Maoiniú ón Aontas le haghaidh oiriúnú

Maoiníonn an tAontas Eorpach an t-oiriúnú don athrú aeráide san Eoraip trí raon leathan ionstraimí. Áirithítear le Creat Airgeadais Ilbhliantúil 2021-2027 gur caiteachas a bhaineann leis an aeráid a bheidh in 25 % ar a laghad den bhuiséad Eorpach. Dá bhrí sin, ní mór gníomhaíochtaí um oiriúnú don athrú aeráide a chomhtháthú i mórchláir chaiteachais uile an Aontais, agus cuirtear córas rianaithe i bhfeidhm chun a ráthú go mbainfear na cuspóirí sin amach. Is iad seo a leanas na sruthanna cistiúcháin tábhachtacha a bhaineann leis an oiriúnú:

• Is í an tSaoráid Téarnaimh agus Athléimneachta croílár phlean téarnaimh na hEorpa, NextGenerationEU. Is é is aidhm dó tionchar eacnamaíoch agus sóisialta ghéarchéim COVID-19 a mhaolú agus geilleagair agus sochaithe na hEorpa a dhéanamh níos inbhuanaithe, níos athléimní agus níos ullmhaithe do dhúshláin agus do dheiseanna an aistrithe ghlais agus an aistrithe dhigitigh. Tá tíortha an Aontais freagrach as pleananna náisiúnta téarnaimh agus athléimneachta a fhorbairt, ina bhfuil infheistíochtaí agus athchóirithe chun aghaidh a thabhairt ar na príomhdhúshláin a shainaithnítear i gcreat an tSeimeastair Eorpaigh, chomh maith le tacú leis an aistriú glas agus digiteach. Áirítear leis sin freisin Straitéis nua an Aontais Eorpaigh maidir le hOiriúnú don Athrú Aeráide chun sochaí aeráid-díonach a dhéanamh den Eoraip faoi 2050. Is féidir tuilleadh eolais a fháil anseo.
• Is é Clár LIFE ionstraim chistiúcháin an Aontais don chomhshaol agus do ghníomhú ar son na haeráide. Leis an bhfochlár um Maolú ar an Athrú Aeráide agus um Oiriúnú don Athrú sin, rannchuideofar leis an aistriú i dtreo geilleagar inbhuanaithe, fuinneamhéifeachtúil, fuinneamh inathnuaite, aeráidneodrach agus athléimneach, agus ar an gcaoi sin rannchuideofar leis an bhforbairt inbhuanaithe. Is féidir tuilleadh eolais a fháil anseo.
• Is é Fís Eorpach príomhchlár cistiúcháin an Aontais don taighde agus don nuálaíocht. Téann sé i ngleic leis an athrú aeráide, cuidíonn sé le Spriocanna Forbartha Inbhuanaithe na Náisiún Aontaithe a bhaint amach agus cuireann sé borradh faoi iomaíochas agus fás an Aontais. Is féidir tuilleadh eolais a fháil anseo.
• Féadfar rochtain a fháil freisin ar chistiú faoi Mhisean an Aontais Eorpaigh um Oiriúnú don Athrú Aeráide tríd an gclár Fís Eorpach, go háirithe trí Chlár Oibre Fís Eorpach 2023-2024.
• Is é Beartas Comhtháthaithe an Aontais príomhbheartas infheistíochta an Aontais chun tacú – i measc cuspóirí eile – leis an bhforbairt inbhuanaithe agus le feabhas a chur ar cháilíocht saoil na saoránach. Cuirtear an maoiniú ar fáil trí chistí sonracha, lena n-áirítear:
• Is é is aidhm do Chiste Forbraíochta Réigiúnaí na hEorpa (lena n-áirítear tionscadail INTERREG a mhaoiniú)comhtháthú eacnamaíoch, sóisialta agus críochach san Aontas Eorpach a neartú trí mhíchothromaíochtaí idir a réigiúin a cheartú. In 2021-2027, cumasóidh sé infheistíochtaí in Eoraip níos cliste, níos glaise, níos nasctha agus níos sóisialta atá níos gaire dá saoránaigh. Tá tuilleadh eolais faoin ionstraim le fáil anseo.
• Díríonn an Ciste Comhtháthaithe ar éagothromaíochtaí eacnamaíocha agus sóisialta a laghdú trí infheistíocht sa chomhshaol agus i nGréasán Tras-Eorpach Iompair (TEN-T).
  • Rialachán GTE-F (sineirge) (atá á athbhreithniú i ndáiríre). Is é príomhthosaíocht bheartais Rialachán GTE-F atá ann faoi láthair feabhas a chur ar shlándáil fuinnimh agus ar idirnascacht na mBallstát agus na réigiún uile. Is é an deis atá ann gur cheart, le hinfheistíochtaí ollmhóra a dhéantar sa chóras fuinnimh, go mbeifí in ann aghaidh a thabhairt ar ghnéithe athléimneachta/oiriúnaithe aeráide go luath sa timthriall infheistíochta chun a áirithiú go mbeidh an t-aistriú chuig fuinneamh glan athléimneach ó thaobh na haeráide de freisin. Déantar tagairt i Rialachán GTE-F d’athléimneacht in aghaidh an athraithe aeráide ach amháin i ndáil le tionscadail áirithe agus ní dhéantar é a fhorbairt go leordhóthanach ó thaobh sonraí agus treoraíochta de.
  • Tá bonneagar TEN-T (trasspórt) – amhail uiscebhealaí intíre nó calafoirt, ach codanna leochaileacha de bhóithre nó de línte iarnróid freisin – faoi réir rioscaí ar leith i dtréimhsí adhaimsire (triomach fada, tuilte etc.). Dá bhrí sin, tá sé tábhachtach freisin bonneagar TEN-T a dhearadh ar bhealach lena n-áiritheofar ardleibhéal athléimneachta in aghaidh an athraithe aeráide. Tá ceanglais shonracha ag rialachán TEN-T maidir le leochaileacht an bhonneagair iompair a mheas i ndáil le haeráid atá ag athrú chomh maith le tubaistí nádúrtha nó tubaistí de dhéantús an duine, d’fhonn aghaidh a thabhairt ar na dúshláin sin. Is féidir tuilleadh eolais a fháil anseo.
• Is príomhuirlis é an Ciste um Aistriú Cóir (colún a haon den Sásra um Aistriú Cóirfreisin) chun tacú leis na críocha is mó a ndéanann an t-aistriú i dtreo na haeráidneodrachta difear dóibh trí thacaíocht shaincheaptha a chur ar fáil dóibh. Cuirtear chun feidhme é faoi bhainistíocht chomhroinnte, faoi chreat foriomlán an bheartais Chomhtháthaithe, arb é príomhbheartas an Aontais é chun éagothromaíochtaí réigiúnacha a laghdú agus chun aghaidh a thabhairt ar athruithe struchtúracha san Aontas. Is féidir tuilleadh eolais a fháil anseo.

