Κλιματικά ομόλογα που χρηματοδοτούν δράσεις αστικής προσαρμογής για τη μείωση της θερμικής πίεσης στο Παρίσι, Γαλλία

Λόγω της κλιματικής αλλαγής, το Παρίσι αντιμετωπίζει αύξηση των μέσων ημερήσιων θερμοκρασιών, καθώς και του αριθμού των θερμών, πολύ θερμών και εξαιρετικά ζεστών ημερών και καύσωνα. Το κύμα καύσωνα του 2003 είχε καταστροφικές επιπτώσεις στη Γαλλία, οδηγώντας σε σχεδόν 15,000 θανάτους που σχετίζονται με τη θερμότητα. Το καλοκαίρι του 2003 θα μπορούσε να γίνει ένα κανονικό καλοκαίρι το 2050 σύμφωνα με τις κλιματικές προβλέψεις, και το Σχέδιο Θερμικών Κυμάτων του Παρισιού καταρτίστηκε ως απάντηση σε αυτό. Ως εκ τούτου, το θερμικό στρες είναι ένα σημαντικό ζήτημα για την πόλη του Παρισιού. Εφαρμόζονται μέτρα για την αποτροπή της, όπως π.χ. πράσινοι κήποι, πάρκα και στέγες και χρήση νερού για ψύξη. Σε μελέτη του 2012, η οποία αναθεωρήθηκε το 2015, η Météo-France επεσήμανε μια τάση συχνότερων ξηρασιών με χαμηλότερες καλοκαιρινές βροχοπτώσεις, μειωμένο ρυθμό ροής του ποταμού Σηκουάνα και υψηλότερο κίνδυνο γεωργικής ξηρασίας στο Île-de-France. Αυτό μπορεί να επηρεάσει την παροχή πόσιμου νερού από επιφανειακά ύδατα. Πρόσφατες μελέτες έχουν επιβεβαιώσει σε κάποιο βαθμό αυτές τις προβλέψεις, αλλά έχουν επίσης διαπιστώσει ότι οι προοπτικές για τη Γαλλία, και ιδίως το Παρίσι, θα μπορούσαν να είναι πιο σοβαρές από ό,τι προβλεπόταν προηγουμένως. Πρόσφατες προβλέψεις του CNRS, (Centre National de la Recherche Scientifique) με βάση τη μεθοδολογία της τελευταίας έκθεσης της IPCC, δείχνουν μια συγκεκριμένη πιθανότητα αύξησης της θερμοκρασίας στη Γαλλία, σε σύγκριση με προηγούμενες εκτιμήσεις. Σύμφωνα με τις τρέχουσες τάσεις των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, οι μέσες θερμοκρασίες θα είναι κατά 3,8 °C υψηλότερες από ό,τι στις αρχές του 20ού αιώνα. Ομοίως, μια έκθεση που ανατέθηκε από την πόλη του Παρισιού και κυκλοφόρησε τον Σεπτέμβριο του 2021, διαπίστωσε ότι έως το 2085, η πόλη θα μπορούσε εύκολα να αντιμετωπίσει επίμονους καύσωνες, με πάνω από 34 ημέρες το χρόνο με μέση ημερήσια θερμοκρασία άνω των 30 °C και 35 τροπικές νύχτες το χρόνο με μέση ημερήσια θερμοκρασία άνω των 20 °C, και αιχμή της καλοκαιρινής θερμοκρασίας γύρω στους 50 βαθμούς. Η ίδια έκθεση δείχνει μια μέτρια αύξηση των βροχοπτώσεων το χειμώνα μέχρι το 2085, και 10 % ξηρότερο καλοκαίρι σε σύγκριση με τα προβιομηχανικά επίπεδα.

Στόχος του ομολόγου του Παρισιού για το κλίμα είναι η χρηματοδότηση έργων ενέργειας και κλίματος, τα οποία καλύπτουν τους τέσσερις κύριους στόχους του σχεδίου δράσης του Παρισιού για την ενέργεια για το κλίμα: μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης, παραγωγή ανανεώσιμης και/ή ανακτηθείσας ενέργειας και προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή. Σκοπός της στρατηγικής προσαρμογής του Παρισιού, ενός από τα επιχειρησιακά έγγραφα του σχεδίου δράσης του Παρισιού για το κλίμα και την ενέργεια, είναι να προετοιμάσει την πόλη τόσο για τη μελλοντική κλιματική αλλαγή όσο και για τη μελλοντική έλλειψη ορισμένων πόρων όπως το νερό, η ενέργεια, τα τρόφιμα και η βιοποικιλότητα. Αυτό μεταφράζεται σε τέσσερις κύριους στόχους:

• προστασία των Παριζιάνων από ακραία κλιματικά φαινόμενα·
• διασφάλιση της παροχής νερού, τροφίμων και ενέργειας·
• ζήστε με την κλιματική αλλαγή: πιο βιώσιμος πολεοδομικός σχεδιασμός·
• προώθηση νέων τρόπων ζωής και ενίσχυση της αλληλεγγύης.

