Cartlann Nuachta

D’eisigh an Coimisiún Eorpach an tuarascáil is déanaí uaidh maidir le hIonchas Talmhaíochta an Aontais, ina gcuirtear i láthair na réamh-mheastacháin le haghaidh mhargaí talmhaíochta an Aontais go dtí 2035. Léirítear sa tuarascáil fás leanúnach táirgiúlachta trí oiriúnú don athrú aeráide agus tríd an athrú a bhfuiltear ag súil leis ar infhaighteacht agus inacmhainneacht ionchur a aithint.

Chuir an tÚdarás Eorpach um Árachas agus Pinsin Cheirde (ÚEÁPC) togra ar aghaidh le haghaidh uirlis feasachta agus coiscthe riosca tubaiste nádúrtha a ceapadh chun cabhrú le húinéirí maoine leochaileacht a bhfoirgneamh i leith teagmhais adhaimsire a laghdú, caillteanais fhéideartha a theorannú agus, ar deireadh, cur le hathléimneacht fhadtéarmach na hEorpa i bhfianaise an athraithe aeráide.

D’fhoilsigh an Coimisiún Eorpach meastóireacht eatramhach ar Chlár EU4Health, an clár maoinithe sláinte is mó agus is uaillmhianaí riamh de chuid an Aontais. Le buiséad €4.6 billiún thar an tréimhse 2021-2027, chuir EU4Health go mór le téarnamh iar-COVID an Aontais, trí thacú leis na Ballstáit córais cúraim sláinte níos athléimní agus níos inrochtana a thógáil agus ullmhacht agus freagairt i gcás géarchéimeanna a threisiú.

In anailís chuimsitheach ar iarrachtaí maidir le hoiriúnú don athrú aeráide, léirítear sa tuarascáil seo ón Aontas dul chun cinn suntasach agus dúshláin shuntasacha maidir le haghaidh a thabhairt ar ghuaiseacha agus leochaileachtaí aeráide ar fud an domhain, arna mbaint amach ag bardais is sínitheoirí le Cúnant Domhanda na Méaraí don Aeráid agus d’Fhuinneamh. Sainaithníodh teas foircneach, triomaigh agus tuilte mar ghuaiseacha aeráide forleathana. Go háirithe, níl gníomhaíochtaí oiriúnaithe comhfhreagracha i bhfeidhm ach ag 67 % de na guaiseacha ardriosca. Tá bearna shuntasach fós ann idir rioscaí sainaitheanta agus cur chun feidhme gníomhaíochtaí, go háirithe in earnálacha agus i bpobail leochaileacha. Iarrtar ar lucht ceaptha beartas an bhearna sin a dhúnadh chun athléimneacht i gcoinne tionchair aeráide a fheabhsú.

Tá an treoir idirghníomhach seo, atá scríofa ag cuibhreannas tionscadal Land4Climate atá maoinithe ag an Aontas, dírithe ar ghairmithe - bardais, údaráis áitiúla agus oifigí riaracháin phoiblí ina measc. Is é is aidhm dó cabhrú leo bearta NbS ar mhionscála a chur chun feidhme ar thóir cistiú malartach nó comhlántach lasmuigh d’fhóirdheontais phoiblí.

Rinne tonnta teasa, triomaigh agus tuilte difear do thart ar an gceathrú cuid de réigiúin an Aontais i samhradh 2025. I staidéar leathnaithe nua a rinne an Dr. Sehrish Usman ó Ollscoil Mannheim agus eacnamaithe ón mBanc Ceannais Eorpach, léirítear caillteanais mheasta 43 bhilliún euro in 2025 amháin agus 126 bhilliún euro san iomlán faoi 2029. Iarrann na taighdeoirí go ndéanfaí infheistíocht mhéadaithe san oiriúnú don athrú aeráide, amhail cosaint teasa i gcathracha agus bainistiú uisce feabhsaithe.

I suirbhé a rinneadh in 2023 ar 97 réigiún Eorpacha, thuairiscigh 70 réigiún go raibh easpa rochtana ar shonraí aeráide agus ar fhaisnéis eolaíoch ar cheann de na príomhbhacainní ar oiriúnú éifeachtach. Míníonn Climate-KIC conas is féidir le seirbhísí aeráide, bunaithe ar fhaire na Cruinne, cabhrú amach.