Is iad seo a leanas ionstraimí ábhartha eile:

• Is í scéim thiomnaithe InvestEU an dara colún den Sásra um Aistriú Cóir. Cuireann sé le samhail an Phlean Infheistíochta don Eoraip agus tugann sé le chéile, faoi aon díon amháin, an Ciste Eorpach le haghaidh Infheistíochtaí Straitéiseacha agus 13 ionstraim airgeadais de chuid an Aontais atá ar fáil faoi láthair. Is é an rún atá ann cistiú ón Aontas trí ráthaíochtaí buiséadacha a dhéanamh níos simplí le rochtain a fháil air agus é a dhéanamh níos éifeachtaí trí chur chuige níos comhleanúnaí, le sraith amháin rialacha agus nósanna imeachta agus pointe teagmhála amháin le haghaidh cúnamh teicniúil. Is príomhghné de Chlár InvestEU í an inbhuanaitheacht.
• Is clár cistiúcháin í an tSaoráid um Chónascadh na hEorpa a thacaíonn le gréasáin agus bonneagair thras-Eorpacha in earnálacha an iompair, na teileachumarsáide agus an fhuinnimh. Is critéir dhámhachtana thábhachtacha iad an athléimneacht in aghaidh dhrochthionchair an athraithe aeráide trí mheasúnú leochaileachta agus riosca aeráide lena n-áirítear na bearta oiriúnaithe ábhartha. Is féidir tuilleadh eolais a fháil anseo.
• Cuireann tíortha an Aontais maoiniú ón gCiste Eorpach Talmhaíochta um Fhorbairt Tuaithe (CETFT) chun feidhme trí chláir forbartha tuaithe (CFTanna). Cómhaoinítear CFTanna le buiséid náisiúnta agus féadfar iad a ullmhú ar bhonn náisiúnta nó réigiúnach. Cé go bhformheasann an Coimisiún Eorpach cláir forbartha tuaithe agus go ndéanann sé faireachán orthu, is iad na húdaráis bhainistíochta náisiúnta agus réigiúnacha a láimhseálann cinntí maidir le tionscadail a roghnú agus íocaíochtaí a dheonú. Ní mór do gach clár forbartha tuaithe oibriú i dtreo ceithre cinn ar a laghad de shé thosaíocht CETFT. Tosaíocht amháin is ea éifeachtúlacht acmhainní a chur chun cinn agus tacú leis an athrú i dtreo geilleagar ísealcharbóin atá athléimneach ó thaobh na haeráide de in earnálacha na talmhaíochta, an bhia agus na foraoiseachta. Ní mór 30 % ar a laghad den chistiú do gach clár forbartha tuaithe a thiomnú do bhearta atá ábhartha don chomhshaol agus don athrú aeráide. Is féidir tuilleadh eolais a fháil anseo.
• Ritheann an Ciste Eorpach Muirí, Iascaigh agus Dobharshaothraithe ó 2021 go 2027 agus tacaíonn sé le comhbheartas iascaigh an Aontais, le beartas muirí an Aontais agus le clár oibre an Aontais maidir le rialachas idirnáisiúnta na n-aigéan. Cuireann sé tacaíocht ar fáil chun tionscadail nuálacha a fhorbairt lena n-áirithítear go n-úsáidtear acmhainní uisceacha agus muirí ar bhealach inbhuanaithe. Is féidir tuilleadh eolais a fháil anseo.
• Is é is aidhm don Sásra Aontais um Chosaint Shibhialta an comhar idir Ballstáit an Aontais agus 6 Stát Rannpháirteacha maidir le cosaint shibhialta a neartú chun feabhas a chur ar chosc, ullmhacht agus freagairt do thubaistí. Nuair a sháraíonn éigeandáil cumais freagartha tíre san Eoraip agus níos faide i gcéin, is féidir léi cúnamh a iarraidh tríd an Sásra. Is féidir tuilleadh eolais a fháil anseo.
