Αποκατάσταση θαλάσσιων και παράκτιων οικοσυστημάτων για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή στην Καραϊβική (Γουαδαλούπη, γαλλική υπερθαλάσσια περιοχή)

Η Γουαδελούπη είναι νησί της Καραϊβικής που βρίσκεται στις γαλλικές Αντίλλες και είναι ιδιαίτερα εκτεθειμένο στις τρέχουσες και μελλοντικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής (π.χ. Robinson, 2018 · Stephenson et al., 2017). Τέτοιες επιπτώσεις είναι η διάβρωση των ακτών, η αύξηση της θερμοκρασίας της θάλασσας και οι επακόλουθες αλλαγές των βιογεωχημικών παραμέτρων, η οξίνιση των ωκεανών, η εμφάνιση ασθενειών σε θαλάσσια είδη και η εισβολή ξένων ειδών. Επιπλέον, εκτίθεται τακτικά σε ακραία καιρικά φαινόμενα, όπως τυφώνες και πλημμύρες, τα οποία αναμένεται να γίνουν ισχυρότερα και συχνότερα με την κλιματική αλλαγή. Σύμφωνα με τον Barbier (2011) το 50 % των αλατιού, το 35 % των μαγκρόβων, το 30 % των κοραλλιογενών υφάλων και το 29 % τωνθαλασσών (Waycott et al., 2009) έχουν χαθεί ή υποβαθμιστεί παγκοσμίως για αρκετές δεκαετίες. Στη Γουαδελούπη, ο ερευνητικός οργανισμός IFREMER της Γαλλίας ανέφερε μείωση της κάλυψης των κοραλλιών στους ανεμόμυλους των ακτών, από 30 % το 2007 σε 15 % το 2019. Αυτό το μοτίβο σημειώνεται επίσης στον κόλπο του Grand Cul-de-sac Marin, ενός χώρου έρευνας/αποκατάστασης του έργου LIFE Adapt Island. Εδώ, η κάλυψη των κοραλλιών έχει μειωθεί από 28 % το 2002 σε 15 % το 2019, αν και φαίνεται να συμβαίνει εκ νέου ανάπτυξη νεαρών κοραλλιών.

Η Γουαδελούπη φιλοξενεί κοραλλιογενείς υφάλους, δάση μαγκρόβιας βλάστησης και λιβάδια. Πρόκειται για παράκτια και θαλάσσια οικοσυστήματα που παρέχουν ουσιαστική άμυνα για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής, αλλά είναι επίσης ευάλωτα στην κλιματική αλλαγή και σε άλλες πιέσεις. Λόγω της αύξησης των εκπομπών CO₂, της αύξησης της θερμοκρασίας του θαλασσινού νερού, της ρύπανσης των αποβλήτων και της οξίνισης των ωκεανών, η ισορροπία μεταξύ των διαφόρων ειδών είναι πιθανό να μεταβληθεί. Εγείρονται σοβαρές ανησυχίες σχετικά με τη μελλοντική ικανότητά τους να παρέχουν οικοσυστημικές υπηρεσίες, καθώς τα εν λόγω μοναδικά οικοσυστήματα παρουσιάζουν ήδη ενδείξεις σημαντικής αδυναμίας και υποβάθμισης.

Τα κύρια ζητήματα είναι τα εξής:

• Ο οικότοπος των κοραλλιών αποτελείται κυρίως από το είδος Acropora Palmate (Elkhorn), ενδημικό στην περιοχή της Καραϊβικής και ταξινομείται ως είδη που απειλούνται σοβαρά από την IUCN και την Acropora cervicornis ( Staghorn), είδη διακλαδώσεων του γένους Porites και Madracis auretenra. Αυτά τα βασικά ενδιαιτήματα βρίσκονται υπό τοπικές πιέσεις, όπως οι απορρίψεις μολυσμένων υδάτων, ο μαζικός τουρισμός και η ανεύθυνη συμπεριφορά. Εκτός από αυτές τις υφιστάμενες πιέσεις, επηρεάζονται πλέον και από τις παγκόσμιες αυξανόμενες θερμοκρασίες και την οξίνιση των ωκεανών.
• Ο βιότοπος των μαγγρόβιων αποτελείται από το κόκκινο μαγκρόβιο(Rizophora mangle), το λευκό μαγκρόβιο(Laguncularia racemose) και το μαύρο μαγκρόβιο (Avicennia Germaninans). Η παρουσία χωροκατακτητικών ειδών και η αυξανόμενη αστικοποίηση στην περιοχή προκάλεσαν την αποψίλωση των δασών και την έντονη αλλοίωση αυτού του οικοσυστήματος.
• Τα λιβάδια της θαλάσσιας βλάστησης σχηματίζονται κυρίως από χλοοτάπητα(Thlassiatestudinum) και απειλούνται ιδιαίτερα από τη διέλευση των σκαφών και των άγκυρών τους. Επιπλέον, απειλούνται από μαζική τεχνητοποίηση της ακτογραμμής και ανθρωπογενή ρύπανση.

Η προστασία αυτών των ειδών από πολλαπλές πιέσεις σημαίνει αύξηση της ανθεκτικότητας των ακτών στην άνοδο της στάθμης της θάλασσας και στις θαλάσσιες καταιγίδες. Σημαίνει επίσης συμβολή στον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής, δεδομένου ότι η μαγκρόβια βλάστηση και η θαλάσσια βλάστηση δεσμεύουν σημαντική ποσότητα άνθρακα («οικοσυστήματα μπλε άνθρακα»).

Οι στόχοι του έργου LIFE Adapt’Islands είναι:

• Ανάπτυξη μιας φιλόδοξης, καινοτόμου και μεταβιβάσιμης στρατηγικής για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή·
• Αποκατάσταση των φυσικών οικολογικών συνδέσεων μεταξύ παράκτιων και θαλάσσιων οικοσυστημάτων·
• Επίδειξη της αποτελεσματικότητας και της δυνατότητας αναπαραγωγής καινοτόμων τεχνικών για την αποκατάσταση των παράκτιων και θαλάσσιων οικοσυστημάτων στην Καραϊβική·
• Διεξαγωγή φιλόδοξης εκστρατείας συνεργασίας με την κοινωνία των πολιτών μέσω εκπαιδευτικών πρωτοβουλιών και πρωτοβουλιών ευαισθητοποίησης με στόχο τους ηγέτες των επιχειρήσεων, τους χρήστες, τους μαθητές και το κοινό. Βασικός στόχος ήταν να εισαχθούν οι νεότερες γενιές στη σημασία της βιωσιμότητας χρησιμοποιώντας το περιβάλλον τους, αποτυπώνοντας την προσοχή των υπευθύνων λήψης αποφάσεων, προσεγγίζοντας ένα ευρύ κοινό και προωθώντας διαρκείς χειρονομίες.
• Ενίσχυση της ανθεκτικότητας στην κλιματική αλλαγή με την ενσωμάτωση της παράκτιας βιοποικιλότητας στην κοινωνικοοικονομική ανάπτυξη μέσω της συμμετοχής των οικονομικών φορέων και της ανάπτυξης κατάρτισης για τους νέους·
• Αναπαραγωγή τεχνικών που αναπτύχθηκαν κατά τη διάρκεια του έργου σε ολόκληρη την Καραϊβική και διεξαγωγή μιας φιλόδοξης επικοινωνιακής εκστρατείας για την Καραϊβική και την Ευρώπη για τη διάδοση των αποτελεσμάτων.

Οι στόχοι αυτοί επιτυγχάνονται μέσω της αποκατάστασης και της προστασίας των παράκτιων και θαλάσσιων οικοσυστημάτων και των οικολογικών τους συνδέσεων, για τη βελτίωση της ποιότητας των αγαθών και των υπηρεσιών που παρέχουν τα εν λόγω οικοσυστήματα.

