Βήμα 6.2 Καθορισμός του πλαισίου MEL

Βασικό μήνυμα

Επιλέξτε έναν συνδυασμό δεικτών ή κριτηρίων —με τη χρήση τόσο ποσοτικών όσο και ποιοτικών μεθόδων— που θα σας βοηθήσουν να αξιολογήσετε αποτελεσματικά τις εκροές και τα αποτελέσματα της προσαρμογής.

Αφού καθορίσετε το πεδίο εφαρμογής και τους στόχους του ΠΕΕ σας (στάδιο6.1),περιγράψτε τον τρόπο με τον οποίο θα παρακολουθούνται και θα αξιολογούνται τα μέτρα του σχεδίου προσαρμογής σας —για την αξιολόγηση της αποτελεσματικότητάς τους όσον αφορά την επίτευξη ανθεκτικότητας στην κλιματική αλλαγή. Είναι σημαντικό να επιλέγεται συνδυασμός δεικτών ή κριτηρίων, με τη χρήση τόσο ποιοτικών όσο και ποσοτικών μεθόδων. Αυτό θα σας επιτρέψει να αξιολογήσετε τα συγκεκριμένα αποτελέσματα των μέτρων προσαρμογής (εκροές)και την πρόοδο προς την κατεύθυνση της ανθεκτικότητας (επακόλουθα). Λάβετε υπόψη ότι ο καθορισμός των αποτελεσμάτων προσαρμογής μπορεί να διαρκέσει αρκετά χρόνια σε ορισμένες περιπτώσεις.

Γράφημα 4 Donatti, et al., 2020

Το πλαίσιο του ΠΕΕ σας και η επιλογή δεικτών ή κριτηρίων θα πρέπει να είναι ρεαλιστικά και ολοκληρωμένα —ανάλογα με τα διαθέσιμα δεδομένα και τις εσωτερικές ικανότητες και τους πόρους του οργανισμού σας (βλ. παραδείγματα κατωτέρω). Αρχικά, μπορεί να δοθεί έμφαση στις εκροές της διαδικασίας προσαρμογής και των μέτρων προσαρμογής , οι οποίες επεκτείνονται σταδιακά με την πάροδο του χρόνου, ώστε να ενσωματωθούν πρόσθετοι δείκτες για τη μέτρηση των μακροπρόθεσμων αποτελεσμάτων.

Για να μετρήσετε αποτελεσματικά τα αποτελέσματα, θα πρέπει να προσεγγίσετε το MEL ως επαναληπτική και συνεχή διαδικασία, εκτελώντας το Βήμα 6 με συνέπεια. Η μακροπρόθεσμη παρακολούθηση απαιτεί μια συνεπή προσέγγιση με την πάροδο του χρόνου.

Το επιλεγμένο πλαίσιο θα πρέπει να περιλαμβάνει δείκτες ή κριτήρια που να είναι συναφή και σαφή. Οι στόχοι σας όσον αφορά την εκτίμηση κινδύνου και την προσαρμογή (στάδιο2) και τα επιλεγέντα μέτρα προσαρμογής (στάδιο5) θα πρέπει να παρέχουν μια στέρεη βάση για τον προσδιορισμό των εν λόγω δεικτών.

Ακολουθούν ορισμένα παραδείγματα δεικτών ή κριτηρίων ΠΕΕ

• Πρόοδος προς τη μείωση των κλιματικών επιπτώσεων (Βήμα 2.2)
• Ποσοστό οικονομικών ζημιών που προκαλούνται από ακραία καιρικά φαινόμενα (μεταβολή με την πάροδο του χρόνου)
• Αριθμός θανάτων που συνδέονται με δασικές πυρκαγιές (μεταβολή με την πάροδο του χρόνου)
• Αριθμός θανάτων που συνδέονται με πλημμύρες (μεταβολή με την πάροδο του χρόνου)
• Αριθμός θανάτων που συνδέονται με τη θερμότητα (μεταβολή με την πάροδο του χρόνου)
• Πρόοδος προς τη μείωση των κινδύνων και των τρωτών σημείων και αύξηση της προσαρμοστικής ικανότητας
• Ποσοστό του πληθυσμού που ζει σε περιοχές επιρρεπείς σε πλημμύρες (μεταβολή με την πάροδο του χρόνου)
• Ποσοστό οικοδομικών περιορισμών που υιοθετήθηκαν σε περιοχές επιρρεπείς σε κινδύνους
• Αριθμός νοσοκομειακών κλινών
• Πρόοδος προς την επίτευξη των στόχων προσαρμογής (στάδιο2.4)
• Ποσοστό αστικής βιοποικιλότητας
• Ποσοστό αδιαπέραστων επιφανειών
• Ποσοστό αστικών χώρων πρασίνου (κάλυψη γης, %)
• Πρόοδος προς την αντιμετώπιση των εμποδίων στην προσαρμογή
• Αριθμός αρχών, οργανισμών ή δικτύων που συμμετέχουν ενεργά σε μηχανισμούς συντονισμού
• Αριθμός τοπικών ή περιφερειακών στρατηγικών για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή που αναπτύχθηκαν (ή εγκρίθηκαν, εφαρμόστηκαν κ.λπ.)
• Αριθμός τομεακών πολιτικών, στρατηγικών και σχεδίων που ενσωματώνουν δράσεις προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή
• Πρόοδος προς μια δίκαιη ανθεκτικότητα
• Ποσοστό νοικοκυριών με πρόσβαση στο διαδίκτυο
• Ποσοστό του πληθυσμού που είναι ευάλωτο σε ακραία ζέστη
• Ποσοστό του πληθυσμού που είναι ευάλωτος σε πλημμύρες (ή ζει σε περιοχές με κίνδυνο πλημμύρας)
• Ποσοστό δενδροκάλυψης σε γειτονιές με υψηλά ποσοστά ανεργίας