• Tacaíonn an Banc Eorpach Athfhoirgníochta agus Forbartha lena chliaint chun na tionchair sin ar an athrú aeráide ar dócha go ndéanfaidh siad difear dá n-oibríochtaí a shainaithint. Meastar gurb é an toradh a bheidh air sin straitéisí oiriúnúcháin a fhoirmliú lena méadófar athléimneacht trí chleachtais fheabhsaithe, agus infheistíochtaí i mbearta agus i dteicneolaíochtaí atá níos oiriúnaí d’aeráid atá ag athrú agus atá níos athraithí, agus lena laghdaítear riosca fadtéarmach. Is féidir tuilleadh eolais a fháil anseo.
• Tá an Banc Eorpach Infheistíochta ar cheann de na hinfheisteoirí is mó i ngníomhú ar son na haeráide agus in inbhuanaitheacht chomhshaoil ar fud an domhain cheana féin, agus is é an Banc Forbartha Iltaobhach is mó é a mhaoiníonn gníomhú ar son na haeráide. Tá sé mar aidhm ag BEI méid a thacaíochta do ghníomhú ar son na haeráide a mhéadú, lena n-áirítear athléimneacht in aghaidh an athraithe aeráide a fhorbairt. Is féidir tuilleadh eolais a fháil anseo. Go sonrach, cuireann BEIArdán Comhairleach Infheistíochta um Oiriúnú don Athrú Aeráide(ADAPT) ar fáil. Éascaíonn sé úsáid saineolais theicniúil agus airgeadais chun aghaidh a thabhairt ar riachtanais shonracha infheistíochta agus mhargaidh agus chun dlús a chur le maoiniú infheistíochtaí oiriúnaithe don athrú aeráide. Is infheistíochtaí iad sin a d’fhéadfadh athléimneacht cathracha, líonraí bonneagair, limistéar cósta, abhantracha, córas bia, foraoisí agus éiceachóras agus gníomhaíochtaí eile atá leochaileach don athrú aeráide a neartú.
• Is é Erasmus+ clár an Aontais chun tacú le hoideachas, oiliúint, an óige agus spórt san Eoraip. Ligeann sé freisin do thionscadail atá ag cur ar chumas daltaí tuiscint a fháil ar athrú aeráide agus foghlaim faoi fhreagracht chomhchoiteann i dtreo cosaint an chomhshaoil agus cosc a chur ar chásanna díobhálacha breise. Is féidir tuilleadh eolais a fháil anseo.
• Tá an Clár don Eoraip Dhigiteach ceaptha chun an bhearna idir taighde ar theicneolaíocht dhigiteach agus cur in úsáid an mhargaidh a dhúnadh. Rachaidh sé chun tairbhe do shaoránaigh agus do ghnólachtaí na hEorpa, go háirithe FBManna. Tacaíonn infheistíocht faoin gClár don Eoraip Dhigiteach le dhá chuspóir an Aontais Eorpaigh maidir le haistriú glas agus claochlú digiteach agus athléimneacht agus ceannasacht dhigiteach an Aontais á neartú ag an am céanna. Is féidir tuilleadh eolais a fháil anseo.

Gníomhú ar son na hAeráide LIFE

Cistí SIE

PEN Aeráide

INTERREG

Fís Eorpach

H2020

Clár SCE

Cásanna úsáide spreagúla Climate-ADAPT
Faigh amach faoin gcaoi ar spreag an t-eolasa thaispeántar ar an leathanach seo gníomhaithe atá ag obair ar leibhéil éagsúla rialachais chun réitigh shaincheaptha a fhorbairt i gcomhthéacsanna éagsúla beartais agus cleachtais

• Ard-Stiúrthóireacht an Aontais Eorpaigh um Thaighde agus um Nuálaíocht: Climate-ADAPT a úsáid chun teacht ar an eolas eolaíoch is déanaí maidir le hoiriúnú chun cláir oibre a shocrú do chistiú taighde agus nuálaíochta an Aontais