Ειδικότερα, τα κοράλλια αποτελούν βασικούς οικοτόπους για ποικίλα θαλάσσια είδη, παρέχοντας ένα φυσικό φράγμα ικανό να διαλύσει την κυματική ενέργεια. Ομοίως, τα παράκτια δάση (που σχηματίζονται από παράκτια ξηροτροφικά δάση, μαγκρόβια και δάση βάλτων) μπορούν να μειώσουν την ενέργεια των κυμάτων και να περιορίσουν τη διάβρωση των ακτών. Βρίσκονται στη διεπαφή μεταξύ ξηράς και θάλασσας και φιλοξενούν σημαντικά είδη, συμπεριλαμβανομένων των ενδημικών ειδών της Γουαδελούπης που βρίσκονται μόνο στην περιοχή αυτή (π.χ. ο δρυοκολάπτης της Γουαδελούπης). Τέλος, οι λειμώνες μπορούν να σταθεροποιήσουν το έδαφος, να μειώσουν τις επιπτώσεις των κυμάτων στις παράκτιες περιοχές και να παράσχουν τροφή για πολλά είδη.

Οι δράσεις αποκατάστασης έχουν ως στόχο την αποκατάσταση και προστασία 45.000 τ.μ. κοραλλιογενών υφάλων, 45.000 τ.μ. βυθών και 80,000 m² μαγγρόβιας βλάστησης. 

Οι λύσεις που εφαρμόστηκαν στη Γουαδελούπη χωρίστηκαν σε «Δράσεις Αποκατάστασης» και «Δράσεις Κοινωνίας». Οι δράσεις αποκατάστασης βασίστηκαν στην ανάπτυξη μιας καινοτόμου στρατηγικής για την προσαρμογή στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής μέσω της διατήρησης του φυσικού περιβάλλοντος. Οι δράσεις της κοινωνίας επικεντρώθηκαν στην ευαισθητοποίηση και τη συμμετοχή διαφόρων κοινοτήτων (σχολεία, πολίτες, τουρίστες, επιστήμονες, πολιτικοί, σχεδιαστές και διαχειριστές φυσικών περιοχών) σε ορθές πρακτικές οικολογικής αποκατάστασης σε διαφορετικές χωρικές κλίμακες (τοπική, Καραϊβική, ευρωπαϊκή και διεθνής). Οι δράσεις της κοινωνίας περιγράφονται στην ενότητα «Συμμετοχή των ενδιαφερόμενων μερών» κατωτέρω.

Πραγματοποιήθηκανδράσεις αποκατάστασης σε δύο χώρους έργων (στις βιομηχανικές ζώνες Jarry και Petit-Cul-de-Sac Marin και Folle-Anse στη Marie-Galante). Επικεντρώθηκαν σε τρία οικοσυστήματα-στόχους (κοραλλιογενείς υφάλους, υγρότοποι μαγκρόβιας γης και δάση βάλτων, καθώς και λειμώνες θαλάσσιων βοσκοτόπων).

Όσον αφορά τους κοραλλιογενείς υφάλους, οι δράσεις είχαν ως στόχο να ευνοήσουν την αναπαραγωγή και το αναπτυξιακό δυναμικό τους. Υιοθετήθηκαν δύο τεχνικές λύσεις για τη μεταμόσχευση κοραλλιών από έναν τόπο δότη σε έναν τόπο προορισμού, χρησιμοποιώντας τεχνικές «κατακερματισμού» και «συλλογής ωοτοκίας».

Κατακερματισμός σημαίνει λήψη κοπής κοραλλιών για τη διατήρηση ενός γονότυπου δότη. Τα είδη που ελήφθησαν για τον κατακερματισμό ήταν Acropora cervicornis, Acropora palmata, Porites porites, και Madracis auretenra. Στη συνέχεια, τα μοσχεύματα καλλιεργούνται σε υποβρύχια αγροκτήματα που αποτελούνται από 3 διαφορετικά υποστρώματα για την ανάπτυξη των κοραλλιών, ανάλογα με το είδος (βίντεο έργου). Δημιουργήθηκαν δύο φυτώρια κοραλλιών, ένα που βρίσκεται βόρεια του Caye à Dupont μεταξύ 9 και 11 μέτρων βάθος σε έναν αμμώδη πυθμένα και ένα δυτικά του Caye à Dupont μεταξύ 4 και 6 μέτρων βάθος σε έναν αμμώδη πυθμένα. Τέλος, η ετήσια μεταμόσχευση κοραλλιών έγινε σε διάφορα σημεία προορισμού.

