Norwegia

Strategie przystosowawcze

Pierwsza biała księga w sprawie przystosowania się do zmiany klimatu (CCA) została przyjęta przez Stortinget (parlament norweski) w 2013 r., określająca krajowe polityki i wytyczne dotyczące przystosowania się do zmiany klimatu w Norwegii. Biała księga przedstawia norweską krajową strategię w zakresie CCA i kluczowe priorytety w zakresie przystosowania się do zmiany klimatu w nadchodzących latach. W białej księdze stwierdza się, że za przystosowanie się do zmiany klimatu odpowiada każdy – osoby fizyczne, przedsiębiorstwa i przemysł oraz władze. Zgodnie z zasadą odpowiedzialności wszystkie ministerstwa są odpowiedzialne za zapewnienie uwzględnienia zmian klimatu w swoim sektorze. W białej księdze stwierdzono, że prognozy dotyczące przyszłego klimatu i wiedzy mają zasadnicze znaczenie dla skutecznego przystosowania się do zmiany klimatu. Prace przystosowawcze powinny zawsze opierać się na najlepszej dostępnej wiedzy na temat zmiany klimatu i sposobów radzenia sobie ze zmianami.

Rząd zamierza zatem zapewnić wzmocnienie bazy wiedzy na potrzeby przystosowania się do zmiany klimatu poprzez ściślejsze monitorowanie zmiany klimatu, dalszy rozwój badań nad zmianą klimatu i ustanowienie krajowego centrum usług klimatycznych. Zgodnie z białą księgą polityka i środki w zakresie przystosowania się do zmiany klimatu powinny opierać się na najlepszej dostępnej wiedzy. Prognozy klimatyczne wskazują na tendencję do zwiększonych i bardziej intensywnych opadów w Norwegii, co spowoduje większy odpływ wód burzowych na obszarach miejskich (powódź miejska). Wymaga to ulepszonych ram zarządzania powodziami miejskimi, zwłaszcza na obszarach o nieprzepuszczalnych nawierzchniach, takich jak drogi i chodniki.

Rząd powołał komisję do oceny obowiązującego prawodawstwa i, w stosownych przypadkach, przedstawienia propozycji zmian w celu zapewnienia lepszych ram dla gmin odpowiedzialnych za zarządzanie wodami burzowymi, aby poradzić sobie z rosnącymi wyzwaniami związanymi z powodziami miejskimi. Komisja przedstawiła swoje sprawozdanie z propozycjami poprawek w grudniu 2015 r. (w języku norweskim). 

Podnoszenie się poziomu mórz jest wyzwaniem związanym ze zmianą klimatu, o którym mowa w białej księdze. Osoby fizyczne, przedsiębiorstwa prywatne, organy publiczne oraz władze lokalne i centralne ponoszą odpowiedzialność za podejmowanie kroków w celu ochrony własnej własności. Zgodnie z ustawą o planowaniu i budownictwie gminy są odpowiedzialne za zapewnienie, aby zagrożenia naturalne były oceniane i uwzględniane w planowaniu przestrzennym i przetwarzaniu wniosków budowlanych. Obejmuje to odpowiedzialność za rozważenie skutków podniesienia się poziomu mórz i wynikających z tego wyższych pływów. Większość dyrekcji opracowała sektorowe strategie przystosowawcze lub strategie klimatyczne dotyczące przystosowania się do zmiany klimatu. Zmiana klimatu spowoduje większe ryzyko szkód spowodowanych klęskami żywiołowymi, takimi jak powodzie i osunięcia ziemi. Norweska Dyrekcja ds. Zasobów Wodnych i Energii (NVE) opracowała strategię przystosowania się do zmiany klimatu https://www.nve.no/klima/ obejmującą monitorowanie, badania i konkretne środki mające na celu zapobieganie zwiększonym szkodom powodowanym przez powodzie i osuwiska w przyszłym klimacie. W szczególności zmiany wielkości powodzi są uwzględniane w szacunkach projektowych dotyczących powodzi i w planowaniu awaryjnym na wypadek powodzi. Inne przykłady to Norweska Agencja Środowiska, Dyrekcja ds. Ochrony Ludności, Dyrekcja ds. Rybołówstwa i norweska administracja przybrzeżna. 

Norwegia ma dobre publiczne i prywatne systemy ubezpieczeń od klęsk żywiołowych. Model ten jest korzystny dla społeczeństwa, ponieważ zapewnia ochronę przed ryzykiem finansowym związanym z ekstremalnymi zdarzeniami pogodowymi. Lokalny charakter skutków zmiany klimatu stawia gminy na pierwszej linii walki ze zmianą klimatu. W białej księdze w sprawie przystosowania się do zmiany klimatu podkreślono potrzebę lepszego włączenia przystosowania się do zmiany klimatu do obowiązków gmin, aby umożliwić gminom zapewnienie odpornych i zrównoważonych społeczności również w przyszłości. W 2018 r. przyjęto nowe wytyczne opisujące, w jaki sposób gminy i powiaty mogą włączyć działania w zakresie przystosowania się do zmiany klimatu do swoich działań w zakresie planowania. Zasoby informacyjne, sieci wymiany doświadczeń, dotacje i współpraca z władzami regionalnymi odgrywają ważną rolę w działaniach na rzecz przystosowania się do zmiany klimatu na szczeblu gminnym.

