2.2 Inzicht in klimaatprognoses en toekomstige effecten

Aanpassing aan de klimaatverandering moet gebaseerd zijn op beoordelingen van toekomstige effecten die verband houden met de veranderende klimaatomstandigheden. Veel toekomstige klimaateffecten zullen waarschijnlijk worden veroorzaakt door frequentere en extremere versies van de momenteel voorkomende extreme weersomstandigheden (zie stap 2.1). Er kunnen echter ook nieuwe gevaren en effecten optreden, zoals overstromingen in verband met de stijging van de zeespiegel of waterschaarste als gevolg van veranderende neerslagpatronen. Om een aanpassingsstrategie voor de lange termijn te ontwikkelen, is het van cruciaal belang om toegang te krijgen tot informatie over de verwachte klimaateffecten en deze correct te interpreteren.

Toekomstige klimaat- en impactprognoses

Op Europese schaal produceert het EEA tal van indicatoren voor waargenomen en verwachte klimaatverandering en de gevolgen daarvan, bijvoorbeeld temperatuur, neerslag, droogte, bosbranden of zeespiegelstijging. Het EEA-verslag Klimaatverandering, effecten en kwetsbaarheid in Europa 2016 – een op indicatoren gebaseerde beoordeling biedt een nuttig overzicht van de klimaatverandering en de gevolgen ervan in Europa. Bovendien verstrekt Copernicus Climate Change Service klimaatgegevens voor beleidsmakers ter ondersteuning van de planning en besluitvorming over klimaatverandering op nationaal, regionaal en stedelijk niveau in Europa.

De landenpagina's van Climate-ADAPT bevatten links naar nationale risico- en kwetsbaarheidsbeoordelingen van de afzonderlijke landen, die doorgaans klimaatprognoses bevatten. Veel van de door de EU gefinancierde onderzoeks- en kennisprojecten hadden betrekking op het verstrekken van minder omvangrijke klimaatprognoses voor een bepaalde locatie (zie door de EU gefinancierde projecten hieronder).

De Urban Adaptation Map Viewer is speciaal ontwikkeld voor Europese steden en biedt een overzicht van de huidige en toekomstige klimaatgevaren, de kwetsbaarheid van de steden voor deze gevaren en hun aanpassingsvermogen. De kaartviewer verzamelt informatie uit verschillende bronnen over de waargenomen en geprojecteerde ruimtelijke verdeling en intensiteit van hoge temperaturen, overstromingen, waterschaarste, bosbranden en door vectoren overgedragen ziekten. Het bevat ook enige informatie over de oorzaken van de kwetsbaarheid van steden en de blootstelling aan deze gevaren, in verband met de kenmerken van steden en hun bevolking.

Meer informatie over de verwachte wereldwijde klimaatverandering en de gevolgen voor steden is te vinden in de verslagen van de Intergouvernementele Werkgroep inzake klimaatverandering (IPCC), bijvoorbeeld hoofdstuk 8: Stedelijke gebieden in het vijfde evaluatieverslag van het IPCC of het verslag van het IPCC over de opwarming van de aarde met 1,5 °C.

Interpretatie van de projecties

De belangrijkste elementen van klimaatprojecties die in overweging moeten worden genomen, zijn:

• de ruimtelijke schaal van de projecties, aangezien verschillende klimaatmodellen verschillende ruimtelijke resoluties gebruiken;
• de referentieperiode, op basis waarvan de verandering wordt gemodelleerd (bv. ten opzichte van 1986-2005);
• het tijdschema voor de projectie, meestal uitgedrukt als een periode (bv. 2081-2100 of 2020-2052);
• De onderliggende uitstoot van broeikasgassen of andere scenario's. In het vijfde beoordelingsrapport van het IPCC staat RCP bijvoorbeeld voor Representative Concentration Pathway en geeft het de hoeveelheid broeikasgassen in de atmosfeer weer, volgens vier verschillende scenario’s (waarvan RCP 2.6 de laagste en RCP 8.5 de hoogste concentraties vertegenwoordigt);
• Hoe de geprojecteerde verandering wordt weergegeven. Klimaatveranderingsprognoses hebben de neiging om de waarschijnlijkheid van iets in de toekomst te vermelden of een reeks mogelijke uitkomsten te schetsen in termen van toekomstige temperaturen, regenval of zeespiegelstijging. Dit komt omdat het toekomstige klimaat zal worden beïnvloed door het niveau van de uitstoot van broeikasgassen en andere sociaal-economische ontwikkelingen. Ook zijn klimaatprojecties afgeleid van verschillende modellen (wiskundige representaties van het klimaat ontwikkeld op wereldwijde of regionale schaal), die voortdurend worden verbeterd, maar nog steeds niet de toekomst met absolute zekerheid kunnen voorspellen.

De onzekerheid van het toekomstige klimaat kan moeilijk te begrijpen, te plannen of te communiceren zijn met anderen. Climate-ADAPT biedt onzekerheidsrichtsnoeren over de volgende onderwerpen:

1. Wat wordt bedoeld met onzekerheid?
2. Hoe worden onzekerheden gecommuniceerd?
3. Hoe kun je rekening houden met onzekerheid?

Omgaan met onzekerheid in de adaptatieplanning kan worden aangepakt door te investeren in flexibele adaptatiemaatregelen met weinig spijt (zie stap 4.3),die ook extra voordelen opleveren, zoals de vermindering van de uitstoot van broeikasgassen (zie stap 5.4),en kan dus worden gerechtvaardigd ondanks de onzekerheid in verband met toekomstige klimaatscenario’s. Het RESIN-project biedt ook richtsnoeren voor het omgaan met onzekerheid en complexiteit.