Soláthraíonn an Treoirleabhar nua-eisithe seo, a d’fhorbair an tAirmheán Comhpháirteach Taighde (JRC), treoir céim ar chéim chun Measúnú Riosca agus Leochaileachta (RVA) a chruthú, príomhghné den phleanáil maidir le hoiriúnú don athrú aeráide. Comhcheanglaíonn an próiseas sin sonraí eolaíocha agus eolas áitiúil chun rioscaí aeráide a mheas, guaiseacha a shainaithint, leochaileachtaí a mheasúnú, agus acmhainneachtaí oiriúnaitheacha pobail a chinneadh. Ailínithe le creat IPCC, cuidíonn an treoirleabhar le cathracha dul i dteagmháil le páirtithe leasmhara agus uirlisí iomchuí a roghnú le haghaidh oiriúnú don athrú aeráide.

Fuair glao HORIZON-MISS-2024-CLIMA-01 a fuair maoiniú ón Aontas 79 dtogra. Tá 17 as 19 dtionscadal roghnaithe anois ina gcomhaontuithe deontais leis an nGníomhaireacht Feidhmiúcháin Eorpach um an Aeráid, Bonneagar agus Comhshaol (CINEA). Is ionann an buiséad a dáileadh mar chuid den ghlao seo go dtí seo agus beagnach €113 mhilliún, chun réitigh nuálacha a bhfuil tionchar acu a chur chun feidhme chun oiriúnú don athrú aeráide.

Cuirtear i láthair in alt nua a d’fhoilsigh Artelia cur chuige na Comhpháirtíochta Poiblí-Príobháidí-Sibhialta (PPCP), modh nuálach chun tacú le rialachas rannpháirteach agus le comhar trasearnála i mbainistiú riosca aeráide. Forbraíodh é ar dtús laistigh de thionscadal C2IMPRESS de chuid Fís Eorpach agus tá tástáil á déanamh air anois in MED-IREN, tugann PPCP Labs údaráis phoiblí, gníomhaithe príobháideacha agus an tsochaí shibhialta le chéile chun gníomhaíochtaí oiriúnaithe atá bunaithe go háitiúil a chomhchruthú. Is é is aidhm don chur chuige sin muinín, cuntasacht agus cuimsitheacht sa phleanáil athléimneachta a neartú. Leagtar béim san alt ar na ceachtanna a foghlaimíodh ó shuíomhanna píolótacha agus pléitear na chéad chéimeanna eile maidir le cur i bhfeidhm níos leithne ar fud chríocha na hEorpa. 

Bhí sé d’aidhm ag an tionscadal taighde, arna mhaoiniú ag Gníomhaireacht Chomhshaoil na Gearmáine (UBA), feabhas a chur ar mhodheolaíocht chun meastóireacht ex ante a dhéanamh ar ionstraimí beartais maidir le hoiriúnú don athrú aeráide chun tacú le APA IV. Forbraíodh cur chuige ilchritéar i gcomhar le líonra údarás poiblí, ag díriú ar éifeachtacht, costais, inbhuanaitheacht agus idirghníomhaíochtaí. Cuireadh an mhodheolaíocht i bhfeidhm go rathúil agus bhí moltaí beartais comhpháirteacha don Mheitheal Idir-aireachta um an Oiriúnú don Athrú Aeráide mar thoradh uirthi. Déantar achoimre sa tuarascáil ar chur chuige agus ar thorthaí fhorbairt, thástáil agus chur i bhfeidhm na modheolaíochta, agus leagtar amach inti roghanna maidir le mionchoigeartú amach anseo. Tá an tuarascáil i nGearmáinis, ach tá achoimre chuimsitheach Béarla ann.

Tugann na próifílí tíre nuashonraithe forléargas achomair ar an gcaoi a bhfuil oiriúnú don athrú aeráide á phleanáil agus á chur chun feidhme ag tíortha Eorpacha, bunaithe ar thuairisciú Rialachán Rialachais 2025 (GovReg). Féachaint ar bheartais agus gníomhaíochtaí oiriúnaithe, rialachas, dea-chleachtais, ardáin eolais agus tuilleadh trí léarscáil idirghníomhach agus rochtain a fháil ar shonraí agus doiciméid oifigiúla - iad uile in aon áit amháin. Acmhainn phraiticiúil do dhuine ar bith atá ag obair ar oiriúnú ar fud na hEorpa.