Η τεχνική συλλογής ωοτοκίας περιλάμβανε τη συγκέντρωση χιλιάδων γαμετών (αναπαραγωγικά κύτταρα) που εκτοξεύονται ταυτόχρονα στη θάλασσα από διάφορες αποικίες της Acropora, μέσω συγκεκριμένων διχτυών προσγείωσης. Μόλις τελείωσε η φάση επιλογής, ορισμένοι από τους γαμέτες τοποθετήθηκαν σε ένα βυθισμένο εμπορευματοκιβώτιο γνωστό ως «κλουβί γαμέτη», όπου πραγματοποιείται η γονιμοποίηση, και οι γαμέτες προστατεύονται από τους θηρευτές. Οι νέες προνύμφες μπορούν στη συνέχεια να προσκολληθούν σε κατάλληλα υποστηρίγματα που ονομάζονται «μπισκότα». Η ανάπτυξη αυτών των νεογνών παρακολουθήθηκε στο νηπιαγωγείο.  Όταν ήταν αρκετά ώριμοι, μεταμοσχεύτηκαν στο φυσικό τους περιβάλλον.

Σχετικά με το Mangroves, οι δράσεις επικεντρώθηκαν στις εργασίες αποκατάστασης και αποκατάστασης. Μια περιοχή παρέμβασης ήταν η περιοχή Canal du DIC (Domaine Industriel et Commercial), με περίμετρο μελέτης 124 240 m 2^. Χωρίστηκε σε δύο ζώνες: μια κεντρική ζώνη 68 765 m 2^σοβαρά υποβαθμισμένη και μια ουδέτερη ζώνη 55 134 m 2 που^{χρησιμοποιείται} για την οικολογική παρακολούθηση. Μετά από προκαταρκτικές μελέτες, σε πιλοτικό χώρο, η εκκαθάριση ξεκίνησε στα τέλη του 2021. Ένα ποσό 891,97 m³ του εδάφους ανασκάφθηκε και γέμισε για να ενισχύσει τις συνθήκες ανάπτυξης μαγκρόβιων. Η αποκατάσταση της μαγγρόβιας βλάστησης περιλάμβανε επίσης τη δημιουργία φυτωρίων για τα στοχευόμενα είδη δέντρων. Αυτά συντηρήθηκαν από την ομάδα του LIFE Adapt’sIsland και από τους τοπικούς βρεφονηπιακούς σταθμούς. Έως το τέλος του 2022 δημιουργήθηκαν τρία φυτώρια. Τον Νοέμβριο του 2022, μια επιχείρηση αναφύτευσης περιλάμβανε περισσότερους από 100 ερυθρούς πολλαπλασιασμούς μαγγρόβιων (σπόροι) στο Jarry, μια βιομηχανική περιοχή που πλήττεται σε μεγάλο βαθμό από ανθρώπινες δραστηριότητες. Η παρακολούθηση όλων των δράσεων τόσο στο φυτώριο όσο και στους στοχευόμενους χώρους, πραγματοποιείται για την αξιολόγηση της επιτυχίας των επιχειρήσεων.

Σχετικά με τους λειμώνες Seagrass, οι δράσεις αφορούσαν την εισαγωγή συγκεκριμένων αγκυρώσεων για σκάφη αναψυχής (που βρίσκονται στην περιοχή του Μεγάλου Λιμένα Ναυτικού). Η εγκατάσταση μιας φιλικής προς το περιβάλλον ζώνης αγκυροβολίου και ελαφρού εξοπλισμού (ZMEL) εγκαθίσταται στον κόλπο του Pointe-à-Pitre. Ο στόχος είναι να δημιουργηθεί ένα οργανωμένο αγκυροβόλιο σχεδιασμένο για να ελαχιστοποιήσει τη διατάραξη των σκαφών στη θαλάσσια βλάστηση.

