RISES-AM

Filwaqt li kien hemm enfasi qawwija fuq il-mitigazzjoni tat-tibdil fil-klima għal inqas minn 2°C, in-nuqqas ta’ azzjoni internazzjonali u t-tkabbir kontinwu fil-konċentrazzjonijiet tal-gassijiet serra jagħmluha importanti li jiġu analizzati l-implikazzjonijiet ta’ xenarji ta’ livell ogħla (tisħin medju globali > 2°C fir-rigward tal-livell preindustrijali) għal żoni vulnerabbli. Dan se jippermetti kwantifikazzjoni aħjar tal-impatti u l-vulnerabbiltajiet assoċjati ma’ tali tibdil fil-klima, li turi li l-adattament huwa possibbli bi spiża affordabbli (meta mqabbel mar-riskju). Barra minn hekk, se tinforma lil dawk li jfasslu l-politika u lil dawk li jieħdu d-deċiżjonijiet, filwaqt li tikkontribwixxi għas-sensibilizzazzjoni dwar id-dimensjonijiet multipli ta’ perkorsi ta’ adattament possibbli.

Iż-żoni kostali huma fost l-aktar reġjuni vulnerabbli tad-dinja fid-dawl tat-tibdil fil-klima (imhedda miż-żieda fil-livell tal-baħar, l-iskol fl-artijiet baxxi kostali u l-maltempati kostali). Ir-riżultati miksuba huma bbażati fuq sett ta’ mudelli li jqisu l-projezzjonijiet globali mħejjija b’mod speċjali għas-sistemi kostali biex jippermettu l-evalwazzjoni tal-impatti tat-tibdil fil-klima għal-livelli ta’ adattament attwali.

L-ipoteżi ta’ ħidma RISES-AM hija li s-sostenibbiltà taż-żona kostali tista’ tittejjeb billi jiġi adottat perkors flessibbli ta’ adattament li jidentifika punti kritiċi u jagħmel użu minn għażliet ta’ intervent ekoloġiku, aktar sostenibbli mis-soluzzjonijiet tradizzjonali tal-inġinerija kostali. Biex jintlaħaq dan l-għan ġenerali, il-proġett kellu l-għan li:

a) tiżviluppa sett ta' mogħdijiet ta' adattament għal sistemi kostali vulnerabbli magħżula, bl-introduzzjoni ta' strateġiji ta' rtirar u akkomodazzjoni u bl-inklużjoni ta' soluzzjonijiet innovattivi derivati fuq skala lokali;

b) tivvaluta s-sinerġiji bejn dawn l-għażliet f'firxa ta' xenarji futuri, filwaqt li tqis il-komponenti fiżiċi u soċjoekonomiċi, u;

l-introduzzjoni ta' approċċ tar-riskju fl-analiżi klimatika biex jinkiseb livell ogħla ta' oġġettività fil-valutazzjonijiet u biex jitqiesu l-inċertezzi fl-ixprunaturi u r-risponsi. Dan se jwassal għal valutazzjoni aħjar tal-kompatibbiltà bejn l-iskali lokali, reġjonali u globali u bejn il-pjanijiet fuq terminu qasir u fit-tul.

RISES –AM- kienet ibbażata fuq approċċ ta’ valutazzjoni nested fuq skali differenti biex jiġu ddeterminati l-vulnerabbiltà u r-riskju. L-ewwel nett, ir-reġjuni tad-dinja tqabblu u l-hotspots ewlenin tal-vulnerabbiltà ġew iddeterminati bħala funzjoni tat-tipoloġija kostali. Dan ġie segwit minn analiżijiet reġjonali rfinati u valutazzjonijiet lokali, inkluża l-prestazzjoni ta’ tipi ġodda ta’ interventi “ekoloġiċi”.

L-aktar interventi effiċjenti infurmaw l-analiżi fuq skala reġjonali fejn ġew żviluppati u kklassifikati l-mogħdijiet ta’ adattament, skont il-kontribut tagħhom għall-mitigazzjoni tat-tibdil fil-klima. Dan imbagħad intuża biex tiġi vvalutata mill-ġdid analiżi mtejba fuq skala globali.

Dan l-approċċ kellu l-għan li jtejjeb il-funzjonament naturali ta’ interventi kostali “ekoloġiċi” li se jirriżultaw f’sistema kostali aktar sostenibbli li tiffunzjona f’xenarji klimatiċi u soċjoekonomiċi estremi.

