Podejście do budowania odporności w zakresie planowania przestrzennego, projektowania i zarządzania – przegląd dowodów

Lokalne kryzysy i sytuacje nadzwyczajne wpływają na działalność gospodarczą, niszczą środowisko, przerywają usługi w zakresie infrastruktury krytycznej oraz powodują bezpośrednie i pośrednie skutki zdrowotne. Miasta muszą zapewnić skuteczną reakcję i wyjście z kryzysu. Muszą one również zmniejszyć obecne i przyszłe narażenie na zagrożenia i podatność na zagrożenia. Projektowanie obszarów miejskich, zarządzanie nimi i planowanie mają do odegrania rolę w zapobieganiu i ograniczaniu ryzyka; należy je zatem włączyć do lokalnych strategii i planów w zakresie odporności. Kilka niedawnych wielostronnych sprawozdań, ram i wytycznych wskazuje na miasta jako wiodące podmioty w zakresie łagodzenia zagrożeń i przystosowania się do nich, ustalając priorytety i umożliwiając oddolne podejścia, które w dalszym ciągu angażują społeczności (i sprawiają, że samorządy lokalne są bardziej odpowiedzialne) w budowaniu zdrowszych, zrównoważonych, sprawiedliwych i odpornych miast.

W ramach projektu ochrony środowiska i zdrowia WHO poprzez budowanie projektu odporności miast przeprowadzono szeroki przegląd literatury dotyczącej planowania przestrzennego, projektowania, zarządzania i gotowości związanej z klęskami żywiołowymi. Opracowano literaturę akademicką opublikowaną w latach 2015–2021, mającą zastosowanie do miast w regionie europejskim WHO, oraz wyciągnięto strategie planowania przestrzennego oparte na ryzyku na rzecz poprawy odporności na szczeblu lokalnym. Krótki wybór niedawnych międzynarodowych sprawozdań i wytycznych został również uwzględniony jako zasoby służące zapewnieniu kontekstu i analizy porównawczej.

W niniejszym sprawozdaniu określono koncepcje, ramy i strategie w literaturze, aby pomóc miastom w radzeniu sobie z wyzwaniami związanymi z przygotowaniem się i zapobieganiem prawdopodobieństwu i dotkliwości skutków lokalnych ekstremalnych zdarzeń. Przeanalizowano w nim, w jaki sposób (i w jakim stopniu) planowanie przestrzenne, zarządzanie i projektowanie obszarów miejskich mogą stanowić mechanizm poprawy gotowości i odporności.

Wyniki badań pokazują, że opublikowane badania oparte na pojedynczym typie zagrożenia są powszechne: około 60 % przeanalizowanych artykułów uznano za specyficzne dla zagrożeń. W sprawozdaniu omówiono szereg strategii, które są szczególnie istotne dla niektórych rodzajów zagrożeń, rozróżniając te, które wiążą się z modyfikacją lub projektowaniem infrastruktury fizycznej, a tymi, które odnoszą się do zarządzania, komunikacji i zaangażowania społeczeństwa. Na przykład fale upałów i efekt miejskiej wyspy ciepła są często powiązane z gęstymi i nieprzepuszczalnymi tkaninami miejskimi i wymagają większego zasięgu ekologicznego dzięki rozwiązaniom opartym na przyrodzie. W tym sensie lokalne przepisy dotyczące planowania (takie jak obowiązkowe minimalne współczynniki zielonej przestrzeni) mogłyby przyczynić się do zwiększenia zasięgu ekologicznego w miastach. To z kolei może mieć duże znaczenie dla zapobiegania powodziom (lub łagodzeniu skutków) powodzi w środowiskach miejskich – tradycyjnie zależnych wyłącznie od szarej infrastruktury, która może nie być w stanie poradzić sobie z przyszłymi poziomami przewidywanymi ze względu na zmianę klimatu. Gotowość na trzęsienie ziemi polega na optymalnym zaprojektowaniu otwartych przestrzeni w mieście do
pełnienia roli schronów, a także aktualnych inwentaryzacji sieci drogowej i zasobów budowlanych. Poprawa odporności na budowę ma kluczowe znaczenie w obliczu zarówno zdarzeń sejsmicznych, jak i silnych wiatrów podczas burz. W przypadku tych ostatnich zwiększenie wiedzy publicznej i świadomości ryzyka związanego z burzami może poprawić środki gotowości osobistej i gospodarstw domowych, które również okazały się potencjalnie istotne w łagodzeniu skutków i skróceniu czasu odbudowy.