Flutningur sem aðlögun að flóðum í Eferdinger Becken, Austurríki

Fjöldi austurrískra sveitarfélaga stendur frammi fyrir aukinni hættu á flóðahættu vegna ýmissa þátta, þ.m.t. annars vegar tíðari öfgakenndra vatnafræðilegra atburða sem líklega versna vegna loftslagsbreytinga (+ 4 % til + 10 %) og hins vegar vaxandi þrýstingur almennings til að stækka byggðir á flóðasvæðum. Jafnvel þótt enginn réttur til að krefjast flóðaverndar í Austurríki er pólitískur þrýstingur fyrir austurrískar ríkisstjórnir að grípa til aðgerða. Enn fremur á flutningur sem skilvirk langtímalausn fyrir flóðavernd lengri tíma í austurríska hluta Dónársvæðisins (sjá einnig Marchland, Enns-Enghage þar sem slík endurúthlutun hefur þegar átt sér stað).

Svæðið er eitt mesta flóðasvæði Austurríkis þar sem stór flóð varð árin 1991, 1997, 2002 og 2013. Þar af leiðandi hafa lands- og svæðisyfirvöld lagt áherslu á þróun ýmissa aðlögunaráætlana, svo sem flutning á stórum hluta húsanna á svæðinu. Markmiðið var að fella alla mögulega íbúa inn í flutningsáætlunina, einkum að miðla mögulegum hættum og áhættum, skilgreina vandamál og finna sameiginleg markmið og aðgerðir. Enn fremur voru lykilverkefni að skipuleggja og tryggja fjárhagslegan stuðning við flutning frá svæðis- og landsyfirvöldum.

Eftir stóru flóðin árin 2002 og 2013 varð ljóst að eina raunverulega árangursríka flóðvörnin á Eferdingen Becken svæðinu er að flytja heimili utan áhættusvæða. Þetta var studd af niðurstöðum kostnaðar- og ábatagreiningar sem leiddi í ljós að flutningur væri kostnaðarhagkvæmasti möguleikinn á aðlögun.

Í samráði við viðkomandi heimili og aðra hagsmunaaðila (t.d. almannavarnayfirvöld) var gerð kortlagning svæðis til búferlaflutninga og samþykkt á skömmum tíma og með góðu samkomulagi. Þar af voru 154 eignir. Í því skyni að geta boðið upp á bætur vegna búferlaflutninga til húseigenda, samið um og samið við fjármálaráðuneytið um stuðning innlendra sjóða. The sambands stuðningur nam 250 milljónir EUR. Auk alríkissjóða, svæðisstjórnin veitti 75 milljón EUR fjármögnun. Bótahlutfallið var fastsett við 80 % af verðmæti núverandi húss, ákvarðað með óháðu mati. Meirihluti verðmats gaf til kynna bótamagn undir 500 EUR 000, með sumum eignum sett til að fá bætur yfir 500,000 EUR. The Federal Ministry of Finance sönnun verðmat og samþykkti fyrirhugaðar fjárhæðir bóta.

Heimilin þurftu að sækja um flutningsbætur fyrir árslok 2015, sem var síðar framlengdur fram á mitt ár 2016. Eigandi eignar getur sjálfur ákveðið hvort sækja eigi um flutningsbætur og tekið við viðkomandi tilboði. Í janúar 2016 höfðu 149 heimili óskað eftir því og 146 höfðu þegar fengið bætur til flutnings. Af þeim hafa 80 heimili eigendur ákveðið að flytja á meðan hinir ákváðu að vera áfram. Íbúar sem ákváðu að flytja voru studdir við að fá staðgengill lóða á svæðinu (venjulega fyrrum skógur og hálf náttúruleg svæði) á viðráðanlegu verði. Til að ná þessu markmiði hafa svæðisyfirvöld sérstök svæði (skiptieignir) fyrir heimilisfólkið til flutnings þeirra. Enn fremur fastsettu svæðisbundin yfirvöld kaupverð til að sigrast á mögulegum gildrum landverðs á svæðinu. Fyrstu greiðslur bótanna hófust í byrjun árs 2015. 20 % af fjármögnuninni er notað til nauðsynlegra niðurrifa, afkomu rusls og endurræktun svæðisins. Byggingarbann til langs tíma fyrir hvern viðkvæman landreit er fastsett með færslu í landsskrána. Hins vegar er kveðið á um undantekningu fyrir þá sem kjósa að dvelja á flóðasvæðinu og ákveða að flytja á hærri hæðir í húsum sínum — heimilt er að endurbyggja þessar efri hæðir til lifandi nota.

Þrátt fyrir að fyrstu skipulagðar bylgjur flutninga hafi borist af íbúum á staðnum með miklum fyrirvara og laðaði ekki til sín marga sjálfboðaliða til að setjast að, eftir flóðatburðinn 2013, fóru íbúarnir í auknum mæli að spyrjast fyrir um flutningsmöguleika og stuðning. Héraðsstjórnin þróaði kort af búferlaflutningasvæðum sem byggðu á áhættustigi og hversu erfitt er að veita tæknilegar lausnir og hættuviðbrögð. Kortið var rætt og samþykkt við borgarstjóra viðkomandi sveitarfélaga, fulltrúa sveitarfélaga og ráðgefandi nefnd sem skipuð var öllum hagsmunaaðilum. Þar af leiðandi í janúar 2016 sóttu 146 af 154 eignaeigendum um verðmat bóta og 80 af þeim sem endanlega tóku ákvörðun um búferlaflutninga.