Στόχος και των δύο έργων προσαρμογής που υλοποιούνται στο πλαίσιο του Κλιματικού Ομόλογο είναι η μείωση της επίδρασης της αστικής θερμικής νησίδας και η αύξηση της θερμικής άνεσης εντός της πόλης, η οποία σχετίζεται κυρίως με τους στόχους τηςστρατηγικής του Παρισιού για τηνπροσαρμογή. Το 2018 δρομολογήθηκε ένα νέο εδαφικό σχέδιο για την ενέργεια στον αέρα για το κλίμα, με στόχο να καταστεί το Παρίσι ουδέτερο και ανθεκτικό κεφάλαιο έως το 2050. Οι δράσεις που χρηματοδοτούνται από το Κλιματικό Ομόλογο είναι συνεπείς με το σχέδιο, το οποίο αφιερώνει ένα ολόκληρο τμήμα σε δράσεις που αποσκοπούν στην «οικολογική προσαρμογή του Παρισιού». Συνάδει επίσης με την ευρύτερηστρατηγική ανθεκτικότητας του Παρισιού για το 2017. Η στρατηγική αυτή υιοθετεί μια ευρύτερη στάση όσον αφορά την ανθεκτικότητα (η οποία εξετάζει όλα τα είδη μελλοντικών απειλών και τρωτών σημείων, συμπεριλαμβανομένων των κλιματικών απειλών).

Κλιματικός δεσμός

Το Πράσινο (Κλιματικό) Ομόλογο είναι ομόλογο που εκδίδεται από κυβέρνηση (τοπική, περιφερειακή ή εθνική) ή εταιρική οντότητα με σκοπό την άντληση χρηματοδότησης για έργα ή προγράμματα που σχετίζονται με τον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής ή την προσαρμογή. Ένα ομόλογο είναι, τελικά, ένα δάνειο: κάτοχος του ομολόγου είναι ο δανειστής (πιστωτής), ο εκδότης του ομολόγου είναι ο δανειολήπτης (οφειλέτης), στην περίπτωση αυτή ο Δήμος του Παρισιού. Τα ομόλογα παρέχουν στον δανειολήπτη εξωτερικά κεφάλαια για τη χρηματοδότηση μακροπρόθεσμων επενδύσεων. Ο εκδότης οφείλει στους κατόχους χρέος και, ανάλογα με τους όρους του ομολόγου, υποχρεούται να τους καταβάλει τόκους (τοκομερίδιο) και να εξοφλήσει το κεφάλαιο σε μεταγενέστερη ημερομηνία. Τα ομόλογα σταθμίζονται ως προς τον κίνδυνο και διαβαθμίζονται με τον συνήθη τρόπο, με βάση την πιστοληπτική ικανότητα του εκδότη. Είναι εμπορεύσιμες, οι συνθήκες της αγοράς το επιτρέπουν, στις διεθνείς δευτερογενείς αγορές ομολόγων.

Το 2015, στο πλαίσιο της δέσμευσης που αναλήφθηκε στο πλαίσιο του σχεδίου δράσης του Παρισιού για το κλίμα και την ενέργεια, ο δήμος του Παρισιού ανέπτυξε μια ιδέα για τα κλιματικά ομόλογα. Τον Νοέμβριο του 2015 ολοκληρώθηκε συναλλαγή ύψους 300 εκατ. ευρώ.

Το Κλιματικό Ομόλογο θεωρήθηκε από τον Δήμο του Παρισιού ως ένας ενδιαφέρον και κερδοφόρος μηχανισμός για τη χρηματοδότηση δημόσιων έργων, επειδή στοχεύει σε ένα ευρύ φάσμα επενδυτικών προφίλ. Συνήθως, λίγοι επενδυτές είναι πιθανό να ενδιαφέρονται για ομόλογα που σχετίζονται μόνο με το κλίμα και δεν παρέχουν σαφή προοπτική όσον αφορά την απόδοση της επένδυσης. Το γεγονός ότι το ομόλογο συμμορφώνεται με τονκανονισμό για τις γνωστοποιήσεις βιώσιμης χρηματοδότησης εγγυάται ότι πληροί τα κριτήρια που επιδιώκουν όσοι ενδιαφέρονται για βιώσιμες επενδύσεις: ειδικότερα, απαιτεί διαφάνεια. Η διαφάνεια διασφαλίζεται μέσω της ετήσιας υποβολής εκθέσεων, σύμφωνα με την οποία ο εκδότης πρέπει να αιτιολογεί την κατανομή χρημάτων σε έργα που πληρούν τα καθορισμένα κριτήρια. Η διαδικασία και η υποβολή εκθέσεων επανεξετάζονται από τον μη χρηματοπιστωτικό οργανισμό αξιολόγησης Vigeo, καθησυχάζοντας έτσι τους επενδυτές για την ορθή χρήση των κεφαλαίων τους. Στην περίπτωση του ομολόγου για το κλίμα που εκδόθηκε από τον Δήμο του Παρισιού, η διαφάνεια είναι μια ευκαιρία για την πόλη να αμφισβητήσει τις εσωτερικές πρακτικές και να τις βελτιώσει, εάν χρειαστεί. Επίσης, το Κλιματικό Ομόλογο συμβάλλει στην ανάδειξη των πολιτικών προτεραιοτήτων με την κατάταξη των επενδύσεων.