Ένα νέο λιβάδι δημιουργήθηκε στη ζώνη Pointe-à-Pitre, κοντά στο νησί Cochon. Περίπου 100 καρποί της Thalassia testudinum συγκομίστηκαν τον Ιούνιο-Ιούλιο 2023, ακολουθούμενη από φάση καλλιέργειας σε ελεγχόμενο περιβάλλον και συνοδευόμενη από παρακολούθηση (Ιούλιος 2023 — Ιανουάριος 2024). Στη συνέχεια, τα σπορόφυτα μεταφυτεύτηκαν στον τόπο προορισμού, τον Δεκέμβριο του 2023 — τον Ιανουάριο του 2024. Μια εν εξελίξει φάση για την παρακολούθηση της αποτελεσματικότητας των μεταμοσχεύσεων (από τον Δεκέμβριο του 2023).

Οι «Δράσεις της Κοινωνίας» του έργου αφορούσαν την κοινωνία των πολιτών και τις κοινότητες σε διάφορους τομείς, μεταξύ των οποίων:

• Την επιστημονική κοινότητα για την αξιολόγηση πρωτοκόλλων, τη διάδοση επιστημονικών γνώσεων, την απόκτηση εμπειρογνωμοσύνης και την προώθηση εταιρικών σχέσεων·
• Η κοινωνία των πολιτών, να προωθήσει την οικολογική ιθαγένεια (υπεύθυνη συμπεριφορά των πολιτών έναντι του περιβάλλοντος) αυξάνοντας την ευαισθητοποίηση σχετικά με τη διατήρηση του φυσικού περιβάλλοντος, εκπαιδεύοντας τη νεότερη γενιά και υποστηρίζοντας τις ενώσεις στην υιοθέτηση υπεύθυνων και βιώσιμων προσεγγίσεων.
• Τοπικοί φορείς, που εκπροσωπούν διάφορους τομείς, όπως η διαχείριση των υδάτων (Syndicat Mixte de Gestion de l’eau et de l’assainissement de Guadeloupe, SMGEAG), η θαλάσσια αλιεία και υδατοκαλλιέργεια (Comité Régional des Pêches Maritimes et des Elevages Marins de Guadeloupe (CRPMRM) και η λιμενική αρχή (Grand Port Maritime de la Guadeloupe, GPMG). Αυτό διευκόλυνε τη δημιουργία εταιρικών σχέσεων, την ανάπτυξη τοπικών οικονομικών τομέων, τη διάδοση βέλτιστων πρακτικών για τους προγραμματιστές και τα διευθυντικά στελέχη και την υποστήριξη των ενώσεων.

Επιπλέον, καταβλήθηκαν προσπάθειες συνεργασίας με ερευνητικά και πολιτιστικά ιδρύματα (Πανεπιστήμιο Αντιλλών, Conservatoire du Littoral, ect) και κυβερνητικούς φορείς (Περιφέρεια, Διεύθυνση Περιβάλλοντος, de l’Aménagement et du Logement de Guadeloupe (DEAL), Agence Régional de la Biodiversité des iles de Guadeloupe (ArbIG), Parc National de la Guadeloupe (PNG), Office de l’eau de Guadeloupe (ODE), URAPEG France Nature Environment), σε διάφορα επίπεδα διακυβέρνησης, καθοδηγώντας και επηρεάζοντας τις εδαφικές δημόσιες πολιτικές.  

Περαιτέρω ελκυστικές δράσεις περιλάμβαναν εκστρατείες ευαισθητοποίησης σχετικά με τη σημασία των κοιτασμάτων θαλάσσιων βοσκοτόπων, συμπεριλαμβανομένης της δημιουργίας υποθαλάσσιου μονοπατιού λειμώνων, μιας εικονογραφημένης εκστρατείας αφισών για την προώθηση βέλτιστων πρακτικών, καθώς και μιας τηλεοπτικής εκστρατείας ευαισθητοποίησης και επιτόπιων εκδηλώσεων προβολής.

