Ocena i wybór wariantów adaptacyjnych

Decydenci powinni dążyć do „win-win” (działania dostosowawcze, które przynoszą pożądany rezultat w zakresie minimalizacji ryzyka klimatycznego lub wykorzystania potencjalnych możliwości, ale także mają znaczący wkład w inny cel społeczny, środowiskowy lub gospodarczy) lub co najmniej „bez żalu” (podczas gdy niezależnie od zakresu przyszłych zmian klimatu) warianty przystosowania się do zmiany klimatu. Każdy wariant należy ocenić na dwa sposoby: a) w jakim stopniu wariant przyczyni się do osiągnięcia celu adaptacyjnego oraz b) jaki jest wpływ na szersze aspekty społeczne i środowiskowe. Ocena powinna koncentrować się na następujących kwestiach:

• Pilny charakter zagrożenia klimatycznego lub ryzyka, które wariant ma na celu złagodzenie. Niektóre działania dostosowawcze będą odpowiednie do wdrożenia w perspektywie krótkoterminowej, aby zająć się pilnymi zagrożeniami lub możliwościami; inne wymagają długiego przygotowania i planowania.
• Osiąganie celów ogólnych i szerszych oraz unikanie niewłaściwej adaptacji. Niedostosowanie odnosi się do sytuacji, w której działania nie osiągają swoich celów lub nie powodują skutków ubocznych, które utrudniają adaptację w innych miejscach lub w przyszłości. Na przykład, budowa węzła w jednym miejscu może spowodować więcej powodzi w innym miejscu i może okazać się niewystarczająca ochrona poziomów powodzi w przyszłości.
• Wykonalność i wykonalność. Opcje, które wysoko oceniają inne aspekty, ale są trudne do realizacji, nie zawsze są preferowane.
• Wpływ środka na zarządzanie. Na przykład dostosowanie do istniejących struktur zarządzania i ich zmiany, konieczność ustanowienia nowych struktur lub procesów zarządzania.
• Względy społeczne, tj. równość ochrony przed zagrożeniami klimatycznymi wynikająca z danego wariantu adaptacyjnego oraz jego wpływ na włączenie społeczne i spójność społeczną. Nierówne warianty adaptacyjne rozdzielają korzyści wynikające z adaptacji nierównomiernie w społeczeństwie i pogłębiają istniejące nierówności społeczne. Na przykład zwiększenie cen wody w celu promowania efektywności jako rozwiązania suszy może mieć nieproporcjonalny wpływ na mieszkania o niskich dochodach, pogłębiając nierówności w regionie. Tam, gdzie to możliwe, należy wprowadzić działania naprawcze w celu zmniejszenia negatywnych skutków społecznych. Warianty zapewniające dodatkowe świadczenia socjalne (jak ma to miejsce często w przypadku terenów zielonych) powinny być oceniane korzystnie.
• Zainteresowane strony mogą być w stanie współfinansować lub organizować finansowanie za pośrednictwem istniejących strumieni finansowania. Alternatywnie mogą być dostępne inwestycje unijne, rząd krajowy lub prywatne w celu pokrycia kosztów wdrożenia (zob. etap 1.5).
• Koszty i korzyści. Najlepiej byłoby przeprowadzić pełną analizę kosztów i korzyści (CBA). Biorąc jednak pod uwagę niepewność i długotrwałe skale adaptacji, tradycyjne CBA nie zawsze jest możliwe lub ma zastosowanie. Jeżeli w ocenie mają zostać uwzględnione korzyści niepieniężne i rozbieżne preferencje, analiza wielokryterialna może dostarczyć bardziej całościowych wyników oceny (zob. krok 4.3).
• Względy środowiskowe. Należy ocenić warianty pod kątem ich wpływu na środowisko, w tym ich wkładu w poprawę lub pogorszenie emisji gazów cieplarnianych, jakości wody, jakości gleby i różnorodności biologicznej. Dyrektywa w sprawie oceny oddziaływania na środowisko (dyrektywa 2014/52/UE) stanowi ramy dla przeprowadzania takiej oceny.

Przystosowanie się do zmiany klimatu jest kwestią przekrojową, która, jeśli zostanie wprowadzona nieskoordynowana w poszczególnych sektorach i obszarach polityki, może prowadzić do negatywnych wzajemnych kompromisów, anulować się nawzajem lub przegapić możliwości wykorzystania potencjalnych synergii. Aby poprawić koordynację i zwiększyć skuteczność planowania adaptacyjnego i zmaksymalizować synergię międzysektorową, w idealnym przypadku należy zaangażować szeroki zakres zainteresowanych stron instytucjonalnych i cywilnych w ustalanie kryteriów, ocenę wariantów adaptacyjnych, a także późniejsze ustalanie priorytetów (zob. etap 4.3).

Wyniki oceny można opisać w zwięzłych arkuszach informacyjnych dotyczących opcji, rozpoczętych od utworzenia katalogu (zob. krok 3.1), który nie zawiera zbyt wielu szczegółów technicznych, lecz daje szybki przegląd łatwo zrozumiały dla osób niebędących ekspertami. Te arkusze informacyjne mogą być bardzo przydatne w późniejszym okresie w ramach priorytetyzacji (zob. krok 4.3). Informacje zawarte w arkuszach informacyjnych powinny być przekazywane co najmniej w następujących punktach:

• Opis opcji adaptacji
• Jakie skutki zmiany klimatu dotyczą wariantu
• Możliwość zmniejszenia podatności na zidentyfikowane skutki zmiany klimatu, skuteczność, elastyczność, które w razie potrzeby mają zostać zmodernizowane lub obniżone.
• Zakres przestrzenny, mapowanie wizualne
• Informacje na temat tego, czy udział zainteresowanych stron jest potrzebny lub zalecany oraz jaki rodzaj zainteresowanych stron powinien być zaangażowany
• Sukces i czynniki ograniczające (w oparciu o własne doświadczenia lub inne przypadki)
• Koszty (wdrożeniowe i operacyjne) oraz korzyści ekonomiczne wyrażone w ujęciu pieniężnym
• Społeczne i środowiskowe dodatkowe korzyści lub niekorzystności, niezbędne działania naprawcze
• Wymagane zasoby finansowe, harmonogram inwestycji i źródła finansowania
• Ramy czasowe planowania i wdrażania do w pełni funkcjonalnego, operacyjnego okresu eksploatacji
• Odpowiedzialność za realizację i utrzymanie w departamentach gminy lub innych instytucjach
• Powiązania z innymi proponowanymi wariantami dostosowawczymi, zamienność, możliwość łączenia
• Informacje referencyjne