Środki wykonawcze

W białej księdze stwierdza się, że wszyscy – osoby fizyczne, przedsiębiorstwa i przemysł oraz władze – są odpowiedzialni za ocenę skutków zmiany klimatu dla swoich obszarów kompetencji i za przeciwdziałanie tym skutkom. Zgodnie z zasadą odpowiedzialności wszystkie ministerstwa są odpowiedzialne za zapewnienie uwzględnienia zmian klimatu w swoim sektorze. Norweska Agencja Środowiska wspiera Ministerstwo Klimatu i Środowiska w pracach nad przystosowaniem się do zmiany klimatu i jest agencją koordynującą. Agencja Środowiska wspiera ministerstwo w działaniach następczych związanych z białą księgą w sprawie przystosowania się do zmiany klimatu (Meld.St 33 (2012-2013)) oraz w kształtowaniu polityki. Pełniąc rolę agencji koordynującej przystosowanie się do zmiany klimatu, Agencja Środowiska działa na rzecz zapewnienia, aby podmioty na szczeblu lokalnym, regionalnym i krajowym uwzględniały zmianę klimatu i do niej przystosowywały się. Agencja Środowiska pracuje nad wzmocnieniem wysiłków na rzecz przystosowania się do zmiany klimatu w Norwegii, między innymi poprzez zwiększenie bazy wiedzy na temat przystosowania się do zmiany klimatu. Na Agencji spoczywa szczególna odpowiedzialność za rozpowszechnianie i wymianę wiedzy i doświadczeń, przyczynianie się do budowania kompetencji i zdolności oraz ułatwianie współpracy między różnymi szczeblami administracji publicznej, sektorami i podmiotami w tej dziedzinie.

W 2015 r. Ministerstwo Klimatu i Środowiska ustanowiło program dotacji mający na celu wspieranie władz regionalnych i lokalnych w ich działaniach na rzecz przystosowania się do zmiany klimatu, a zarządza nim Norweska Agencja Środowiska. Wspierane są projekty mające na celu wzmocnienie bazy wiedzy, na której gminy budują swoje działania w zakresie przystosowania się do zmiany klimatu. Istnieje również kilka innych programów dotacji dla gmin i przemysłu, które są istotne dla środków przystosowania się do zmiany klimatu. Norweska Dyrekcja ds. Zasobów Wodnych i Energii (NVE) wspiera planowanie lub budowę infrastruktury, która pomaga zapobiegać osuwiskom i powodziom, a także środki mające na celu poprawę jakości wody w rzekach. Dyrekcja ds. Rolnictwa zarządza dwoma systemami dotacji, które wspierają działania w zakresie przystosowania się do zmiany klimatu, systemem dotacji na działania środowiskowe oraz systemem dotacji na osuszanie gruntów rolnych.

Monitorowanie, sprawozdawczość i ocena

W czerwcu 2017 r. norweski parlament przyjął ustawę o zmianie klimatu (Lov om klimamål), która zawiera wymogi dotyczące corocznej sprawozdawczości w zakresie przystosowania się do zmiany klimatu. Sprawozdawczość opiera się na krajowym celu w zakresie przystosowania się do zmiany klimatu określonym przez rząd: Norweskie społeczeństwo powinno być przygotowane i przystosowane do zmian klimatu. Wskaźniki służące do pomiaru tego celu nie zostały jeszcze opracowane, a cel ten jest obecnie mierzony za pomocą samodzielnej sprawozdawczości. Norwegia przyjęła również ramy z Sendai dotyczące ograniczania ryzyka klęsk żywiołowych. Sprawozdawczość krajowa dotycząca wskaźników rozpoczęła się w 2018 r.

Przegląd podatności na zagrożenia, skutków i środków przystosowawczych przedstawiono w siódmym komunikacie krajowym Norwegii w ramach UNFCCC, rozdział 6.  W białej księdze stwierdza się, że za przystosowanie się do zmiany klimatu odpowiada każdy – osoby fizyczne, przedsiębiorstwa i przemysł oraz władze. Zgodnie z zasadą odpowiedzialności wszystkie ministerstwa są odpowiedzialne za zapewnienie uwzględnienia zmian klimatu w swoim sektorze.

