Kierowanie chronionymi obszarami morskimi w basenie Morza Śródziemnego w erze zmiany klimatu: budowanie odporności i przystosowywanie się do zmiany klimatu (MPA-ADAPT)

W nadchodzących dziesięcioleciach zmiana klimatu będzie stanowić szybko rosnące wyzwanie dla ekosystemów i źródeł utrzymania w regionie Morza Śródziemnego. Bezpośrednie dowody na zmianę klimatu są już obserwowane na wybrzeżu Morza Śródziemnego i na morskich obszarach chronionych (MPA). Na przykład wzrost temperatury morza oraz zmiany zasolenia i cyrkulacji powodują zmiany w rozmieszczeniu gatunków rodzimych, rozprzestrzenianie się gatunków obcych, masową śmiertelność zbiorowisk makrobentycznych i zakwity populacji meduz. Zmiany te mają wpływ nie tylko na różnorodność biologiczną mórz, ale również na działalność człowieka; na przykład sektory turystyki i rybołówstwa w coraz większym stopniu odczuwają jego skutki.

MPA mogą odgrywać ważną rolę w łagodzeniu zmiany klimatu i przystosowywaniu się do niej, ponieważ stanowią obszary o zmniejszonej presji człowieka i skoncentrowanych wysiłkach na rzecz ochrony. Dobrze zarządzane mogą przyczynić się do budowania odporności zarówno społeczności nadbrzeżnych, jak i morskiej różnorodności biologicznej. Niestety zmiana klimatu nie została wyraźnie uwzględniona w większości planów zarządzania chronionymi obszarami morskimi na Morzu Śródziemnym, a informacje mające pomóc w podejmowaniu decyzji dotyczących chronionych obszarów morskich są ograniczone i fragmentaryczne, a także występują znaczne luki w zdolnościach i finansowaniu. Projekt MPA-Adapt został opracowany w celu sprostania tym wyzwaniom poprzez podejście wielopoziomowe. Szczegółowe cele MPA-Adapt są następujące:

• podnoszenie świadomości na temat roli skutecznych chronionych obszarów morskich w zwiększaniu odporności na zmianę klimatu i ochronie usług ekosystemowych, a także w przyczynianiu się do środków przystosowawczych;
• wzmocnienie zdolności chronionych obszarów morskich do planowania skutków zmiany klimatu i reagowania na nie w oparciu o lepsze zrozumienie ryzyka zmiany klimatu i podatności na nią;
• zaprezentowanie, w jaki sposób zmiana klimatu może zostać włączona do planowania chronionych obszarów morskich w basenie Morza Śródziemnego i zarządzania nimi.

Pięć chronionych obszarów morskich z trzech krajów śródziemnomorskich wybrano jako tereny pilotażowe (Park Narodowy Brijuni w Chorwacji, MPA Pelagie Islands we Włoszech, MPA Portofino we Włoszech, Rezerwat Przyrody Cieśniny Bonifacio we Francji i Park Narodowy Port-Cros we Francji) w celu opracowania planów działania w zakresie przystosowania się do zmiany klimatu i ich włączenia do istniejących ram zarządzania.

W 2019 r. opublikowano dokument orientacyjny pt. „Uznanie konektywności i skutków zmiany klimatu za istotne elementy skutecznej sieci chronionych obszarów morskich północnego Atlantyku”. Praktyczne implikacje dla planowania sieci chronionych obszarów morskich obejmują potrzebę uznania morskich obszarów eksploatowanych i obszarów głębinowych, na których różnorodność biologiczna może być bardziej odporna na zmianę klimatu.