Soláthraíonn Ionchas Domhanda Triomaigh ECFE (an Eagraíocht um Chomhar agus Forbairt Eacnamaíochta) a eisíodh le déanaí measúnú domhanda ar riosca, tionchair agus beartas triomaigh i gcomhthéacs an athraithe aeráide. Agus leas á bhaint as taithí agus dea-chleachtais idirnáisiúnta, déantar measúnú sa tuarascáil freisin ar an gcaoi ar féidir le tíortha bainistiú triomaigh a neartú in aeráid atá ag athrú, réitigh bheartais phraiticiúla a thairiscint chun caillteanais a íoslaghdú, athléimneacht fhadtéarmach a thógáil, agus tacú le hoiriúnú do thodhchaí níos tirime.

Óstálfaidh an tSlóvaic Ionad réigiúnach nua na Náisiún Aontaithe um Lonnaíochtaí don Duine mar chuid de thionscnamh domhanda SURGe (Athléimneacht Uirbeach Inbhuanaithe don Chéad Ghlúin Eile). Comhordóidh an t-ionad iarrachtaí ar fud na hEorpa chun aghaidh a thabhairt ar uirbiú agus ar athrú aeráide agus neartóidh sé an comhar idir comhlachtaí na Náisiún Aontaithe, an tAontas Eorpach, agus comhpháirtithe idirnáisiúnta eile. Faoi thionscadal SURGe, beidh tíortha in ann seirbhísí comhairliúcháin theicniúil a iarraidh. Ina theannta sin, seolfar tairseach thiomnaithe ar líne chun comhroinnt eolais a éascú ar fud tionscadal agus earnálacha.

I Measúnú Náisiúnta na hÉireann ar Riosca an Athraithe Aeráide (NCCRA) 2025, tugtar forléargas cuimsitheach ar na rioscaí is práinní a bhaineann leis an aeráid agus ar na deiseanna atá ag teacht chun cinn sa tír. Arna fhorbairt chun tacú le pleanáil oiriúnaithe náisiúnta, sainaithnítear 115 riosca aeráide sa mheasúnú, a meastar 43 díobh a bheith suntasach ar fud earnálacha amhail an tsláinte, an bonneagar, an bhithéagsúlacht agus an geilleagar. Leagtar béim ann freisin ar chúig dheis fhéideartha a eascraíonn as athruithe réamh-mheasta ar dhálaí aeráide. Leagann NCCRA béim ar na bagairtí méadaitheacha a bhaineann le tuilte, tonnta teasa, triomach agus creimeadh cósta, agus leagann sé béim ar an ngéarghá atá le gníomhaíocht chomhordaithe chun athléimneacht a chothú agus chun oiriúnú d’aeráid atá ag athrú.

Níor cuireadh bainistiú uisce na hEorpa in oiriúint go leordhóthanach go fóill chun aghaidh a thabhairt ar na hathruithe tapa agus mórscála arb é an t-athrú aeráide agus róshaothrú is cúis leo agus is bagairt é sin don tslándáil uisce. Déantar iniúchadh i bhfaisnéisiú ón nGníomhaireacht Eorpach Chomhshaoil ar choigilteas uisce a d’fhéadfaí a bhaint amach i bpríomhearnálacha eacnamaíocha na hEorpa chun éifeachtúlacht uisce a fheabhsú agus chun aghaidh a thabhairt ar éiginnteachtaí atá ag dul i méid a bhaineann le hinfhaighteacht uisce.

Is féidir coigilteas suntasach uisce a bhaint amach i bpríomhearnálacha eacnamaíocha trí bhearta nua a bheidh ríthábhachtach chun athléimneacht uisce an Aontais Eorpaigh a mhéadú. Tá sé de chumas ag na hearnálacha eacnamaíocha a bhfuil na leibhéil astarraingthe uisce is airde acu an t-uisce is mó a shábháil, de réir faisnéisithe ón nGníomhaireacht Eorpach Chomhshaoil (EEA).