Sektory uwzględnione w NAS/NAP

W białej księdze w sprawie przystosowania się do zmiany klimatu (2013 r.) określono kluczowe priorytety w zakresie przystosowania się do zmiany klimatu w nadchodzących latach. Od 2013 r. poczyniono znaczne postępy w zakresie działań na rzecz przystosowania się do zmiany klimatu, zarówno w różnych sektorach, jak i między nimi. Zmiana klimatu stwarza potrzebę usługi, która dostarcza informacji na temat obecnego i przyszłego klimatu oraz odgrywa rolę w przekładaniu nauki o klimacie na praktyczne prace przystosowawcze. Norweskie Centrum Usług Klimatycznych (NCCS) zostało oficjalnie utworzone w 2013 roku. W rozwój krajowego centrum usług klimatycznych zaangażowane są Norweski Instytut Meteorologiczny, Norweska Dyrekcja Zasobów Wodnych i Energii oraz Bjerknes Centre for Climate Research, w tym Uni Research. Instytut Meteorologiczny ponosi ogólną odpowiedzialność za ośrodek. Jednym z ważnych powodów utworzenia centrum usług klimatycznych było stworzenie podstawy do przystosowania się do zmiany klimatu w gminach i przez władze sektorowe.

W 2015 r. centrum opublikowało sprawozdanie podsumowujące pt. „Climate in Norway 2100 – a knowledge base for climate adaptation” [Klimat w Norwegii 2100 – baza wiedzy na potrzeby przystosowania się do zmiany klimatu], oparte na piątym sprawozdaniu oceniającym IPCC. Informacje dotyczące poszczególnych powiatów zostały później opublikowane jako tzw. „profile klimatu powiatowego”. Prognozy klimatyczne i hydrologiczne dla Norwegii są dostępne na stronie internetowej NCCS i można je również pobrać do wykorzystania w dalszych badaniach nad skutkami zmiany klimatu. Centrum uczestniczy również w szeregu projektów badawczych z udziałem różnych grup użytkowników, aby zintensyfikować dialog z decydentami w celu opracowania ukierunkowanych produktów do wykorzystania w przystosowaniu się do zmiany klimatu.

Ponadto w następstwie białej księgi w sprawie przystosowania się do zmiany klimatu rząd powołał komisję do oceny obecnego prawodawstwa i, w stosownych przypadkach, przedstawienia propozycji zmian w celu zapewnienia lepszych ram dla gmin odpowiedzialnych za zarządzanie wodami burzowymi, aby poradzić sobie z rosnącymi wyzwaniami związanymi z powodziami miejskimi w wyniku zmiany klimatu. Komisja przedstawiła swoje sprawozdanie zawierające propozycje poprawek w grudniu 2015 r. (NOU 2015 -16) Overvann i byer og tettsteder – som problem og ressurs (Storm water runoff in towns and cities – As problem and a resource, in Norwegian only). Zalecenia zawarte w sprawozdaniu obejmują instrumenty polityki informacyjnej, prawnej i gospodarczej, które integrują się z istniejącym norweskim prawodawstwem i zarządzaniem. Właściwe ministerstwa z zadowoleniem przyjęły sprawozdanie i analizują sposoby wdrożenia niektórych zalecanych instrumentów polityki.

W białej księdze w sprawie przystosowania się do zmiany klimatu podkreślono potrzebę lepszego włączenia przystosowania się do zmiany klimatu do obowiązków gmin, aby umożliwić gminom zapewnienie odpornych i zrównoważonych społeczności również w przyszłości. W 2018 r. przyjęto nowe wytyczne opisujące, w jaki sposób gminy i powiaty mogą włączyć działania w zakresie przystosowania się do zmiany klimatu do swoich działań w zakresie planowania. Ponadto okólnik opublikowany przez Ministerstwo Klimatu i Środowiska w 2016 r. zawiera wytyczne dotyczące stosowania zastrzeżeń w kwestiach związanych z klimatem i środowiskiem (T-2/16 Nasjonale og vesentlige regionale interesser på miljøområdet – klargjøring av miljøforvaltningens innsigelsespraksis, wyłącznie w języku norweskim). Okólnik zawiera wymogi dotyczące przystosowania się do zmiany klimatu. W białej księdze w sprawie przystosowania się do zmiany klimatu podkreślono potrzebę częstego aktualizowania wiedzy na temat skutków zmiany klimatu i potrzeb w zakresie przystosowania się do niej, a od 2013 r. opublikowano szereg ocen w różnych sektorach.

Przegląd postępów w krajowych pracach nad przystosowaniem się do zmiany klimatu, a także wiedza na temat konsekwencji zmian klimatu zostały opublikowane w raporcie napisanym przez instytut badawczy CICERO i Instytut Badawczy Zachodniej Norwegii w 2018 roku. Ocena zdolności adaptacyjnych została również uwzględniona w ocenie zleconej przez Norweską Agencję Środowiska. Rząd sfinansował centrum badawcze NOR ADAPT, które zostało założone w 2019 roku. Celem centrum jest dostarczenie wiedzy na temat tego, w jaki sposób Norweskie Towarzystwo może przystosować się do skutków zmian klimatu.

