensywności ekstremalnych zdarzeń pogodowych w wielu częściach świata będzie stanowić wyzwanie dla systemów ubezpieczeniowych, determinując podwyżki składek ubezpieczeniowych i spadek zasięgu, a także stwarzając nowe możliwości dla europejskich firm ubezpieczeniowych do inwestowania w krajach rozwijających się.
Według kilku badań oczekuje się, że w nadchodzących dziesięcioleciach podatność Europy na transgraniczne skutki zmian klimatu wzrośnie, ale prognozy ilościowe nie są jeszcze dostępne.