Την επιλογή των έργων που θα συμπεριληφθούν στο ομόλογο διαχειρίζεται η Υπηρεσία Υποστήριξης Χρηματοοικονομικής Διαχείρισης (SGF) της πόλης σε πλήρη συνεργασία με τον Οργανισμό Αστικής Οικολογίας του Παρισιού (AEU) και εποπτεύεται από τον Vigeo. Ο κατάλογος των σχεδίων προς επιλογή ορίστηκε στην αρχή κάθε εκλογικής περιόδου. Μετά από κάθε εκλογή, ο νέος Δήμαρχος παρουσιάζει την πολιτική του κατεύθυνση στο Συμβούλιο του Παρισιού για έγκριση. Η κατεύθυνση αυτή μεταφράζεται οικονομικά σε ένα επενδυτικό πρόγραμμα (καθορίζοντας πολιτικές προτεραιότητες και πιέσεις) και σε αντίστοιχα έργα. Η διαδικασία επιλογής μεταξύ αυτών των έργων συνδυάζει κριτήρια που προτάθηκαν από το SGF και κριτήρια που χρησιμοποιούνται συνήθως για τις κοινωνικά υπεύθυνες επενδύσεις (SRI).

• Εσωτερικά δημοτικά κριτήρια: Για να είναι επιλέξιμο για χρηματοδότηση από τα Κλιματικά Ομόλογα, ένα έργο πρέπει πρωτίστως να συμβάλει στην επίτευξη (έναν από) τους τέσσερις στόχους του σχεδίου δράσης για το κλίμα και την ενέργεια.
• «Αρχές πράσινων ομολόγων» και επιχειρησιακά κριτήρια: Όπως κάθε άλλο πράσινο ομόλογο, το Κλιματικό Ομόλογο υπόκειται στις «Αρχές των Πράσινων Ομολόγων» του Γραφείου Αντιπροσώπευσης του Παρισιού (ICMA). Επιπλέον, μετά την προεπιλογή των έργων σύμφωνα με τα κριτήρια που περιγράφονται ανωτέρω, το SGF και η AEU προβαίνουν σε περαιτέρω επιλογή και διοργανώνουν συναντήσεις με διαχειριστές έργων, εκπροσώπους της AEU και του Vigeo για να βελτιώσουν την επιλογή αυτή. Οι στόχοι αυτού του σταδίου της διαδικασίας είναι:
• Λάβετε ακριβείς πληροφορίες για κάθε έργο (π.χ. τι θα γίνει με ακρίβεια, βελτιωμένη κατανομή του προϋπολογισμού, προγραμματισμός του έργου, μέθοδοι παρακολούθησης). Ελέγξτε ότι κάθε πτυχή (περιβαλλοντική, κοινωνική, διακυβέρνηση) του έργου ταιριάζει με τη «χρήση εσόδων», η οποία καθορίζει τις επιλέξιμες κατηγορίες έργων (σύμφωνα με τις «αρχές των πράσινων ομολόγων (GBP)». Ελέγξτε ότι όλες οι πτυχές του έργου είναι συμβατές με τους κανόνες ρευστότητας και διαχείρισης του έργου.
• Ελέγξτε ότι κάθε επιλεγμένο έργο περιέχει πραγματικά και κατά κύριο λόγο μετρήσιμα περιβαλλοντικά οφέλη και ότι οι διαδικασίες και τα όργανα μέτρησης εφαρμόζονται ή μπορούν να εφαρμοστούν από διάφορες υπηρεσίες ή/και την ΑΕΕ (διαπιστευμένη για την αξιολόγηση του άνθρακα).
• Δημιουργία του πλαισίου που θα αντικατοπτρίζει τους δείκτες και τα κλιματικά οφέλη για τα οποία έχει δεσμευτεί η πόλη του Παρισιού.

Ένα έργο υπό το Κλιματικό Ομόλογο δεν θα πρέπει απαραιτήτως να υλοποιηθεί εντός του Παρισιού, εφόσον ο Δήμος του Παρισιού πληρώνει άμεσα το κόστος των έργων και τον κύριο ανάδοχο.

Το 2017, με βάση το Κλιματικό Ομόλογο, ο Δήμος του Παρισιού, επέλεξε να αναπτύξει ένα νέο «Πλαίσιο Ομολόγων Βιωσιμότητας» προκειμένου να έχει μια ευέλικτη πλατφόρμα από την οποία θα εκδίδει ομόλογα για το κλίμα, την κοινωνία ή τη βιωσιμότητα. Το εν λόγω ομόλογο επανεκδόθηκε την περίοδο 2020-2023 σε ετήσια βάση για τη στήριξη ευρέος φάσματος έργων που ασχολούνται με τη βιωσιμότητα.

Σε ετήσια βάση, τουλάχιστον μέχρι την πλήρη κατανομή, ο Δήμος του Παρισιού παρέχει ειδική αναφορά για τυχόν ομόλογα που εκδίδονται στο πλαίσιο των ομολόγων για το κλίμα και των ομολόγων βιωσιμότητας. Η πρόοδος κάθε δράσης που υποστηρίζεται από τα ομόλογα παρακολουθείται με τη χρήση ειδικών δεικτών. Για τα έργα προσαρμογής που χρηματοδοτούνται από τα ομόλογα (βλ. κατωτέρω), οι επιλεγμένοι δείκτες είναι ο αριθμός των φυτευμένων δέντρων και η επέκταση της επιφάνειας (εκτάρια) των νέων περιοχών πρασίνου.

Σχέδια προσαρμογής

Δύο έργα προσαρμογής υποστηρίχθηκαν από το Κλιματικό Ομόλογο: φύτευση 20,000 δέντρων και δημιουργία 30 εκταρίων νέων πάρκων. Η προθεσμία για την ολοκλήρωση των έργων προσαρμογής ήταν το 2020.

Τα νέα δέντρα φυτεύτηκαν στο εσωτερικό της πόλης του Παρισιού (εκτός από τα ήδη υπάρχοντα δύο δάση έξω από το Παρίσι), στους δρόμους και σε δημόσιες εγκαταστάσεις όπως σχολικές παιδικές χαρές, γυμναστήρια κ.λπ.

