Ocena i wybór wariantów adaptacyjnych
4.2 Przeprowadzenie analizy kosztów i korzyści działań dostosowawczych
Analiza kosztów i korzyści może w znacznym stopniu pomóc decydentom w opracowaniu najlepszej strategii wykorzystania ograniczonych zasobów gospodarczych na potrzeby najskuteczniejszego podejścia do przystosowania się do zmiany klimatu oraz pomóc w ustaleniu priorytetów i zapewnieniu odporności czasowej inwestycji. Oceny kosztów i korzyści są często wykorzystywane przez rządy i organizacje sektora prywatnego do oceny celowości danego działania lub inwestycji. Analiza może pomóc w przewidywaniu, czy korzyści płynące ze środka przewyższają jego koszty oraz w odniesieniu do innych rozwiązań alternatywnych (tj. umożliwia uszeregowanie środków alternatywnych pod względem stosunku kosztów do korzyści).
Koszty adaptacji są rozumiane jako "koszty planowania, przygotowania, ułatwiania i wdrażania środków adaptacyjnych, w tym koszty transformacji" (IPCC), a korzyści to "uniknięte koszty szkód lub korzyści narosłe po przyjęciu i wdrożeniu środków adaptacyjnych" (IPCC). Ponieważ prawie żadne działanie przystosowawcze nie może w pełni wyeliminować wpływu zmiany klimatu i związanego z nią ryzyka, należy również uwzględnić koszty ryzyka rezydualnego (pozostałe skutki po wdrożeniu działania przystosowawczego).
Ocenę kosztów i korzyści wariantów adaptacyjnych można przeprowadzić w sposób węższy, biorąc pod uwagę jedynie finansowe koszty i korzyści budżetowe lub w sposób bardziej kompleksowy, biorąc pod uwagę szersze koszty i korzyści dla lokalnej gospodarki. Ponadto w ocenach kosztów i korzyści można również uwzględnić koszty i korzyści społeczne i środowiskowe. Szczególnie ważne jest uwzględnienie kosztów i korzyści nierynkowych w ocenach wariantów adaptacyjnych, aby realistycznie uwzględnić pełen zakres korzyści i kosztów, nawet jeśli są one trudniejsze do wyrażenia w ujęciu pieniężnym.
Istnieje szereg podejść do wyceny kosztów i korzyści wariantów przystosowania się do zmiany klimatu. Trzy powszechnie stosowane metody to:
- Analiza kosztów i korzyści (CBA)
- Analiza efektywności kosztowej (CEA)
- Analiza wielokryterialna (MCA)
Ogólnie rzecz biorąc, analiza kosztów i korzyści obejmuje następujące etapy:
- Określenie celu w zakresie przystosowania się do zmiany klimatu i określenie odpowiednich wariantów przystosowania się do zmiany klimatu, które należy poddać ocenie
- Określenie poziomu bazowego, aby umożliwić ocenę porównującą scenariusze „z” i „bez” konkretnych działań przystosowawczych
- Określenie wszystkich kosztów i korzyści w określonym terminie, zazwyczaj w okresie obowiązywania środka przystosowawczego lub w horyzoncie czasowym scenariuszy wpływu na klimat
- Przypisz wartość pieniężną do kosztów: koszty obejmują koszty potrzebnych zasobów fizycznych, koszty wysiłku ludzkiego zaangażowanego we wszystkie etapy projektu, a także wszelkie wymierne korzyści społeczne, środowiskowe lub gospodarcze. Koszty powstałe w przyszłości dyskontuje się do wartości bieżącej („wartość bieżąca”) przy zastosowaniu stopy dyskontowej.
- Przypisz wartość pieniężną do korzyści: Określenie ilościowe korzyści może być mniej proste. Często trudniej jest dokładnie przewidzieć korzyści, zwłaszcza w przypadku nowych innowacyjnych opcji. Po drugie, wraz z korzyściami finansowymi często występują korzyści niematerialne lub miękkie związane z danym środkiem. Istnieje jednak kilka metod, które umożliwiają kwantyfikację – zob. dalsze wytyczne w zasobach powiązanych poniżej. Ilościowe korzyści należy również zdyskontować do dzisiejszych wartości.
- Porównaj koszty i korzyści: na koniec porównaj wartość kosztów z wartością korzyści i wykorzystaj tę analizę do podjęcia decyzji o sposobie działania. Aby to zrobić, oblicz całkowite koszty i całkowite korzyści i porównaj obie wartości, aby ustalić, czy korzyści przewyższają koszty (ustalając "wartość bieżącą netto" - NPV). Ważne jest również, aby wziąć pod uwagę czas zwrotu - ile czasu zajmie osiągnięcie progu rentowności, w którym korzyści zwróciły koszty.
Ograniczeniem analizy kosztów i korzyści jest to, że wymaga ona, aby wszystkie korzyści były mierzone i wyrażane w kategoriach pieniężnych, co często jest trudne do osiągnięcia lub jest postrzegane jako moralnie wątpliwe (np. przypisanie wartości pieniężnej życiu ludzkiemu lub "dyskontowanie" przyszłych korzyści). Pozostałe dwie metody, CEA i MCA, mogą być wykorzystane do przezwyciężenia niektórych z tych problemów.
Analiza opłacalności (CEA) służy do określenia najmniej kosztownego sposobu osiągnięcia konkretnego celu w zakresie przystosowania się do zmiany klimatu. Chociaż koszty środków należy obliczać w ujęciu pieniężnym, korzyści można wyrazić za pomocą dowolnego innego miernika ilościowego, który można porównać z wartością docelową. Na przykład, jeśli celem jest zmniejszenie liczby zgonów związanych z upałem, każdy wariant zostanie oceniony pod kątem ich potencjału w zakresie zmniejszenia śmiertelności związanej z upałem (liczba unikniętych zgonów i procentowy spadek w porównaniu ze scenariuszem odniesienia), który następnie zostanie porównany z jego kosztami. CEA zazwyczaj pomija aspekty społeczne, wykonalność wdrożenia lub dodatkowe korzyści, które należy oceniać równolegle.
Zasoby i informacje na temat dalszych metod i narzędzi przedstawiono poniżej.
Analiza wielokryterialna (MCA) obejmuje różne kryteria oceny (finansowe i niefinansowe, spieniężone lub wyrażone w innych kategoriach ilościowych) oraz priorytety w odniesieniu do różnych kryteriów (ponieważ różne zainteresowane strony mogą mieć różne preferencje w odniesieniu do wyników projektu, korzyści i skutków w ramach jednego wspólnego systemu, aby uzyskać punktację i względny ranking wariantów adaptacyjnych, zwykle łącząc wyniki analizy kosztów i korzyści lub oceny kosztów i korzyści. Więcej informacji na temat MCA można znaleźć w kroku 4.3.