Ένας από τους βασικούς παράγοντες επιτυχίας του έργου έγκειται στο εκτεταμένο δίκτυο σχέσεων που δημιουργήθηκε μέσω μιας σειράς πρωτοβουλιών ευαισθητοποίησης. Οι πρωτοβουλίες αυτές δεν περιλάμβαναν μόνο την τοπική κοινότητα, αλλά περιλάμβαναν επίσης προσπάθειες για τη δημιουργία εταιρικών σχέσεων με την επιστημονική κοινότητα, τους τοπικούς ενδιαφερόμενους φορείς, προγράμματα για την ανάπτυξη υπεύθυνης συμπεριφοράς των πολιτών (οικολογική ιθαγένεια) και διεθνείς εκστρατείες επικοινωνίας. Επιπλέον, οι προσπάθειες του έργου για τη συμμετοχή των νεότερων γενεών και του τουριστικού τομέα ενίσχυσαν περαιτέρω την αποτελεσματικότητα αυτών των δράσεων.

Το έργο προέρχεται από μια προηγούμενη επιτυχημένη πρωτοβουλία, το περιβαλλοντικό πρόγραμμα Cayoli, που ξεκίνησε το 2016 και διαχειρίζεται το Gran port Maritime της Γουαδελούπης. Ακολούθησε η Cayoli Junior το 2017, για την ενίσχυση της εκπαιδευτικής συνιστώσας παράλληλα με την αποκατάσταση του οικοσυστήματος.

Ένας βασικός παράγοντας επιτυχίας είναι η δυνατότητα κλιμάκωσης των πρωτοκόλλων εμπλοκής. Τα πρωτόκολλα αυτά, αν και πρέπει να αποδειχθούν περαιτέρω στο περιβάλλον, έχουν σχεδιαστεί για να μπορούν να αναπαραχθούν σε ολόκληρη την περιοχή της Καραϊβικής και έχουν κερδίσει την υποστήριξη της επιστημονικής κοινότητας. Επιπλέον, το έργο στοχεύει στη διευκόλυνση της μεταφοράς βέλτιστων πρακτικών τόσο σε περιφερειακό όσο και σε διεθνές επίπεδο.

Όσον αφορά τους περιοριστικούς παράγοντες, εξωτερικές μεταβλητές πέραν του ελέγχου του έργου μπορεί να οδηγήσουν σε αποτελέσματα χαμηλότερα από τις προσδοκίες. Περιβαλλοντικές μεταβλητές (μείζονες καταιγίδες, θήρευση, ασθένειες) μπορούν να θέσουν όρια στην επιτυχία ορισμένων συγκεκριμένων δράσεων αποκατάστασης, όπως οι δράσεις μεταμόσχευσης και αναπαραγωγής. Ισχυρά στοιχεία έδειξαν επίσης ότι, σε ορισμένες περιπτώσεις, η καταστροφή των οικοσυστημάτων, λόγω πολλαπλών πιέσεων, μπορεί να είναι εν μέρει μη αναστρέψιμη βραχυπρόθεσμα.

Τα αρχικά προκαταρκτικά αποτελέσματα των δραστηριοτήτων αποκατάστασης αποκάλυψαν ανησυχίες σχετικά με τα ποσοστά επιβίωσης των λειμώνων και των μεταμοσχεύσεων κοραλλιών. Αυτές ήταν χαμηλές λόγω εξωτερικών πιέσεων, όπως οι δραστηριότητες πρόσδεσης, η αξία ορισμένων κλιματικών μεταβλητών, η αναζωπύρωση των καταιγίδων ως ακραία καιρικά φαινόμενα και οι ασθένειες που επηρεάζουν τα είδη στην παράκτια περιοχή. Για να βελτιωθεί η επιτυχία του έργου, το έργο προσαρμόστηκε για να εξισορροπήσει την προστασία (π.χ. μείωση των πιέσεων μέσω της εγκατάστασης οικολογικής πρόσδεσης) και την αποκατάσταση, επιτυγχάνοντας τελικά θετικά αποτελέσματα για τους λειμώνες και τα μαγκρόβια. Το αναθεωρημένο αυτό σχέδιο τόνισε τη σημασία της άμεσης προστασίας των απειλούμενων οικοσυστημάτων, ιδίως των κοιτασμάτων θαλάσσιων βοσκοτόπων, παράλληλα με τις προσπάθειες αποκατάστασης. Κατέδειξε επίσης τη σημασία της υιοθέτησης μιας ευέλικτης προσέγγισης όσον αφορά την προσαρμογή.