Τα νέα πάρκα δημιουργήθηκαν τόσο στις ζώνες αστικής ανανέωσης του Παρισιού, όπου υπάρχει το μεγαλύτερο δυναμικό για μεγάλες περιοχές πάρκων, όσο και σε ορισμένες ήδη υπάρχουσες γειτονιές του Παρισιού, όπου οι τοπικοί χώροι μπορούν να μετατραπούν σε μικρά τοπικά πάρκα για τους κατοίκους. Για παράδειγμα, το πάρκο Martin Luther King στο Clichy Batignolles Urban Renewal Zone (βόρεια δυτικά του Παρισιού, 17ο διαμέρισμα), άνοιξε για πρώτη φορά το 2008, επεκτάθηκε το 2014 και το 2018, ανεβάζοντας τη συνολική του έκταση στα 10 εκτάρια. Ωστόσο, μόνο οι παρατάσεις του 2014 (2,2 εκτάρια) και του 2018 (3,5 εκτάρια) προκρίθηκαν για τον στόχο των 30 εκταρίων του ομολόγου για το κλίμα.

Μέχρι το τέλος του 2018, η υλοποίηση και των δύο έργων αποδείχτηκε ελλιπής. Σύμφωνα με την Έκθεση για τα Κλιματικά Ομόλογα του 2018, από τα 30 νέα εκτάρια πρασίνου, παραδόθηκαν 10,93 εκτάρια και επενδύθηκαν στην πραγματικότητα 15,5 εκατ. EUR από τα προγραμματισμένα 45 εκατ. EUR. Από τα 20,000 δέντρα που επρόκειτο να φυτευτούν, τα 11690 είχαν φυτευτεί. Από τα 15 εκατομμύρια ευρώ που είχαν προγραμματιστεί, τα 4,7 εκατ. ευρώ είχαν πράγματι επενδυθεί.

Ωστόσο, η φύτευση δέντρων συνεχίστηκε στο πλαίσιο άλλων πηγών χρηματοδότησης. Το 2020, στο πλαίσιο του ομολόγου βιωσιμότητας του Δήμου Παρισιού, ( νέο ομόλογο που δρομολογήθηκε το 2017 και επανεκδόθηκε ετησίως κατά την περίοδο 2020-2023 για τη στήριξη ευρέος φάσματος έργων βιωσιμότητας, διατέθηκαν 14,14 εκατ. EUR για το έργο των 30 εκταρίων και 1,32 εκατ. EUR για το έργο 20,000 δέντρων με σχεδόν 8 νέα εκτάρια πρασίνου και 3080 νέα δέντρα που φυτεύτηκαν.

Τέλος, ο στόχος επιτεύχθηκε στις αρχές του 2021, με την καθυστέρηση να οφείλεται κυρίως στους περιορισμούς και τον περιορισμό της κυκλοφορίας που προκάλεσαν οι πανδημίες COVID-19.

Η συντήρηση των πάρκων και των δέντρων καλύπτεται από την ίδια την πόλη και όχι από τις επενδύσεις των Κλιματικών Ομολόγων, καθώς αυτό δεν επιτρέπεται.

Κλιματικός δεσμός

Το Paris Climate Bond εκδόθηκε από τον Δήμο του Παρισιού, ως κοινή πρωτοβουλία του Τμήματος Οικονομικών και Προμηθειών (DFA) και του Τμήματος Πάρκων και Περιβάλλοντος του Παρισιού, αν και συμμετείχαν όλα τα τμήματα. Το Κλιματικό Ομόλογο ήταν η πρώτη έκδοση της πόλης που συμμορφώνεται με τις αρχές των πράσινων ομολόγων (GBP). Ως εκ τούτου, η έκδοση ομολόγων εποπτεύεται από τη Vigeo, η οποία διατύπωσε γνώμη δεύτερου μέρους (SPO), όπως απαιτείται για να δοθεί στους επενδυτές η διαβεβαίωση ότι επενδύουν σε ένα ομόλογο που συμμορφώνεται με τους δικούς τους στόχους, κυρίως τις GBP.

Η Credit Agricole CIB, η HSBC και η Societé Generale CIB ενήργησαν ως από κοινού επικεφαλής διαχειριστές της εν λόγω επιχείρησης. Οι τράπεζες αυτές επελέγησαν μέσω διαγωνισμών για να καθοδηγήσουν την πόλη του Παρισιού στη διαδικασία. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, ο Δήμος του Παρισιού μπορεί να βασιστεί στην εμπειρογνωσία του στις προσδοκίες των επενδυτών (π.χ. για να επικυρώσει τη χρήση των εσόδων, το πλαίσιο και την επιλογή των έργων αυτού του ομολόγου), τις υπηρεσίες δικτύου και μάρκετινγκ (σχέσεις μέσων ενημέρωσης, βοήθεια στην οργάνωση των ενημερωτικών εκστρατειών κ.λπ.).