Obserwacje i prognozy

Norweski Instytut Meteorologiczny (MET Norway) zapewnia wiedzę na temat warunków klimatycznych w skali globalnej i krajowej. MET Norway obejmuje 10 istniejących stacji obserwacyjnych powierzchni meteorologicznych i dwie górne stacje powietrzne w ramach Globalnego Systemu Obserwacji Klimatu (GCOS). MET Norway obsługuje sześć górnych stacji lotniczych, w tym dwie stacje na arktycznych wyspach Jan Mayen i Bjørnøya oraz stację na polu naftowym Ekofisk na Morzu Północnym. Naziemna sieć meteorologiczna do obserwacji synoptycznych w czasie rzeczywistym obejmuje około 270 stacji, w tym Jan Mayen, Bjørnøya, Hopen i 12 stacji meteorologicznych na Svalbardzie. Dane w czasie rzeczywistym z norweskich stacji meteorologicznych są wymieniane na arenie międzynarodowej za pośrednictwem międzynarodowej wymiany danych WMO i przesyłane do Światowych Centrów Danych. Instytut prowadzi również sieć ręcznych stacji opadowych składającą się z 282 stacji. MET Norway obsługuje meteorologiczne stacje obserwacyjne od ponad 100 lat w wielu lokalizacjach.Norweska baza danych MET jest teraz bezpłatnie dostępna w Internecie pod adresem www.eklima.no i obejmuje zarówno w czasie rzeczywistym, jak i długie historyczne serie klimatyczne.

Instytut Badań Morskich (IMR) odpowiada za programy monitorowania fizycznych i biologicznych parametrów oceanograficznych. Obserwacje temperatury i zasolenia w 9 stałych stacjach są monitorowane od 1936 roku. Parametry fizyczne, chemiczne i biologiczne są monitorowane 2-4 razy w roku od 1970 roku. Monitorowanie zakwaszenia oceanów rozpoczęto w 2010 r.

Norweski Instytut Polarny prowadzi program monitorowania w Cieśninie Fram, monitorując wyjście oceaniczne z Oceanu Arktycznego do mórz podbiegunowych. Grubość lodu jest stale monitorowana w Arktyce od 1990 roku. Instytut monitoruje również środowisko życia morskiego i właściwości lodu morskiego w Kongsfjorden, Svalbard, a także grubość lodu morskiego i śniegu w Storfjorden i Hopen, Svalbard. Istnieje kilka programów mapowania gatunków i siedlisk wzdłuż wybrzeża i na morzu. Dane z obserwacji są wykorzystywane przez WMO Joint Technical Commission for Oceanography and Marin Meteorology (JCOMM).

Norwegia ma wiele programów monitorowania naziemnego, które zawierają parametry klimatyczne lub wskaźniki, które mogą być również wykorzystywane do oceny skutków zmian klimatu. Bilans masy lodowców i rozmieszczenia śniegu na Svalbardzie (MOSJ), różnorodność biologiczna tundry arktycznej (COAT), zmiany w zbiorowiskach roślinności gruntowej i porostach epifitycznych w górach, subalpejskich lasach brzozowych i lasach iglastych (TOV), zmiany populacji ptaków przechodnich i małych ssaków w subalpejskich lasach brzozowych (TOV, indeks ptaków), zmiany bagien palsa, zmiany wzrostu i żywotności lasów iglastych (monitorowanie lasów) oraz zmiany składu chemicznego wody i fauny i flory to niektóre z parametrów lub wskaźników, które są przydatne do monitorowania w odniesieniu do reakcji na zmianę klimatu.

Skutki zmiany klimatu są uwzględnione w kilku programach monitorowania; Program monitoringu lądowego, Indeks ptaków, Monitoring torfowisk palsa, Krajowy Inwentarz Lasów, Monitoring krajobrazu kulturowego, Monitoring ekosystemów słodkowodnych i Monitoring środowiska na Svalbardzie i Jan Mayen.

Norwegia jest członkiem Europejskiej Agencji Kosmicznej i unijnego programu Galileo. Norwegia jest również członkiem programu Copernicus, którego celem jest dostarczanie dokładnych, aktualnych i łatwo dostępnych informacji w celu poprawy zarządzania środowiskiem, zrozumienia i łagodzenia skutków zmiany klimatu oraz zapewnienia bezpieczeństwa cywilnego.