Αρκετές επιστημονικές μελέτες υπογραμμίζουν τις προκλήσεις της αποκατάστασης των κοιτασμάτων θαλάσσιας βλάστησης της Καραϊβικής αποκλειστικά με τη φύτευση σπόρων ή φυτών. Προτείνουν ότι η αποκατάσταση πρέπει να συμπληρώνεται από δραστηριότητες προστασίας. Και οι δύο στρατηγικές πρέπει να συνεργαστούν για την επίτευξη του κοινού στόχου της διαφύλαξης του φυσικού κεφαλαίου.

Τέλος, οι προσπάθειες αποκατάστασης που πραγματοποιήθηκαν στο πλαίσιο του εν λόγω έργου αντιμετωπίζουν υψηλές προκλήσεις όσον αφορά την υλικοτεχνική υποστήριξη και το κόστος.

Τα οφέλη του έργου περιλαμβάνουν τις αποκατεστημένες οικοσυστημικές υπηρεσίες που παρέχονται από κοράλλια, μαγκρόβια φυτά και λιβάδια θαλάσσιας βλάστησης. Αυτές περιλαμβάνουν λειτουργίες ρύθμισης, όπως η σταθεροποίηση και παγίδευση των ιζημάτων, η προστασία των ακτών από ακραία καιρικά φαινόμενα, η μείωση των κινδύνων πλημμύρας, η βελτίωση της ποιότητας των υδάτων και η διατήρηση της βιοποικιλότητας. Παρασχέθηκαν επίσης πολιτιστικές και ψυχαγωγικές αξίες, με τη διατήρηση και την ενίσχυση της ομορφιάς του τοπίου. Επιπλέον, το έργο ανοίγει σταδιακά το δρόμο προς την καλύτερη αποδοχή των λύσεων που βασίζονται στη φύση για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή. Στο πλαίσιο αυτό, τα οφέλη της συνιστώσας «Κοινωνικές δράσεις» περιλαμβάνουν τη διάδοση βελτιωμένης γνώσης και ευαισθητοποίησης για διάφορους ενδιαφερόμενους φορείς, συμπεριλαμβανομένων των κατοίκων και των τουριστών).

Επιπλέον, η κοινωνικοοικονομική πτυχή του έργου αναμένεται να ωφελήσει ολόκληρη την περιοχή. Αυτό περιλαμβάνει τη δημιουργία νέων ευκαιριών απασχόλησης, την ανάπτυξη τοπικών δεξιοτήτων, την προώθηση σταδιοδρομιών που σχετίζονται με το περιβάλλον, την τόνωση των προσφορών οικοτουρισμού και την αύξηση του αριθμού των ατόμων με γνώσεις σχετικά με την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή και την προστασία των παράκτιων οικοσυστημάτων.

Οι δαπάνες περιλάμβαναν σημαντική επένδυση από δημόσιες και ιδιωτικές αρχές στην περιοχή.  Η επιτυχία δεν ήταν εγγυημένη και δεν αναμενόταν άμεση απόδοση των επενδύσεων, εκτός από τη διατήρηση και την αποκατάσταση των θαλάσσιων και παράκτιων οικοσυστημάτων. Το έργο έλαβε χρηματοδοτική συνεισφορά της ΕΕ ύψους 2 532 707 EUR.

Τα αποτελέσματα του έργου ευθυγραμμίζονται και στηρίζουν τη στρατηγική της ΕΕ για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή (που εγκρίθηκε στις 24 Φεβρουαρίου 2021) και τη στρατηγική της ΕΕ για τη βιοποικιλότητα με ορίζοντα το 2030 (^της 20ής Μαΐου 2023), με στόχο την προστασία της φύσης και την αντιστροφή της υποβάθμισης των οικοσυστημάτων.