Όσον αφορά τη χρηματοδότηση, το Ομόλογο του Παρισιού για το Κλίμα ήταν πολύ επιτυχημένο: ήταν σε θέση να προσελκύσει μεγάλο αριθμό επενδυτών, περισσότερο από ό,τι αναμενόταν, με αρκετές αιτήσεις κατά τη φάση έναρξης για την κάλυψη 475 εκατ. ευρώ για τη χρηματοδότηση του ομολόγου, με τη συμμετοχή 30 επενδυτών. Το ομόλογο υποστηρίζεται κυρίως από εγχώριους επενδυτές (83 %), αλλά ο Δήμος του Παρισιού κατάφερε να διαφοροποιήσει την επενδυτική του βάση σε διεθνείς θεσμικούς λογαριασμούς, ιδίως στη Μπενελούξ (9 %), την Ελβετία (3 %) και τις σκανδιναβικές χώρες (3 %). Οι ασφαλιστές και τα συνταξιοδοτικά ταμεία αγόρασαν το μερίδιο του λέοντος στο εμπόριο (51 %), ακολουθούμενο από τους διαχειριστές περιουσιακών στοιχείων (49 %).

Στο πλαίσιο της διοίκησης της πόλης έχουν συσταθείομάδες για την εκτέλεση των έργων στο πλαίσιο του δεσμού, με το Τμήμα Πράσινου της πόλης να είναι υπεύθυνο για την υλοποίηση των μέτρων προσαρμογής. Το τμήμα Greenery χωρίστηκε σε τέσσερις μονάδες εργασίας για διάφορα μέρη του Παρισιού, εξασφαλίζοντας μια σχεδόν ίση κατανομή των δέντρων και των πάρκων πάνω από την περιοχή του Παρισιού.

Τα έργα προσαρμογής που υποστηρίχθηκαν από το ομόλογο είχαν ήδη εγκριθεί μέχρι την έκδοση του ομολόγου και θα είχαν χρηματοδοτηθεί και εφαρμοστεί σε κάθε περίπτωση. Ωστόσο, το ομόλογο συνέβαλε σημαντικά στην οικονομική επιβάρυνση αυτών των έργων.

Στρατηγική προσαρμογής

Οι δύο παρεμβάσεις προσαρμογής που χρηματοδοτούνται από το Πράσινο Ομόλογο για το Κλίμα πλαισιώνονται στο πλαίσιο τηςστρατηγικής τουΠαρισιού για την προσαρμογή και του σχεδίου δράσης του Παρισιού για το κλίμα που ακολούθησε μια συμμετοχική διαδικασία. Η προετοιμασία της στρατηγικής βασίστηκε σε εκτεταμένη έρευνα (σε συνεργασία με το Météo-France) σχετικά με τα πλεονεκτήματα και τις αδυναμίες του Παρισιού όσον αφορά την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, λαμβάνοντας υπόψη την έλλειψη πόρων· η στρατηγική αναπτύχθηκε σε συνεργασία με περισσότερους από εκατό ενδιαφερόμενους φορείς του Παρισιού. Η ανάπτυξη της στρατηγικής επωφελήθηκε επίσης από προτάσεις δράσης που υποβλήθηκαν από όλα τα τμήματα της πόλης του Παρισιού και από δημόσια διαβούλευση σχετικά με την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, η οποία πραγματοποιήθηκε το 2015.

Ο οικολογικός προσανατολισμός της πόλης είναι μια πολύ γνωστή προτεραιότητα για τους Παριζιάνους, καθώς κατατάσσεται σταθερά στις κορυφαίες προτεραιότητες για έργα που προτείνονται στο πλαίσιο των συμμετοχικών προϋπολογισμών της πόλης (δηλαδή το μερίδιο του συνολικού ετήσιου προϋπολογισμού που προορίζεται για την υλοποίηση δράσεων που προτείνονται από τους Παριζιάνους). Για παράδειγμα, η εκστρατεία «Du vert près de chez moi» («πράσινο δίπλα από εκεί που ζω»), όπου οι Παριζιάνοι θα μπορούσαν να προτείνουν μέρη για πράσινο (π.χ. να φυτέψουν ένα δέντρο, να δημιουργήσουν έναν πράσινο τοίχο) ήταν πολύ δημοφιλής. Ελήφθησαν περισσότερες από 4.000 προτάσεις για θέσεις και επιλέχθηκαν 209 χώροι για οικολογικό προσανατολισμό έως το 2020.

Μέρος των σχεδίων για τα νέα πάρκα και δέντρα υπήρχαν ήδη για μεγάλο χρονικό διάστημα, περιμένοντας να καταστεί διαθέσιμη η χρηματοδότηση για την υλοποίησή τους. Η ιδέα για ένα Κλιματικό Ομόλογο υπάρχει ήδη στο Τμήμα Περιβάλλοντος της πόλης του Παρισιού εδώ και πολλά χρόνια. Ο χρόνος ήταν σωστός όταν η COP21 πραγματοποιήθηκε στο Παρίσι, επιτρέποντας το Κλιματικό Ομόλογο να γίνει πραγματικότητα. Τα ακόλουθα είναι σημαντικά σημεία που πρέπει να εξεταστούν σχετικά με οποιαδήποτε πρωτοβουλία για πράσινα ή κλιματικά ομόλογα:

• Η έκδοση πράσινου ή κλιματικού ομολόγου είναι μια μακρά διαδικασία. Η επιλογή έργων που ανταποκρίνονται σε πολυάριθμα κριτήρια απαιτεί σημαντικούς ανθρώπινους πόρους και χρόνο. Αυτό μπορεί να είναι πιο δύσκολο να οργανωθεί στο πλαίσιο μικρότερων διοικήσεων. Το πλεονέκτημα είναι ότι δημιουργεί μια πραγματική εσωτερική συνέργεια μεταξύ των επενδυτών και των τεχνικών ηγετών του έργου.
• Η διαφάνεια και η λογοδοσία είναι καίριας σημασίας για τη διαδικασία αυτή, η οποία μπορεί να συνεπάγεται διαφορετική οργάνωση εργασίας ή να απαιτεί νέες διαδικασίες ή εργαλεία (για παράδειγμα, για την παρακολούθηση του προϋπολογισμού). Κοστίζει επίσης χρήματα· για την απόκτηση εξωχρηματοπιστωτικής αξιολόγησης, την πρόσληψη στήριξης για τη σύσταση και τη διαχείριση του ομολόγου, τη συμμετοχή ειδικής ομάδας κ.λπ. Επιπλέον, ο εκδότης του πράσινου ή του κλιματικού ομολόγου πρέπει να υποβάλει έκθεση σχετικά με τα οφέλη για το κλίμα. Το Παρίσι διαθέτει εσωτερική εμπειρογνωμοσύνη στο πλαίσιο του Οργανισμού Αστικής Οικολογίας (AEU), ο οποίος είναι διαπιστευμένος για την αξιολόγηση του άνθρακα, αλλά εάν αυτή η εμπειρογνωσία δεν είναι διαθέσιμη εσωτερικά, θα πρέπει να αγοραστεί εξωτερικά.
• Η συμμετοχή ανεξάρτητων συμβούλων, τομεακών εμπειρογνωμόνων και τραπεζιτών αποτελεί βασικό παράγοντα για την ανάπτυξη ενός ελκυστικού πράσινου ομολόγου. Επιπλέον, είναι σημαντικό οι τοπικές αρχές να αναπτύξουν σημαντική εμπειρία στις πράσινες χρηματοπιστωτικές αγορές και να κατανοήσουν τι αναμένεται ή τι εκτιμάται από τους επενδυτές.

Για το Παρίσι, αυτό λειτούργησε ικανοποιητικά όσον αφορά την εφαρμοζόμενη μεθοδολογία (σαφές δημοσιονομικό πλαίσιο, εμπειρογνώμονες διαχειριστές έργων που συνδέονται με τις διάφορες επενδυτικές γραμμές, καλά διαρθρωμένη χρήση των εσόδων, συχνή υποβολή εκθέσεων), τη συνεργασία (συμμετοχή στη διαδικασία όλων των σχετικών φορέων, συμπεριλαμβανομένων των εξωτερικών, με σαφείς αρμοδιότητες) και τον συντονισμό από το Οικονομικό Γραφείο. Η πόλη δεν είχε όλες τις απαιτούμενες γνώσεις και πόρους στο σπίτι, αλλά ήξερε πού να τα πάρει, και αυτή η συμβολή αποδείχτηκε πολύ πολύτιμη. Το Παρίσι έχει, για παράδειγμα, ένα αποτελεσματικό δίκτυο με τους τραπεζίτες, το οποίο βασίζεται σε ενοποιημένες επιχειρηματικές σχέσεις. Στη συνέχεια, είναι ζωτικής σημασίας να δημιουργηθούν συνδέσεις μεταξύ διαφορετικών παραγόντων με διαφορετικές δεξιότητες. Ελλείψει τέτοιων συνδέσεων, η έναρξη λειτουργίας του πράσινου ομολόγου θα μπορούσε να ήταν πιο δύσκολη.

Τέλος, ένας άλλος σημαντικός παράγοντας επιτυχίας ήταν η βαθμολογία του Vigeo. Αξιολόγησε το Παρίσι ως ηγέτη στον τομέα των κλιματικών ομολόγων (1η μεταξύ των τοπικών αρχών) και, ως εκ τούτου, κατέστησε το Παρίσι ελκυστικό για τους επενδυτές.

Η επιτυχία του πρώτου ομολόγου (που εκδόθηκε το 2015) οδήγησε τον Δήμο του Παρισιού να αναπαράγει και να αναβαθμίσει την πρωτοβουλία, εκδίδοντας το Ομόλογο Βιωσιμότητας της Πόλης του Παρισιού (βλ. Λύσεις).

Το συνολικό μέγεθος του Κλιματικού Ομολόγων του Παρισιού είναι 300 εκατ. ευρώ (αυτό σημαίνει ότι πάνω από το ένα τρίτο των αρχικών αιτήσεων επενδυτών δεν μπορούσαν να γίνουν δεκτές) και αποδίδει ετήσιο επιτόκιο 1,75 %. Το ομόλογο αναλύεται ως εξής: 120 εκατ. ευρώ για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, 115 εκατ. ευρώ για την ενεργειακή απόδοση, 5 εκατ. ευρώ για την παραγωγή ανανεώσιμης και/ή ανακτηθείσας ενέργειας και 60 εκατ. ευρώ για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή. Το Κλιματικό Ομόλογο μπορεί να ανανεώνεται κάθε χρόνο, επιτρέποντας νέα κονδύλια για περισσότερα έργα.

Το αναμενόμενο κόστος των 20,000 δέντρων που φυτεύτηκαν ήταν συνολικά 18 εκατ. ευρώ, ενώ το εκτιμώμενο κόστος για τη δημιουργία νέων πάρκων ήταν 67 εκατ. ευρώ. Και οι δύο παρεμβάσεις χρηματοδοτήθηκαν εν μέρει από το Κλιματικό Ομόλογο και εν μέρει απευθείας από τον προϋπολογισμό της πόλης για τον οικολογικό προσανατολισμό. Αυτός ο οικολογικός προϋπολογισμός καθορίζεται ανεξάρτητα από τη στρατηγική προσαρμογής. Στο πλαίσιο του τρέχοντος ομολόγου (2023), δεν υπάρχει ειδικός προϋπολογισμός για την προσαρμογή, εκτός από έναν προϋπολογισμό για την έρευνα. Ωστόσο, την άνοιξη του 2024 θα εγκριθεί νέος προϋπολογισμός για την πολιτική για το κλίμα, συμπεριλαμβανομένης της προσαρμογής, στο πλαίσιο της αναθεώρησης τουσχεδίου δράσης του Παρισιού για το κλίμα και την ενέργεια. Η συντήρηση των πάρκων και των δέντρων πληρώνεται από την πόλη του Παρισιού.