W ramach projektu CryoClim prowadzonego przez Norweskie Centrum Obliczeniowe opracowano nową operacyjną i stałą usługę długoterminowego systematycznego monitorowania klimatu kriosfery za pomocą satelity. Cryoclim ma potencjał, aby być norweskim wkładem zarówno w usługę Copernicus Climate Change, jak i WMO Global Cryosphere Watch Initiative Projections.

Raport Klimat w Norwegii 2100 (2009) został przygotowany na wniosek komisji ekspertów piszącej oficjalny raport norweski na temat CAA (2010). W raporcie opisano przeszły, teraźniejszy i przyszły klimat, hydrologię i warunki w oceanie. W 2015 r. sprawozdanie Climate in Norway 2100 zostało ponownie opublikowane wraz ze zaktualizowanymi prognozami klimatycznymi dla Norwegii, zmniejszając skalę prognoz klimatycznych z piątego sprawozdania oceniającego Międzyrządowego Zespołu ds. Zmian Klimatu (IPCC). Informacje dotyczące poszczególnych powiatów zostały później opublikowane jako tzw. „profile klimatu powiatowego”. W 2015 r. opublikowano sprawozdanie przedstawiające nowe szacunki dotyczące wzrostu poziomu mórz. W 2019 r. prognozy klimatyczne dotyczące przyszłego rozwoju klimatu na Svalbardzie zostały opublikowane w sprawozdaniu Climate in Svalbard 2100. Prognozy te opierają się również na wynikach piątego sprawozdania oceniającego IPCC. Prognozy klimatyczne i hydrologiczne dla Norwegii są dostępne na stronie internetowej Norweskiego Centrum Usług Klimatycznych.

Ocena skutków i podatności na zagrożenia

W listopadzie 2010 r. niezależny komitet ekspertów przedłożył rządowi pierwszą kompleksową krajową ocenę potrzeb w zakresie podatności na zagrożenia i przystosowania się do zmiany klimatu, tj. oficjalne norweskie sprawozdanie. Komisja została upoważniona przez rząd do określenia wpływu i podatności na zmianę klimatu na środowisko naturalne i społeczeństwo Norwegii oraz zaproponowania środków mających na celu zmniejszenie podatności i zwiększenie odporności. Komitet składał się z 17 członków reprezentujących kluczowe instytucje rządowe, branże i organizacje pozarządowe i pracował przez dwa lata z udziałem szerokiego grona zainteresowanych stron. Chociaż Norwegia ma duże zdolności przystosowawcze w wielu obszarach, w sprawozdaniu stwierdzono, że brak konserwacji i naprawy kluczowych infrastruktur oraz fragmentacja środowiska naturalnego zwiększają podatność na zmianę klimatu.

W 2018 r. CICERO i Instytut Badawczy Zachodniej Norwegii opublikowały sprawozdanie, w którym przedstawiono przegląd obecnego stanu i wiedzy na temat skutków zmiany klimatu w Norwegii, w tym prezentację na temat tego, w jaki sposób sektor publiczny i inne podmioty włączyły przystosowanie się do zmiany klimatu do swojej pracy. Ocena zdolności adaptacyjnych została również uwzględniona w ocenie zleconej przez Norweską Agencję Środowiska. Dostępnych jest również kilka ocen sektorowych:

Przyroda

• Raport Norweski Indeks Przyrody 2015. Stan i trendy różnorodności biologicznej (w języku norweskim).
• Sprawozdanie Norweskiego Instytutu Badań nad Przyrodą (w języku norweskim) (na zlecenie Norweskiej Agencji Środowiska) – Wpływ zmiany klimatu na różnorodność biologiczną w Norwegii (2015 r.) 
• Sprawozdanie Norweskiego Instytutu Polarnego „Climate change in Svalbard – Effects on biodiversity and consequences for future nature management” [Zmiana klimatu na Svalbardzie – wpływ na różnorodność biologiczną i konsekwencje dla przyszłego zarządzania przyrodą] (2016). 
• Sprawozdanie Norweskiej Agencji Środowiska pt. „Nature-based solutions for climate challenges in national management” [„Rozwiązania oparte na zasobach przyrody dotyczące wyzwań klimatycznych w zarządzaniu krajowym”] (2017). 

Rolnictwo

• Krajowa ocena łagodzenia zmiany klimatu i przystosowania się do niej w sektorze rolnym opublikowana w lutym 2016 r. (w języku norweskim)
• Raport Norweskiego Instytutu Badań nad Biogospodarką (NIBIO) na temat wpływu zmian klimatu na sektor rolny w Norwegii. Raport został zlecony przez gubernatorów okręgów Troms i Buskerud (w języku norweskim).

Spływ wód burzowych

• Oficjalny raport na temat spływu wód burzowych w miastach - jako problemu i zasobu (NOU 2015 -16). 
• Sprawozdanie w sprawie kosztów i korzyści środków zwalczania powodzi w miastach zostało opublikowane w 2015 r. Raport został napisany przez Cowi i zlecony przez Norweską Dyrekcję Środowiska (w języku norweskim).