Tugann CDP agus an Ghníomhaireacht Eorpach Chomhshaoil (EEA) cuireadh d’údaráis áitiúla agus réigiúnacha, go háirithe Sínitheoirí chuig Misean an Aontais um Oiriúnú, Ceistneoir CDP 2025 a chur i gcrích.

Cuireann an t-athrú aeráide, teannas geopholaitiúil agus dul chun cinn teicneolaíoch le timpeallacht riosca atá ag éirí níos casta ar fud na hEorpa. Is féidir leis na rioscaí sin scaipeadh agus idirghníomhú ar fud earnálacha, rud a mhéadaíonn nó a ghéaraíonn éifeachtaí a chéile de réir mar a thagann siad chun cinn. Rinne an tAirmheán Comhpháirteach Taighde anailís ar 47 riosca a bhaineann le réimsí nádúrtha, teicneolaíocha, sochaíocha agus geopholaitiúla agus iarrann sé rialachas oirchilleach.

Cuireann bogaigh seirbhísí ríthábhachtacha ar fáil do dhaoine agus don dúlra, amhail rialú tuilte, agus tacaíocht bhithéagsúlachta. Mar sin féin, leanann siad de bheith ag laghdú mar gheall ar thruailliú, athrú ar úsáid talún, agus tionchair an athraithe aeráide. Sa chomhthéacs sin, tá tionscnamh píolótach, arna chomhordú ag Aireacht na Fraince um Aistriú Éiceolaíoch agus ag Gníomhaireacht Uisce na Seine-Normandy, ag fiosrú conas is féidir le deimhnithe bithéagsúlachta bealach nua a chur ar fáil chun tacú le hiarrachtaí deonacha caomhnaithe agus iad a aithint.

Ar fud an Aontais, tá soláthairtí uisce faoi bhrú méadaitheach ó thruailliú agus ó éifeachtaí an athraithe aeráide, i measc nithe eile. Tacaíonn roinnt tionscadal LIFE de chuid an Aontais, truailliú a laghdú agus bogaigh a chruthú, le cur chun feidhme Straitéis Athléimneachta Uisce an Aontais, a d’eisigh an Coimisiún Eorpach le déanaí. Is é is aidhm don Straitéis soláthairtí uisce a athbhunú agus a chosaint, geilleagar atá cliste ó thaobh uisce de a thógáil agus a chinntiú go mbeidh rochtain ag gach duine ar uisce glan inacmhainne. Gné ríthábhachtach is ea an cur chuige ó fhoinse go muir, lena gcuirtear san áireamh tionchar an truaillithe ar an gcóras uisce ina iomláine.

Sna cúig bliana amach romhainn, d’fhéadfadh teagmhais adhaimsire suas le 5 % d’aschur eacnamaíoch an limistéir euro a chur i mbaol cheana féin, de réir chásanna gearrthéarmacha nua an Líonra um Ghlasú an Chórais Airgeadais (NGFS). Scríobh Sabine Mauderer (Deutsche Bundesbank) agus Livio Stracca (BCE) blag faoin ionchas atá ag dul as feidhm maidir le rioscaí aeráide.

D’fhoilsigh Ard-Stiúrthóireacht an Choimisiúin Eorpaigh um Ghníomhú ar son na hAeráide faisnéis iontaofa faoi adhaimsir agus faoi na naisc atá aici leis an athrú aeráide, faisnéis a cuireadh i láthair i gcúig fhíric. Le faisnéis chruinn, gníomhaíocht chomhordaithe, agus na hinfheistíochtaí cearta – go háirithe san athléimneacht, san fhuinneamh glan agus i réitigh dhúlrabhunaithe – is féidir leis an Eoraip rioscaí a laghdú, beatha daoine a chosaint agus todhchaí níos láidre agus níos sábháilte a thógáil.

Chun fostaithe a chosaint ar rioscaí teasa, ní mór d’fhostóirí sa Fhrainc bearta coisctheacha nua a chur i bhfeidhm ón 1 Iúil 2025. Áirítear i bhforaithne an 27 Bealtaine 2025 liosta beart nach mór d’fhostóir a dhéanamh, amhail próisis oibre a oiriúnú, soláthar uisce óil úir a mhéadú agus oiliúint a chur ar fáil le haghaidh maolú teasa.