Vegna tengsla við eignina og vantrú á endurteknum flóðahættum fengu fyrstu skipulögðu bylgjur sjálfviljugrar flutnings ekki nægjanlega áhuga frá húseigendum. Hins vegar voru flóðin og mikil töp árin 2002 og 2013 sem "augaopnari" og sannfærði marga íbúa um að taka ákvörðun um búferlaflutninga.

A 250 milljón EUR fjárhagsáætlun fyrir flóð vernd, þ.mt búferlaflutningar og tæknilega flóð vernd í Eferdinger Becken var samið við sambandsstjórnina og bindandi tryggt með ríkissamningi á mettíma, einstakt í sögu landsins. Þetta gerði kleift að bjóða 80 % af virðisbótum hússins til flutnings sjálfboðaliða, sem þjónaði sem einn af helstu árangursþáttum. Sveitarfélögin tilgreindu einnig takmarkaða sérstaka flutningssvæði og fast verð á landi til að koma í veg fyrir vangaveltur um landverð.

Fólk sem verður fyrir áhrifum af flutningi stendur frammi fyrir djúpum breytingum í lífi sínu. Þetta krefst þess að tilfinningaleg tengsl við staðinn, einkum til að laga sig að nýju umhverfi, ásamt því að takast á við fjárhagslega byrði og endurbyggja nýtt nágrannasamfélag.

The non-movers voru líklega eldri og minna hreyfanlegur fólk sem í raun eru minna seigur til að takast á við framtíðar flóð atburði. Afleiðingarnar voru meiri varnarleysi innan þeirra samfélaga sem eftir voru með þá staðreynd að yngra fólk (líklegast til að vera seigur) flutti í burtu. Engu að síður er hægt að líta á flutningsferlið sem árangurssögu, þar sem dregið var úr áhrifum og varnarleysi gagnvart loftslagsbreytingum á flóðavæðunum.

Annar árangur virðist vera sú staðreynd að hver eign eigandi getur ákveðið á eigin spýtur ef hún/hann samþykkir tilboðið. Þetta er grundvallarmunur á annarri endurúthlutun í Austurríki þar sem samfélagið þurfti að ákveða almennt um eða á móti endurúthlutuninni (t.d. marslandi).

Alls var fjárhagsáætlun 250 milljónir evra samþykkt af héraðsstjórninni og sambandsstjórninni. Kostnaður við búferlaflutninga skiptist á milli sambandsríkisins (50 % af reiknuðu tímavirði bygginganna, þ.m.t. eyðingarkostnaður) héraðsins (30 %) og eiganda (20 %).

Á heildina litið hefur verið náð lykilmarkmiðinu um að draga úr váhrifum af völdum flóðahættu og að viðhalda rúmmáli meðfram Dóná. Í janúar 2016 minnkaði útsetning heimila fyrir flóðahættu á svæðinu um meira en 50 % (að teknu tilliti til fjölda heimila sem þegar hafa ákveðið að flytja), sem mun aukast eftir því sem fleiri heimiliseigendur samþykkja flutningstilboðin. Flutningsferlið var stutt af kostnaðar- og ábatamati sem er þó ekki aðgengilegt almenningi.

Eignirnar sem borgararnir verða endurúthlutaðir af munu ekki breyta eignarhaldi. Eignarhald á eigninni verður áfram en svæðisskipulaginu verður breytt úr byggingarsvæði í graslendi og byggingarstarfsemi í framtíðinni er mjög takmörkuð (t.d. eru byggingar til landbúnaðarframleiðslu leyfðar ef þess er þörf samkvæmt framleiðslulögum í landbúnaði).

Kostnaðarskiptingu milli sambands- og fylkisstigs er stjórnað í sérstökum innri samningi í austurrískri stjórnarskrá.

Byggingartími hússins gegndi mikilvægu hlutverki ef hægt er að veita fjármagn. Samkvæmt tæknilegum meginreglum fyrir stjórnsýslu sambandsleiða (RIWA T BWS) er ekki hægt að fjármagna flóðvarnarráðstafanir vegna bygginga og grunnvirkja eftir 1.7.1990 í Austurríki. Ef um er að ræða Eferdinger Becken flutning og tengdar bætur eru skilgreindar samkvæmt lagalegu áliti.

Óljóst, en reynsla annarra mála í Austurríki sýnir að ferlið getur tekið meira en 10 ár. Í janúar 2016 hafa 146 eigendur af 154 sem eru á sértæka áhættusvæðinu (verndarsvæði fyrir flóð) fengið fjármögnunartilboð til búferlaflutninga. 80 þeirra hafa samþykkt tilboðið. Níu byggingar voru eyðilagðar í lok árs 2016.

Flutningurinn er varanlegur.

Amt der Oö. Landesregierung - Government of Upper Austria
Direktion Umwelt und Wasserwirtschaft - Directorate of Environment and Water Management
Abteilung Oberflächengewässerwirtschaft - Department of Surface Water Management
Kärntnerstraße 10-12
4021 Linz
E-mail: ogw-sw.post@ooe.gv.at