Πώς γνωστοποιούνται οι αβεβαιότητες;

Η περιγραφή και η ποσοτικοποίηση της αβεβαιότητας μπορεί να διαδραματίσει πολύτιμο ρόλο στην ενημέρωση της λήψης αποφάσεων. Ο ποσοτικός προσδιορισμός δεν μπορεί να εξαλείψει την αβεβαιότητα, αλλά μπορεί να βοηθήσει στην κατανόηση των επιπέδων αβεβαιότητας που αντιμετωπίζουμε. Οι πιθανολογικές πληροφορίες μπορούν να είναι ένας χρήσιμος τρόπος για να εξηγηθεί η πιθανότητα πιθανών συμβολαίων μελλοντικής εκπλήρωσης. Οι στατιστικές μέθοδοι και μοντέλα διαδραματίζουν καίριο ρόλο στην ερμηνεία και τη σύνθεση των παρατηρούμενων κλιματικών δεδομένων και των προβλέψεων από αριθμητικά κλιματικά μοντέλα.

Ωστόσο, οι πιθανολογητικές πληροφορίες δεν είναι πάντα διαθέσιμες. Σε αυτή την περίπτωση, σαφείς περιγραφές των μελλοντικών αλλαγών, ακόμη και αν είναι ποιοτικά στη φύση, μπορούν να παρέχουν πολύτιμες πληροφορίες για το τι πρέπει να περιμένουμε και πώς να αποφασίσουμε με βάση αυτές τις πληροφορίες. Προσεγγίσεις όπως η χρήση σεναρίων και διαδρομών μπορούν να χρησιμοποιηθούν όταν δεν υπάρχουν διαθέσιμες πιθανότητες.

Το είδος και ο χρονικός ορίζοντας του πλαισίου της απόφασης προσαρμογής θα καθορίσει τις καταλληλότερες πληροφορίες (πιθανές ή μη) που πρέπει να χρησιμοποιηθούν.

Πώς ποσοτικοποιούνται και περιγράφονται οι αβεβαιότητες;

Αντιμετώπιση της αβεβαιότητας στην IPCC

Η IPCC έχει αναπτύξει μια κοινή προσέγγιση και μια βαθμονομημένη γλώσσα για την αξιολόγηση και την κοινοποίηση του βαθμού βεβαιότητας στα πορίσματά της. Η προσέγγιση αυτή προτάθηκε στο καθοδηγητικό σημείωμα της IPCC σχετικά με τη συνεπή αντιμετώπιση των αβεβαιοτήτων (Mastrandrea et al., 2010) και εφαρμόστηκε στην πέμπτη έκθεση αξιολόγησης της IPCC (IPCC AR5, 2013-2014) και στην πρόσφατη ειδική έκθεση για την υπερθέρμανση του πλανήτη κατά 1,5 °C (IPCC SR1.5, 2018).

Η προσέγγιση βασίζεται σε δύο μετρήσεις (εμπιστοσύνη και πιθανότητα) για την κοινοποίηση του βαθμού βεβαιότητας σε βασικά ευρήματα, με βάση τις αξιολογήσεις των ομάδων συντακτών της IPCC σχετικά με την υποκείμενη επιστημονική κατανόηση:

Εμπιστοσύνη: Πέντε προσδιοριστικά χρησιμοποιούνται για να εκφράσουν τα επίπεδα εμπιστοσύνης σε βασικά ευρήματα, που κυμαίνονται από πολύ χαμηλά, έως χαμηλά, μεσαία, υψηλά, έως πολύ υψηλά. Το επίπεδο εμπιστοσύνης συνθέτει τις κρίσεις σχετικά με την εγκυρότητα των πορισμάτων, όπως καθορίζεται από την αξιολόγηση των διαθέσιμων αποδεικτικών στοιχείων (τύπος, ποιότητα, ποσότητα ή εσωτερική συνοχή) και τον βαθμό επιστημονικής συμφωνίας μεταξύ των διαφόρων κατηγοριών αποδεικτικών στοιχείων (βλ. σχήμα 1).

Γράφημα 1 — Η βάση για το επίπεδο εμπιστοσύνης παρέχεται ως συνδυασμός αποδεικτικών στοιχείων (περιορισμένων, μεσαίων, εύρωστων) και συμφωνιών (χαμηλών, μεσαίων και υψηλών). Η εμπιστοσύνη αυξάνεται προς την επάνω δεξιά γωνία. Γενικά, τα στοιχεία είναι πιο ισχυρά όταν υπάρχουν πολλαπλές, συνεπείς ανεξάρτητες γραμμές υψηλής ποιότητας (Mastrandrea et al., 2010).

Πιθανότητα: Ποσοτικοποιημένοι δείκτες αβεβαιότητας σε ένα εύρημα που εκφράζεται πιθανώς (με βάση τη στατιστική ανάλυση των παρατηρήσεων ή των αποτελεσμάτων του υποδείγματος ή την κρίση εμπειρογνωμόνων). Εάν οι αβεβαιότητες μπορούν να προσδιοριστούν ποσοτικά, ένα εύρημα μπορεί να χαρακτηριστεί με τους ακόλουθους όρους (πίνακας 1):

Πίνακας 1 — Όροι πιθανοτήτων που συνδέονται με τα αποτελέσματα που χρησιμοποιούνται στις AR5 και SR1.5 της IPCC

Σημείωση: Πρόσθετοι όροι που μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν κατά περίπτωση περιλαμβάνουν εξαιρετικά πιθανές (πιθανότητα 95–100 %), περισσότερες πιθανότητες (> 50–100 % πιθανότητα), πιο απίθανες από τις πιθανές (0 — & 50 %) και εξαιρετικά απίθανες (0–5 % πιθανότητα).