Powodzie

• Norweska Dyrekcja Zasobów Wodnych i Energii (NVE) opublikowała aktualizację prognoz hydrologicznych dotyczących powodzi w Norwegii w przyszłym klimacie w 2016 r. (w języku norweskim).
• Program badawczo-rozwojowy „Zagrożenianaturalne – infrastruktura, powodzie i osuwiska”(NIFS) opublikował w 2015 r. sprawozdanie podsumowujące ustalenia projektu (w języku norweskim).
• Sprawozdanie Dyrekcji Ochrony Ludności dotyczące wykorzystania przez gminy danych dotyczących wzrostu poziomu mórz (2015 r.). 

Infrastruktura i budynki

• Sprawozdanie Norweskiej Dyrekcji ds. Zasobów Wodnych i Energii na temat zmiany klimatu i dostaw energii. 
• Sprawozdanie Zachodniego Instytutu Badawczego w Norwegii (na zlecenie KS FoU i NIFS) – Jak ocenić koszty zapobiegania w porównaniu z ponoszeniem kosztów rekonstrukcji zdarzeń związanych z zagrożeniami naturalnymi związanymi z pogodą na infrastrukturze fizycznej?

Dziedzictwo kulturowe

• Sprawozdanie Dyrekcji ds. Dziedzictwa Kulturowego w sprawie dziedzictwa kulturowego i zmiany klimatu – projekt pilotażowy gminy Aurland (2015) (w języku norweskim).
• Sprawozdanie Dyrekcji ds. Dziedzictwa Kulturowego w sprawie dziedzictwa kulturowego i wzrostu poziomu mórz (2013 r.). 

Badania naukowe

Globalne wyzwania w dziedzinie środowiska, zmiany klimatu, oceanów, bezpieczeństwa żywności i energii należą do strategicznych celów norweskiej polityki badawczej.

Ministerstwo Klimatu i Środowiska określiło potrzeby badawcze Norwegii związane ze środowiskiem i klimatem, uwzględniając również szczególne potrzeby badawcze związane z przystosowaniem się do zmiany klimatu. Priorytety Ministerstwa zostały przedstawione w dokumencie Priorytetowe potrzeby badawcze Ministerstwa Klimatu i Środowiska (2016-2021). Ponadto w długoterminowym planie rządu na rzecz badań naukowych i szkolnictwa wyższego (2015–2024) podkreślono również poprawę zrozumienia zmiany klimatu i dobrych praktyk w zakresie przystosowania się do niej.

Norweska Rada ds. Badań Naukowych wspiera kilka projektów badawczych związanych ze zmianą klimatu i przystosowaniem się do niej. KLIMAFORSK, 10-letni program badań nad klimatem (2014-2023), ma na celu dostarczenie nowej, zorientowanej na przyszłość wiedzy o znaczeniu krajowym i międzynarodowym, w tym poszerzonej wiedzy na temat tego, jak społeczeństwo może i powinno przystosować się do zmiany klimatu.

Innym ważnym działaniem dotyczącym przystosowania się do zmiany klimatu wspieranym przez Norweską Radę ds. Badań Naukowych jest Klima 2050. Klima 2050 jest centrum innowacji opartych na badaniach (SFI). Status SFI umożliwia długoterminowe badania w ścisłej współpracy z handlem i przemysłem, a także innymi partnerami badawczymi, których celem jest wzmocnienie zdolności innowacyjnych i konkurencyjności Norwegii w zakresie przystosowania się do zmiany klimatu. Centrum zajmuje się zagrożeniami społecznymi związanymi ze zmianą klimatu i zwiększonymi opadami, spływem wód burzowych i osuwiskami spowodowanymi wodą w środowisku zabudowanym. Program rozpoczął się w 2015 r. i potrwa do 2022 r.

Monitorowanie postępów

Norweskie Ministerstwo Klimatu i Środowiska jest odpowiedzialne za monitorowanie i ocenę polityki przeciwdziałania zmianie klimatu w Norwegii, w tym postępów w zakresie przystosowania się do zmiany klimatu. W Norwegii każda agencja sektorowa jest odpowiedzialna za integrację CCA w swoim sektorze i może posiadać własne systemy monitorowania i oceny postępów. Nie opracowano jeszcze ani nie wdrożono krajowego systemu MRE, ale przeprowadzono krótką ocenę możliwości opracowania krajowych wskaźników i systemów sprawozdawczości w zakresie przystosowania się do zmiany klimatu.
 