Σε τοπικό επίπεδο, οι δραστηριότητες δείχνουν μια ισχυρή ευθυγράμμιση με το περιβαλλοντικό πρόγραμμα Cayoli, το οποίο διαχειρίζεται το λιμάνι Gran Maritime της Γουαδελούπης. Το πρόγραμμα Cáyoli ξεκίνησε τον Ιούνιο του 2016. Πριν από την εφαρμογή του, το Τμήμα Περιβάλλοντος της Γουαδελούπης Port Caraïbes εργάστηκε για αρκετά χρόνια για να βελτιώσει τη γνώση των φυσικών περιοχών της λιμενικής περιοχής. Αυτή η παροχή γνώσεων στήριξε τη μελέτη επιπτώσεων της αναβάθμισης του λιμένα Νέας Γενιάς, αλλά και υποστηρίζοντας τις δράσεις των περιβαλλοντικών ενώσεων με τεχνικά και οικονομικά μέσα. Τα πρώτα δύο χρόνια του προγράμματος ήταν σε μεγάλο βαθμό αφιερωμένα στην έρευνα και την ανάπτυξη. Στόχος είναι να προταθούν αυστηρά επιστημονικά πρωτόκολλα για τη διαχείριση και την ενεργό αποκατάσταση του φυσικού περιβάλλοντος που στοχεύει το πρόγραμμα.

Ο χρόνος υλοποίησης των δραστηριοτήτων του έργου κυμάνθηκε από 01/07/2019 έως 30/06/2024. Κατά την περίοδο αυτή, η μεταμόσχευση κοραλλιών πραγματοποιείται ετησίως το 2021, το 2022 και το 2023, ενώ το 2020 προηγήθηκε δραστηριότητα κατακερματισμού. Η αποκατάσταση και αποκατάσταση της μαγκρόβιας βλάστησης ξεκίνησε στα τέλη του 2021 με δραστηριότητες εκκαθάρισης. Έως το τέλος του 2022, δημιουργήθηκαν τα φυτώρια. Οι δράσεις διατήρησης του οικοσυστήματος του θαλάσσιου λιβαδιού ολοκληρώθηκαν τον Ιανουάριο του 2023, ενώ η εγκατάσταση των άγκυρων βιδών πραγματοποιήθηκε μεταξύ Αυγούστου και Σεπτεμβρίου 2023. Η δεύτερη φάση για την αποκατάσταση της θαλάσσιας βλάστησης πραγματοποιήθηκε τον Ιούνιο-Ιούλιο 2023, ακολουθούμενη από μια φάση καλλιέργειας σε ελεγχόμενο περιβάλλον (Ιούλιος 2023 — Ιανουάριος 2024). Η τελική μεταμόσχευση έγινε τον Δεκέμβριο του 2023 — Ιανουάριος 2024.

Οι δραστηριότητες παρακολούθησης ξεκίνησαν τον Δεκέμβριο του 2023 και προγραμματίζονται έως τον Ιούνιο του 2024. Θα διατηρηθούν και μετά το τέλος του έργου.

Οι λύσεις που εφαρμόστηκαν σε αυτή την περιπτωσιολογική μελέτη υποτίθεται ότι έχουν αόριστη διάρκεια ζωής. Ωστόσο, η διάρκεια ζωής επηρεάζεται από το ποσοστό επιβίωσης των αποκατεστημένων και φυτευμένων ειδών, το οποίο δεν μπορεί να προβλεφθεί. Η συνεχής παρακολούθηση είναι απαραίτητη για τη διασφάλιση της μακροπρόθεσμης αποτελεσματικότητας των λύσεων.

Pascaline Gaborit
Co-founder Pilot4dev (co-beneficiary of LIFE ADAPT'ISLAND project)
Email: pascaline.gaborit@pilot4dev.com

Φυλλάδιο έργου, 2023

Συνοπτική έκθεση συλλογής, 2022