Europas sårbarheit for CC-verknader utanfor Europa

Internasjonal handel, reiser, telekommunikasjon og andre aspektar av globaliseringa aukar sannsynet for at klimaendringar har konsekvensar utover regionane eller nasjonane der dei oppstår. Slike konsekvensar kallast «grenseoverskridande verknader» av klimaendringar, eller «indirekte verknader», «grenseoverskridande verknader» eller «utsleppsverknader». Desse effektane kan ha betydeleg innverknad på den samla risikoen for klimaendringar for regionar, sektorar og menneske. Derfor bør dei vurderast i utviklinga og gjennomføringa av tilpasningspolitikk. Dei grenseoverskridande effektane kan genererast av ei enkelt ekstrem klimahending som kan forårsaka ei kjede av reaksjonar gjennom påverknadsvegar, til dømes ei mellombels forstyrring av globale forsyningskjeder på grunn av skadet transportinfrastruktur, eller bestemt av lengre periodar med ekstreme vêrforhold eller gradvise klimaendringar.

Kapittel 6.4 i EØS-rapporten Klimaendringar, verknader og sårbarheit i Europa 2016 analyserer grenseoverskridande verknader forårsaka av verknader av klimaendringar utanfor Europa, som har indirekte kaskadeverknader på europeisk territorium. Den identifiserer seks hovudvegar basert på tilgjengeleg litteratur: (i) handel med landbruksvarer, (ii) handel med ikkje-landbruksvarer, (iii) infrastruktur og transport, (iv) geopolitikk og sikkerheitsrisiko, (v) menneskeleg migrasjon, og (vi) finans (sjå figur 1).

Figur 1. Seks hovudvegar for indirekte verknader for Europa (EEA, 2017).

Kilde: EØS.
Merk: Verknadsvegane har vorte plassert vilkårleg på kartet; Pilene angir derfor ingen overordna geografisk retning som desse verknadene kan påverke Europa frå (EØS-rapporten «Klimaendringar, verknader og sårbarheit i Europa 2016»).

Som rapportert i kapittel 6.4 i EØS-rapporten, er det sterkaste provet for Europas kjenslevare overfor verknader over landegrensene dei økonomiske verknadene forårsaka av klimainduserte globale prisvolatilitetar. forstyrringar i transportnett som hamner, og endringar i det arktiske miljøet, til dømes nye skipsruter.

Middelhavsregionen i Europa har vorte identifisert som den mest sårbare for sjokk i straumen av landbruksvarer, på grunn av ei høg avhengnad av import frå utanfor Europa. Nylege klimaekstremar utanfor Europa har allereie hatt ein negativ innverknad på Europa. Til dømes øydela den russiske hetebølgja i 2010 om lag 30 % av Russlands kornhaust og bidro til ein auke på 60–80 % i globale kveiteprisar. Den globale riskrisa i 2008, der den globale marknadsprisen på ris steig firedobla over nokre månader, var delvis forårsaka av ein lang tørke i Australia, mellom anna årsaker.

Låginntektsgrupper i alle delar av Europa vil sannsynlegvis bli uforholdsmessig meir påverka av matprisvolatilitetar.

Dei små, opne og høgt utvikla europeiske økonomiane forventast å vere sårbare først og fremst for sjokk i straumen av ikkje-landbruksvarer. Døme på slike indirekte effektar er mangelen på harddiskar og den tilhøyrande auken i prisnivået forårsaka av ei alvorleg flaumhending i Thailand i 2011 og nedgangen i fødeeksporten og auken i verdsmarknadsprisane forårsaka av ekstreme flaum i Aust-Australia i 2010/11.

Verknadene av klimaendringar og ekstreme hendingar på transportinfrastruktur utanfor Europa (t.d. vegar, røyrleidningar, jarnbaner, bruer, hamner, flyplassar og tunnelar) kan òg ha ringverknader i Europa. Til dømes øydela orkanen Katrina i 2005 store delar av hamna i New Orleans i USA, noko som forårsaka ein mellombels mangel på global oljeforsyning og ein mellombels auke i den globale oljeprisen.

Klimaendringane i Nord-Afrika og Midtausten kan auke geostrategiske risikoar for Europa. Nylege studiar tyder på at temperaturen vil overstige ein terskel for menneskeleg tilpasningsevne mot slutten av det 21. århundre i nokre av desse regionane. Vidare trugar havnivåstiging i aukande grad folkerike kystområde, som Nildeltaet, der ein stor del av den egyptiske folkesetnaden og jordbrukslandet er konsentrert. Eineståande klimaforhold, i kombinasjon med sosioøkonomiske og politiske faktorar, kan ytterlegare auke regional ustabilitet. Denne auken kan i sin tur føre til ein betydeleg auke i flyktning- og migrasjonsstraumar til Europa, med potensielle politiske og tryggingsmessige konsekvensar.

Den finansielle vegen refererer til dei verknadene av klimaendringar som kan forstyrre straumen av offentleg og privat kapital, til dømes utanlandske investeringar, overføringar frå arbeidsinnvandrarar eller internasjonal forsikring, med konsekvensar for økonomiske straumar i ulike land. Til dømes fall ein betydeleg del av forsikringskostnadane frå orkanen Katrina i 2005 på Londons aksjemarknader. Den forventa auken i førekomsten og intensiteten av ekstreme vêrforhold i mange delar av verd vil utfordre forsikringssystemar, bestemme aukar i forsikringspremiar og reduksjonar i dekning, men òg gje nye høve for europeiske forsikringsselskaper til å investere i utviklingsland.

Ifølgje flere studiar forventast europeisk sårbarheit for grenseoverskridande effektar av klimaendringar å auke i dei komande tiåra, men kvantitative prognosar er enno ikkje tilgjengelege.