Τα έργα προσαρμογής δεν θα οδηγήσουν σε άμεσα οικονομικά οφέλη που θα συμβάλουν στην επιστροφή των δαπανών στους επενδυτές. Ωστόσο, μέσω των έργων μετριασμού που καλύπτονται από το ομόλογο και στο πλαίσιο του σχεδίου δράσης του Παρισιού για το κλίμα και την ενέργεια, ο δήμος του Παρισιού αναμένει να μειώσει την ενεργειακή του κατανάλωση και, ως εκ τούτου, να δημιουργήσει πρόσθετα έσοδα για την πόλη. Δεδομένου ότι δεν επιτρέπεται η διάθεση εσόδων για συγκεκριμένες δαπάνες (κανόνας μη εκχώρησης), τα έσοδα αυτά δεν θα χρησιμοποιηθούν άμεσα για την καταβολή τόκων στους επενδυτές του ομολόγου και την αποπληρωμή τους ολόκληρου του ποσού που δανείστηκε στο τέλος της περιόδου του ομολόγου. Αυτό θα καταβληθεί από τον γενικό προϋπολογισμό της πόλης.

Σε μια ευρύτερη προοπτική, η αύξηση των περιοχών πρασίνου στην πόλη με αυτόν τον δεσμό φέρνει πολλά παράλληλα οφέλη για την ευημερία των κατοίκων της. Όπως επισημαίνεται στο νέο σχέδιο δράσης του Παρισιού για το κλίμα και την ενέργεια (σ. 64), «Ο οικολογικός προσανατολισμός του Παρισιού είναι ζωτικής σημασίας για την αύξηση της βιοποικιλότητας, παρέχοντας παράλληλα ορισμένα παράλληλα οφέλη για το οικοσύστημα του Παρισιού: ψυχρότερες θερμοκρασίες, σκιά, απορρόφηση νερού, επιβράδυνση των πλημμυρών και παγίδευση της σκόνης, καθώς και ομορφιά της πόλης και δημιουργία χώρων για χαλάρωση και ακόμη και παραγωγή τροφίμων».

Σύμφωνα με την έκθεση για τα ομόλογα βιωσιμότητας, η φύτευση 20,000 δέντρων αντιστοιχεί σε 14,600 τόνους CO₂ κατά τη διάρκεια ζωής των νεοφυτευμένων δέντρων.

Το κλιματικό ομόλογο συνάδει με το σχέδιο δράσης του Παρισιού για το κλίμα και την ενέργεια και τη στρατηγική προσαρμογής του Παρισιού που αποτελούν την πολιτική και τη νομική βάση για το ομόλογο, καθώς και με τη στρατηγική ανθεκτικότητας του Παρισιού του 2017. Το σχέδιο δράσης του Παρισιού για το κλίμα και την ενέργεια, που εγκρίθηκε το 2007, επικαιροποιήθηκε για πρώτη φορά το 2012 (με την έγκριση των κύριων κατευθυντήριων γραμμών του σχεδίου δράσης του Παρισιού για το κλίμα και την ενέργεια, οι οποίες εγκρίθηκαν ομόφωνα από το Συμβούλιο των Παρισίων) και στη συνέχεια το 2018. Η ανάπτυξη ενός τέτοιου σχεδίου επιβάλλεται από το άρθρο 75 του νόμου της 12ης Ιουλίου 2009 σχετικά με τη δέσμευση της Γαλλίας για το περιβάλλον, το οποίο ορίζει ότι, έως τις 31 Δεκεμβρίου 2012, όλες οι αρχές άνω των 50,000 κατοίκων πρέπει να εγκρίνουν ένα τοπικό σχέδιο για το κλίμα και την ενέργεια (PCET) συμβατό με την περιφερειακή στρατηγική για το κλίμα-αεροενέργεια (SRCAE) που εγκρίθηκε σε περιφερειακό επίπεδο. Το σχέδιο δράσης του Παρισιού για το κλίμα και την ενέργεια καθορίζει τις γενικές κατευθυντήριες γραμμές για το κλίμα και την ενέργεια για το Παρίσι και αναλύεται σε διάφορα επιχειρησιακά έγγραφα, συμπεριλαμβανομένης της στρατηγικής προσαρμογής του Παρισιού. Η στρατηγική προσαρμογής είναι ένας χάρτης πορείας για την προσαρμογή και αποτελείται από 30 στόχους που εφαρμόζονται σε 35 δράσεις.  Μεταξύ άλλων στόχων, επιδιώκει το στόχο της διευκόλυνσης της πρόσβασης σε αναζωογονητικές περιοχές το καλοκαίρι, να δροσίσει την πόλη κατά τη διάρκεια των αιχμών σε θερμοκρασία, έτσι ώστε κανένας Παριζιάνος να μην πρέπει να απέχει περισσότερο από 7 λεπτά με τα πόδια από ένα μέρος για να χαλαρώσετε με νερό και πράσινο.