Ir-riżultati tar-RISES-AM- inkisbu minn mudelli kunċettwali u numeriċi li jittrattaw il-projezzjoni tal-impatt għas-sistemi kostali u jippermettu l-evalwazzjoni tal-impatti klimatiċi għal-livelli ta’ adattament attwali.  Id-defiċit ta’ adattament tqies bħala funzjoni tal-arketip kostali. L-analiżi tal-iskala lokali indirizzat proċessi li spiss ma jitqisux flimkien bħall-erożjoni mill-għargħar u s-salinizzazzjoni (eż. il-livelli ta’ salinità f’wieħed mill-istudji tal-każ tagħna d-Delta tal-Ebro fil-kosta Mediterranja Spanjola). Il-vulnerabbiltajiet reġjonali ġew ivvalutati billi ġew ikkaratterizzati tipoloġiji kostali tul meded kostali magħżula fejn il-livell medju futur tal-baħar, iż-żidiet f’daqqa u l-kundizzjonijiet tal-mewġ ġew ipproġettati u kkombinati mad-disponibbiltà tal-ispazju sabiex jiġu ddeterminati l-livelli ta’ adattament u l-interventi u l-mogħdijiet possibbli. Fuq skala globali twettqet valutazzjoni simili li kkunsidrat b’mod ikkombinat l-għargħar u l-erożjoni u introduċiet għall-ewwel darba l-irtirar bħala għażla ta’ adattament. Ir-riżultati tal-valutazzjonijiet juru l-importanza tal-ippjanar bil-quddiem fil-kategoriji kollha biex jitnaqqsu l-impatti tat-tibdil fil-klima u juru r-reazzjonijiet bejn is-sottosistemi fiżiċi u soċjoekonomiċi fiż-żona kostali. Għal dan il-għan tqiesu interventi li huma taħlita ta’ a) interventi griżi bbażati fuq strutturi riġidi, b) interventi ekoloġiċi bbażati fuq prinċipji naturali u c) interventi rotob ibbażati fuq in-nutriment tar-ramel u l-ippjanar tal-art. L-effetti ekonomiċi diretti ġew stmati abbażi tad-disponibbiltà tal-art filwaqt li twettqu għadd ta’ analiżijiet biex jiġu kkalkulati l-effetti indiretti (eż. permezz tat-trasport bil-baħar responsabbli għal aktar minn 80 % tal-kummerċ dinji).

Il-benefiċċji tal-adattament u l-ħtieġa għal flessibbiltà biex tittejjeb is-sostenibbiltà kostali ġew indirizzati bl-użu ta’ analiżi bbażata fuq il-proċess. Intwera kif is-sostenibbiltà tista’ tittejjeb billi jiġu pprovduti volumi sedimentarji addizzjonali appoġġati minn flussi mtejba tal-ilma. Ir-rwol tal-ħabitats naturali u l-funzjonament tal-ekosistema tqies ukoll li jippromwovi tipi ta’ interventi li ma jagħmlux ħsara lill-enerġija sabiex il-mekkaniżmi ta’ akkrexximent naturali, magħrufa sew għall-artijiet mistagħdra, ikunu jistgħu jiġu esportati lejn sistemi kostali oħra.

Ġiet analizzata wkoll l-adegwatezza ġenerali tal-interventi mhux konvenzjonali bħaż-żieda fil-livelli tal-art (eż. in-Netherlands jew il-Maldivi) meta mqabbla mal-approċċi bbażati fuq il-veġetazzjoni. Dan ippermetta li jitqajmu mistoqsijiet ġodda li ma kinux identifikati b’mod daqshekk ċar qabel. Pereżempju l-kunċett ta’ kundizzjonijiet ta’ livell għoli u jekk dan jirreferix għal pressjonijiet li jaġixxu fuq sistema kostali jew għall-kombinazzjoni ta’ pressjonijiet, stat u risponsi. Kwistjoni oħra identifikata hija l-ħtieġa li jiġu kkombinati x-xejriet medji u l-avvenimenti estremi sabiex tinstab l-agħar kombinazzjoni possibbli u tiġi vvalutata minn dik il-vulnerabbiltà kostali.