Επειδή η βαθμονομημένη γλώσσα της IPCC αναπτύχθηκε στα αγγλικά, θα πρέπει να χρησιμοποιείται προφύλαξη με τη μετάφραση αυτής της προσέγγισης σε άλλες γλώσσες, καθώς μπορεί να οδηγήσει σε απώλεια ακρίβειας.

Σενάρια και οδοί

Ελλείψει πιθανολογικών στοιχείων ή ως μέσο στήριξης των εκτιμήσεων επιπτώσεων και τρωτότητας της κλιματικής αλλαγής, χρησιμοποιούνται συχνά σενάρια και άλλες ποιοτικές περιγραφές μελλοντικών αλλαγών. Θα πρέπει να ληφθεί μέριμνα, δεδομένου ότι μερικές φορές χρησιμοποιούνται εναλλακτικά σενάρια, μονοπάτια και άλλοι όροι, με ευρύ φάσμα επικαλυπτόμενων ορισμών (Rosenbloom, 2017). Ορισμένοι χρήσιμοι ορισμοί παρέχονται από την AR5 της IPCC (2014) και την IPCC SR1.5 (2018):

Σενάρια ως ευλογοφανείς περιγραφές του τρόπου με τον οποίο μπορεί να αναπτυχθεί το μέλλον με βάση ένα συνεκτικό και εσωτερικά συνεκτικό σύνολο παραδοχών σχετικά με τις βασικές κινητήριες δυνάμεις (π.χ. ρυθμός τεχνολογικής αλλαγής, τιμές) και τις σχέσεις. Σημειώστε ότι τα σενάρια δεν είναι ούτε προβλέψεις ούτε προβλέψεις, αλλά είναι χρήσιμα για να παρέχουν μια εικόνα των επιπτώσεων των εξελίξεων και των δράσεων.

Τα μονοπάτια περιγράφουν τη χρονική εξέλιξη των φυσικών και/ή ανθρώπινων συστημάτων προς μια μελλοντική κατάσταση. Οι έννοιες της διαδρομής κυμαίνονται από σύνολα ποσοτικών και ποιοτικών σεναρίων (ή αφηγήσεων) πιθανών συμβολαίων μελλοντικής εκπλήρωσης έως την επίλυση προσανατολισμένων διαδικασιών λήψης αποφάσεων που στοχεύουν σε επιθυμητούς κοινωνικούς στόχους. Οι προσεγγίσεις Pathway επικεντρώνονται συνήθως σε βιοφυσικές, τεχνοοικονομικές ή/και κοινωνικο-συμπεριφορικές πορείες και περιλαμβάνουν διάφορες δυναμικές, στόχους και παράγοντες σε διαφορετικές κλίμακες.

Διάφορα είδη σεναρίων και διαδρομών μελλοντικών συνθηκών που είναι χρήσιμα για τη λήψη αποφάσεων προσαρμογής είναι διαθέσιμα σε παγκόσμιο και, σε ορισμένες περιπτώσεις, εθνικό και τοπικό επίπεδο. Αυτές συνήθως περιλαμβάνουν:

Σενάρια εκπομπών: Εύλογες αναπαραστάσεις της μελλοντικής εξέλιξης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και αερολυμάτων με βάση ένα συνεκτικό και εσωτερικά συνεκτικό σύνολο παραδοχών σχετικά με τις κινητήριες δυνάμεις (όπως η δημογραφική και κοινωνικοοικονομική ανάπτυξη, οι τεχνολογικές αλλαγές) και οι βασικές σχέσεις τους. Τα σενάρια συγκέντρωσης, που προκύπτουν από σενάρια εκπομπών, χρησιμοποιούνται ως εισροές σε κλιματικά μοντέλα για τον υπολογισμό των κλιματικών προβλέψεων σε πολλαπλές κλίμακες.

Κοινωνικοοικονομικά σενάρια: Σενάρια που περιγράφουν ένα πιθανό μέλλον από την άποψη του πληθυσμού, του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος και άλλων κοινωνικοοικονομικών παραγόντων που σχετίζονται με την κατανόηση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής σε εθνικό έως τοπικό επίπεδο.

Κλιματικές προβλέψεις (και προβλέψεις για τις κλιματικές επιπτώσεις): Προσομοίωση απόκρισης του κλιματικού συστήματος (ή ενός κλιματικά ευαίσθητου συστήματος) σε ένα σενάριο μελλοντικών εκπομπών ή συγκέντρωσης αερίων του θερμοκηπίου και αερολυμάτων που προκύπτουν γενικά με τη χρήση κλιματικών μοντέλων (ή μοντέλων κλιματικών επιπτώσεων). Οι κλιματικές προβλέψεις χρησιμεύουν συχνά ως πρώτη ύλη για την κατασκευή κλιματικών σεναρίων, αλλά αυτά συνήθως απαιτούν πρόσθετες πληροφορίες, όπως το παρατηρούμενο κλίμα.

Όσον αφορά τις αιτήσεις που τροφοδοτούν σημαντικές αποφάσεις πολιτικής ή σημαντικές επενδυτικές αποφάσεις, συνιστάται οι υπεύθυνοι λήψης αποφάσεων να χρησιμοποιούν το πλήρες φάσμα των διαθέσιμων σεναρίων και πληροφοριών σχετικά με την κλιματική αλλαγή (και τις επιπτώσεις).

Άλλα κύρια θέματα:

1. Τι σημαίνει αβεβαιότητα;

3. Πώς να παραγάγετε την αβεβαιότητα;