Αντλήστε έμπνευση από παραδείγματα δεικτών ή κριτηρίων προσαρμογής

Οι μετρήσιμοι δείκτες απευθύνονται στους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής, καθώς παρέχουν ποσοτικοποιήσιμα και απτά στοιχεία για την πρόοδο και τις επιδόσεις μιας περιφέρειας. Η επικύρωση των ποσοτικών δεδομένων με τις απόψεις των ενδιαφερόμενων μερών επιτρέπει μια πιο ολοκληρωμένη κατανόηση, εξετάζοντας τις ερωτήσεις «πώς» και «γιατί».

Ένα παράδειγμα πιθανού πλαισίου είναι το πλαίσιο υποβολής εκθέσεων CDP-ICLEI Track, το οποίο εφαρμόζεται στις τοπικές και περιφερειακές αρχές.

Συστήματα MEL σε ευρωπαϊκές αστικές και μητροπολιτικές περιοχές

Υπάρχουν πρωτοβουλίες που βοηθούν τις πόλεις να δημιουργήσουν αποτελεσματικά συστήματα MEL, για παράδειγμα, τη γαλλική μεθοδολογία ADEME, ή από ευρωπαϊκά ερευνητικά έργα, όπως το RESIN. Άλλα παραδείγματα συστημάτων MEL περιλαμβάνουν:

• Το σχέδιο της Βαρκελώνης για το κλίμα για την περίοδο 2018-2030 περιγράφει περισσότερα από 240 μέτρα για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής στην πόλη, το καθένα με συγκεκριμένους δείκτες για την παρακολούθηση της προόδου. Τα μέτρα αυτά ομαδοποιούνται σε πέντε τομείς προτεραιότητας, οι οποίοι καλύπτουν πτυχές όπως η δημόσια ευημερία, η ενεργειακή απόδοση των κτιρίων και η δημιουργία δημόσιων χώρων χωρίς αποκλεισμούς. Κάθε τομέας προτεραιότητας έχει διάφορους άξονες δράσης, με βραχυπρόθεσμους, μεσοπρόθεσμους και μακροπρόθεσμους στόχους. Για την αποτελεσματική παρακολούθηση της προόδου, το σχέδιο χρησιμοποιεί ένα ολοκληρωμένο σύνολο δεικτών που βασίζονται σε βασικά χαρακτηριστικά, όπως η συνάφεια, η διαθεσιμότητα δεδομένων και η ευκολία ερμηνείας. Οι δείκτες αυτοί καλύπτουν πτυχές όπως ο αντίκτυπος, οι δράσεις, οι πόροι, το περιβάλλον, η αντίληψη και οι επιδόσεις. Για παράδειγμα, για δράσεις για την πρόληψη της υπερβολικής θερμότητας ή την ανάπτυξη χώρων πρασίνου, οι δείκτες περιλαμβάνουν μετρήσεις όπως η ενεργοποίηση πρωτοκόλλων καύσωνα, η αύξηση της δενδροκάλυψης και η διαθεσιμότητα επιφάνειας πρασίνου.
  
  Τα ενδιαφερόμενα μέρη συμμετέχουν μέσω εργαστηρίων και παρουσιάσεων, επιτρέποντας τη συμμετοχική αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας του σχεδίου. Η Συνέλευση των Πολιτών για το Κλίμα παρέχει μια πλατφόρμα για την ανταλλαγή προόδου και την πρόσκληση αντικειμενικής αξιολόγησης, διασφαλίζοντας μια συνεργατική προσέγγιση για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής στη Βαρκελώνη.

• Ο δήμος της Αμβέρσας (Βέλγιο) διαθέτει λεπτομερές σχέδιο προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή, με μεγάλο σύνολο δράσεων προσαρμογής. Συμπληρώνεται πίνακας επισκόπησης για κάθε ενέργεια. Περιγράφει λεπτομερώς τους ρόλους και τις αρμοδιότητες, τους στόχους, τις μεθοδολογίες, την περίοδο υλοποίησης, τα αναμενόμενα αποτελέσματα, την εκτιμώμενη απαιτούμενη χρηματοδότηση και άλλα. Η προσέγγιση αυτή διευκολύνει την τακτική αξιολόγηση της προόδου και την προσαρμογή των προσπαθειών, εάν χρειαστεί.

• Έχουν επίσης αναπτυχθεί δείκτες για τη στρατηγική προσαρμογής της μητροπολιτικής περιοχής του Ελσίνκι στην κλιματική αλλαγή, ώστε να γίνει κατανοητή η ανάγκη προσαρμογής και η αποτελεσματικότητα των μέτρων. Οι δείκτες ταξινομούνται σε κατηγορίες κινδύνου/καιρού, έκθεσης, προσαρμοστικής ικανότητας και σύνθετης ευπάθειας (σύμφωνα με τις κατηγορίες δεικτών του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος). Αναπτύσσονται περαιτέρω και συμπληρώνονται ανάλογα με τις ανάγκες παρακολούθησης.

Πηγή: Έκθεση του ΕΟΠ για την αστική προσαρμογή 2024