Zarządzanie

Wspólne ramy

Wszystkie agencje rządowe oraz władze lokalne i regionalne ponoszą odpowiedzialność za przystosowanie się do zmiany klimatu w swojej dziedzinie. Norweska Agencja Środowiska wspiera Ministerstwo Klimatu i Środowiska w pracach nad przystosowaniem się do zmiany klimatu i jest agencją koordynującą. Agencja Środowiska wspiera ministerstwo w działaniach następczych związanych z białą księgą w sprawie przystosowania się do zmiany klimatu (Meld.St 33 (2012-2013)) oraz w kształtowaniu polityki. Ponadto przyczynia się do zapewnienia, że rządowe prace w zakresie przystosowania się do zmiany klimatu są realizowane w administracji publicznej, a także w społeczeństwie w ogóle, i wspiera Ministerstwo w jego międzynarodowych pracach w zakresie przystosowania się do zmiany klimatu. Na Agencji spoczywa szczególna odpowiedzialność za rozpowszechnianie i wymianę wiedzy i doświadczeń, przyczynianie się do budowania kompetencji i zdolności oraz ułatwianie współpracy między różnymi szczeblami administracji publicznej, sektorami i podmiotami w tej dziedzinie.

Zarówno zmiana klimatu, jak i środki przeciwdziałania jej wpływają na warunki i zagrożenia związane z działalnością gospodarczą. Uznanie to doprowadziło do zwiększenia zapotrzebowania na istotne dla decyzji informacje na temat ekspozycji instytucji finansowych i innych przedsiębiorstw na ryzyko związane z klimatem. W związku z tym w 2017 r. rząd powołał komisję ekspertów w celu oceny czynników ryzyka związanych z klimatem i ich znaczenia dla gospodarki norweskiej. Komisja przedstawiła rządowi raport "Ryzyko klimatyczne a gospodarka norweska" w 2018 r.

Kilka organów jest odpowiedzialnych za różne regulacje dotyczące powodzi w miastach i miejskie zarządzanie takimi kwestiami. Agencja Środowiska jest odpowiedzialna za przegląd przepisów dotyczących powodzi w miastach. Norweska Dyrekcja ds. Zasobów Wodnych i Energii (NVE) od 2019 r. jest odpowiedzialna za rozwój wiedzy hydrologicznej na temat powodzi w miastach w Norwegii. Dyrekcja doradza również gminom w zakresie integracji z planowaniem przestrzennym.

Zmiana klimatu ma wpływ na zagrożenia naturalne, a odpowiedzialność w tym zakresie spoczywa na kilku podmiotach. Dyrekcja Ochrony Ludności (DSB) wspiera Ministerstwo Sprawiedliwości i Bezpieczeństwa Publicznego w koordynowaniu działań w zakresie ochrony ludności i planowania kryzysowego w Norwegii w celu zapobiegania zagrożeniom naturalnym i ograniczania ich skutków. Ministerstwo Ropy Naftowej i Energii jest odpowiedzialne za powodzie, osuwiska i lawiny na szczeblu krajowym, przy czym organem wykonawczym jest Norweska Dyrekcja ds. Zasobów Wodnych i Energii (NVE).

Działania lokalne

Gminy i gminy powiatowe również odgrywają istotną rolę w działaniach WOC w Norwegii; Gubernator okręgu odgrywa ważną rolę w monitorowaniu polityki rządu na szczeblu regionalnym i lokalnym. Odgrywają one ważną rolę we wspieraniu gmin w ich pracach przystosowawczych, w szczególności związanych z analizą ryzyka i podatności na zagrożenia oraz planowaniem przestrzennym. Koordynują one również i współpracują na szczeblu regionalnym w zakresie działań na rzecz ochrony ludności, zarówno w zakresie zapobiegania, jak i gotowości. Gubernatorzy okręgów muszą zapewnić uwzględnienie zmiany klimatu i podjęcie działań następczych, zarówno w gminnych planach zagospodarowania przestrzennego, jak i w ocenach ryzyka i podatności na zagrożenia.

Gminy powiatowe odgrywają również ważną rolę w zakresie wytycznych i koordynacji w odniesieniu do planów gminnych i regionalnych. Gminy znajdują się na pierwszej linii frontu w realizacji działań w ramach WOC. Ustawa o planowaniu i budownictwie oraz ustawa o ochronie ludności zobowiązują gminy do przeprowadzania ocen ryzyka i narażenia. Oceny te mogą być ważne dla wyjaśnienia kwestii i obszarów ryzyka istotnych dla każdej gminy oraz dla zalecenia inicjatyw dla różnych podmiotów w celu zmniejszenia podatności na zagrożenia. Opracowano i przyjęto w 2018 r. nowe wytyczne opisujące, w jaki sposób gminy i powiaty mogą włączyć działania w zakresie przystosowania się do zmiany klimatu do swoich działań w zakresie planowania.