Το Κλιματικό Ομόλογο συμμορφώνεται με τις «Αρχές των Πράσινων Ομολόγων», δηλώνοντας ότι: «Τα πράσινα έργα ορίζονται ως έργα και δραστηριότητες που θα προωθήσουν την πρόοδο σε περιβαλλοντικά βιώσιμες δραστηριότητες, όπως ορίζονται από τον εκδότη και σύμφωνα με τη διαδικασία του εκδότη για την αξιολόγηση και την επιλογή. Η διαχείριση των εσόδων από τα πράσινα ομόλογα θα πρέπει να είναι ανιχνεύσιμη εντός του οργανισμού έκδοσης και οι εκδότες θα πρέπει να υποβάλλουν τουλάχιστον ετησίως έκθεση σχετικά με τη χρήση των εσόδων. Ο δήμαρχος του Παρισιού έδωσε εντολή στους αρμόδιους αντιδήμαρχους με επιστολή να εφαρμόσουν τις δράσεις που συνδέονται με τον δεσμό για το κλίμα.

Ο Δήμος του Παρισιού είναι υπεύθυνος για τις πληρωμές τόκων και την πλήρη αποπληρωμή στο τέλος της προθεσμίας του ομολόγου. Το Κλιματικό Ομόλογο αποτελεί μέρος του Euro Medium Term Note (ETMN) του Παρισιού και, ως εκ τούτου, θεωρείται κλασική έκδοση ομολόγων. Σε περίπτωση που ο τόκος ή η πλήρης επιστροφή δεν μπορεί να καταβληθεί ή καθυστερήσει, θα ισχύουν οι κανόνες του βασικού ενημερωτικού δελτίου (το έγγραφο που περιλαμβάνει όλες τις πληροφορίες για τους επενδυτές ώστε να προβούν σε τεκμηριωμένη αξιολόγηση της επένδυσής τους). Επιπλέον, η ομάδα των ομολογιούχων επέλεξε έναν εκπρόσωπο ο οποίος έχει την εξουσία να ενεργεί εξ ονόματος όλων των ομολογιούχων για να θέσει σε εφαρμογή τα δικαιώματά τους.

Σύμφωνα με το άρθρο L. 1612-4 του Γενικού Κώδικα Τοπικής Αυτοδιοίκησης (CGCT), ο δανεισμός δεν θα πρέπει σε καμία περίπτωση να χρησιμοποιείται για την κάλυψη χρηματοοικονομικών κενών στα λειτουργικά και επενδυτικά οικονομικά ή για την απόσβεση χρέους. Όπως κάθε άλλο δάνειο, οι τόκοι καταβάλλονται με τους πόρους λειτουργίας (που εν προκειμένω σημαίνει πόρους που εισπράττονται από την τοπική αρχή, όπως η τοπική φορολογία και οι χρηματοοικονομικές μεταφορές από το κράτος στις τοπικές αρχές).

Σύμφωνα με το άρθρο L. 2331-8 του ίδιου κώδικα ΚΓΔ, η συντήρηση των έργων των κλιματικών ομολόγων δεν μπορεί να καταβληθεί από το ομόλογο, δεδομένου ότι τα οικονομικά για επιχειρησιακούς σκοπούς πρέπει να διαχωριστούν από την επένδυση. Τα έσοδα από ένα δάνειο (ομόλογα) είναι μια μορφή μη φορολογικών εσόδων από μια επένδυση.

Ο χρόνος λειτουργίας του ομολόγου για το κλίμα του Παρισιού είναι από τις 18 Νοεμβρίου 2015 έως τις 25 Μαΐου 2031. Και τα δύο έργα προσαρμογής που έχουν συμπεριληφθεί επί του παρόντος στο ομόλογο έχουν υλοποιηθεί έως το 2021. Η ημερομηνία λήξης του ομολόγου δεν σχετίζεται σε καμία περίπτωση με το τέλος των δράσεων που συνδέονται με το σχέδιο για το κλίμα.

Το Ομόλογο Βιωσιμότητας του Δήμου του Παρισιού εγκαινιάστηκε το 2017 και επανεκδίδεται ετησίως κατά την περίοδο 2020-2023 για να υποστηρίξει ένα ευρύ φάσμα έργων βιωσιμότητας.

Η διάρκεια ζωής των δέντρων στο Παρίσι είναι περίπου 70 χρόνια. Όσον αφορά τα πάρκα, η πρόθεση είναι ότι θα διαρκέσουν για πάντα.

Hervé Amblard
Chef du Service de la Gestion Financière
Direction des Finances et des Achats, Ville de Paris
E-mail:herve.amblard@paris.fr

Παρίσι «Σχέδιο δράσης για το κλίμα και την ενέργεια» (2018)

Στρατηγική προσαρμογής του Παρισιού (2015)

«Στρατηγική προσαρμογής του Παρισιού»

Διεθνής Ένωση Κεφαλαιαγορών (2015). Αρχές πράσινων ομολόγων, κατευθυντήριες γραμμές εθελοντικής διαδικασίας για την έκδοση πράσινων ομολόγων. 27 Μαρτίου 2015· Πόλη του Παρισιού. Κλιματικό Ομόλογο — Παρουσίαση επενδυτών. Νοέμβριος 2015

Υποβολή εκθέσεων για τα ομόλογα βιωσιμότητας, 2020

Έκθεση για τακλιματικά ομόλογα του Παρισιού, 2018