Wiedza

W ostatnich latach wdrożono szereg środków budowania zdolności i kompetencji, zwłaszcza na szczeblu gminnym. Wiele organów w różnych sektorach i wiele gmin już dobrze rozpoczęło swoje działania przystosowawcze. Od 2008 r. norweska strona internetowa Klimatilpasning.no dostarcza narzędzi, studiów przypadków i informacji na temat przystosowania się do zmiany klimatu. Gminy są głównymi grupami docelowymi strony internetowej. Istnieje powiązanie między stroną internetową WOC a stroną internetową Norweskiego Centrum Usług Klimatycznych w celu zapewnienia łatwego dostępu do prognoz klimatycznych i profili hrabstw (zob. opis poniżej).

Przeprowadzono kilka projektów pilotażowych dotyczących przystosowania się do zmiany klimatu. W 2014 r. gubernator okręgu Troms, Dyrekcja Ochrony Ludności, Norweska Dyrekcja ds. Zasobów Wodnych i Energii, Norweski Instytut Meteorologiczny, władze okręgu Troms oraz gminy Lyngen, Balsfjord, Målselv i Tromsø przygotowały przewodnik dotyczący sposobu włączenia działań na rzecz przystosowania się do zmiany klimatu do planowania społecznego i przestrzennego związanego z zarządzaniem ryzykiem związanym z klęskami żywiołowymi. W ramach działań następczych trzech gubernatorów hrabstw i Agencja Środowiska opracowują obecnie wytyczne dotyczące sposobu radzenia sobie z przystosowaniem się do zmiany klimatu w odniesieniu do sektora przyrody i środowiska oraz sektora rolnictwa w działaniach związanych z planowaniem miejskim. Wytyczne dla sektora przyrody i środowiska zostaną opublikowane w 2019 r.

Ponadto opracowano kurs wprowadzający dotyczący przystosowania się gmin do zmiany klimatu. Kurs został wdrożony w kilku powiatach. Miasta Przyszłości (2008-2014) były wspólnym wysiłkiem rządu i 13 największych miast w Norwegii w celu zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych i dostosowania się do zmieniającego się klimatu. Miasta Przyszłości były ważną siłą napędową prac związanych z przystosowaniem się do zmiany klimatu w Norwegii. Prace miast pomogły przyspieszyć proces planowania przystosowania się do zmiany klimatu w innych gminach. Sieć „Miasta przyszłości” była ważną siłą napędową działań na rzecz przystosowania się do zmiany klimatu w Norwegii. 11 z uczestniczących miast kontynuuje współpracę za pośrednictwem sieci liderów utworzonej w 2015 r. Sieć ta koncentruje się na rozwijaniu nowej wiedzy na temat przystosowania się do zmiany klimatu na szczeblu lokalnym i dzieleniu się kompetencjami między uczestniczącymi miastami za pośrednictwem wspólnych projektów. Norweska Agencja Środowiska koordynuje sieć Front Runner Network. Studia przypadków z różnych gmin w Norwegii można znaleźć na stronie www.klimatilpasning.no. 

Nawiązano lepszą współpracę międzysektorową związaną z zagrożeniami naturalnymi, w tym ze zmianą klimatu. W 2016 r. utworzono sieć „Naturfareforum” – Forum Zagrożeń Naturalnych. Celem jest poprawa współpracy między podmiotami krajowymi, regionalnymi i lokalnymi w zakresie zarządzania zagrożeniami naturalnymi, w tym skutkami zmiany klimatu. Forum ds. Zagrożeń Naturalnych określi luki i możliwości poprawy w zakresie zarządzania przez społeczeństwo ryzykiem związanym z zagrożeniami naturalnymi oraz zainicjuje projekty lub grupy robocze zajmujące się kwestiami międzysektorowymi. Sieć jest zorganizowana z sekretariatem składającym się z Norweskiej Dyrekcji Ochrony Ludności, Norweskiej Dyrekcji Zasobów Wodnych i Energii oraz Norweskiej Administracji Dróg Publicznych, a także z komitetu sterującego, w którym reprezentowane są liczne dyrekcje i inne podmioty na szczeblu krajowym, a także Norweskie Stowarzyszenie Władz Lokalnych i Regionalnych (KS) oraz Agencja Środowiska. Forum Zagrożeń Naturalnych działa jako krajowa platforma globalnych ram z Sendai dotyczących ograniczania ryzyka klęsk żywiołowych.

Począwszy od 2017 roku, Zachodnionorweski Uniwersytet Nauk Stosowanych (HVL) oferuje interdyscyplinarny program magisterski na temat zarządzania zmianą klimatu, w którym adaptacja do zmiany klimatu w ogóle, a szczególnie związana z planowaniem użytkowania gruntów, jest głównym tematem. 

Norweska Dyrekcja Środowiska

Poczta pocztowa@miljodir.no

Strona internetowa https://www.miljodirektoratet.no/