Oideachas agus oiliúint aeráide agus sláinte

An bhearna oideachais maidir leis an tsláinte aeráide

Ní mhúintear an t-athrú aeráide go forleathan do mhic léinn sláinte agus sláinte poiblí san Eoraip

• In 2020, chuir 25 % (153 as 592) de scoileanna leighis san Eoraip oideachas foirmiúil ar fáil maidir leis an athrú aeráide. Ina theannta sin, i 20% de na scoileanna (118 as 592), bhí ábhair a bhaineann leis an athrú aeráide agus leis an tsláinte i gceist le gníomhaíochtaí foghlama faoi stiúir daltaí, de réir torthaí neamhfhoilsithe suirbhé a rinne Cumann Idirnáisiúnta Chónaidhm na Mac Léinn Leighis . Tá na figiúirí sin níos airde ná na torthaí domhanda (15% agus 12%, faoi seach).
  
• Chuir cion níos airde – 64 % (29 as 45) – de scoileanna sláinte poiblí Eorpacha oideachas aeráide agus sláinte ar fáil in 2020 (Orhan et al., 2021)

D’fhéadfadh easpa eolais faoin athrú aeráide difear a dhéanamh do chleachtas leighis agus do ghníomhaíocht sláinte poiblí

• Tá ról ríthábhachtach ag cleachtas leighis, agus go sonrach cúram príomhúil, in oiriúnú don athrú aeráide (Litke et al., 2024). Chomh maith le diagnóisic agus cóireáil a sholáthar, tá dochtúirí agus altraí i measc na ngairmithe is iontaofa san Eoraip (Ipsos,2024). Dá bhrí sin, is féidir leo a n-othair a chur ar an eolas go héifeachtach faoi na rioscaí a bhaineann le guaiseacha a bhaineann leis an aeráid, amhail teagmhais adhaimsire nó galair thógálacha atá ag teacht chun cinn.
  
• Ní mór feasacht na liachleachtóirí a mhéadú a thuilleadh chun déileáil níos fearr le hiarmhairtí an athraithe aeráide (Litke et al., 2024). In 2022, ní raibh aon tacaíocht litearthachta comhshaoil ag trí cheathrú de dhochtúirí agus d’altraí sa Fhrainc, sa Ghearmáin ná sa Ríocht Aontaithe agus ní raibh an t-am, na hacmhainní ná an t-oideachas acu chun oideachas a chur ar othair faoi thionchair an athraithe aeráide, de réir shuirbhé The Economist.
  
• Tugann oideachas éifeachtach aeráide agus sláinte an t-eolas agus na scileanna is gá do ghairmithe sláinte poiblí chun straitéisí oiriúnaitheacha a chur chun feidhme, chun tacú le beartais inbhuanaithe, agus chun córais sláinte athléimneacha a thógáil.

Glaonna agus tiomantas do bhreis oideachais agus oiliúna maidir leis an athrú aeráide do ghairmithe sláinte agus sláinte poiblí agus do mhic léinn

• Sa ráiteas comhpháirteach ó líonra téamach Ardán Bheartas Sláinte an Aontais Eorpaigh dar teideal ‘Gníomhú ar son na haeráide trí oideachas agus oiliúint sláinte poiblí’ (2022) faoi stiúir Chumann Scoileanna na Sláinte Poiblí sa Réigiún Eorpach (ASPHER), cuirtear i dtábhacht go dteastaíonn croí-oiliúint agus forbairt ghairmiúil leanúnach ó ghairmithe sláinte poiblí agus cúraim sláinte chun feabhas a chur ar an tuiscint atá acu ar na naisc idir an aeráid agus an tsláinte agus chun tosaíocht a thabhairt di ina gcuid oibre. Iarrann sé go ndéanfaí nuashonrú ar churaclaim do chláir fochéime agus iarchéime agus d’fhorbairt ghairmiúil leanúnach trí choincheapa amhail an tAon Sláinte Amháin agus an tSláinte Phláinéadach a chur san áireamh. D’fhormhuinigh beagnach 100 comhlacht gairmiúil, eagraíocht de chuid na sochaí sibhialta agus ollscoil sa tsláinte phoiblí agus sa chúram sláinte an ráiteas comhpháirteach.
  
• Gheall Comhlachas Idirnáisiúnta na nInstitiúidí Náisiúnta Sláinte Poiblí (IANPHI), ina threochlár 2021 le haghaidh gníomhaíochta maidir leis an tsláinte agus leis an athrú aeráide, feabhas a chur ar acmhainneacht, inniúlacht agus oiliúint trí thacaíocht idir piaraí agus comhroinnt eolais idir institiúidí chun tacú leo ina bhforbairt mar phríomhghníomhaithe aeráide
  
• In 2022, ar leibhéal na n-airí, thug Communiqué Airí Sláinte G7 gealltanas do na Ballstáit aghaidh a thabhairt ar thionchair an athraithe aeráide ar an tsláinte agus córais sláinte atá athléimneach ó thaobh na haeráide de, inbhuanaithe agus aeráidneodrach a thógáil. Áirítear leis an aidhm gnéithe a bhaineann leis an athrú aeráide a ionchorprú in oideachas agus in oiliúint gairmithe cúraim sláinte agus sláinte poiblí.
  
• D’iarr Buanchoiste na nDochtúirí Eorpacha (CPME), a dhéanann ionadaíocht ar chomhlachais leighis náisiúnta ar fud na hEorpa, ina bheartas 2023 maidir leis an athrú aeráide agus sláinte, ar an Aontas, ar a Bhallstáit agus ar lucht ceaptha beartas áitiúil gníomhú, lena n-áirithítear go gcuirfear oiliúint ar mhic léinn leighis, ar dhochtúirí agus ar ghairmithe cúraim sláinte eile chun daoine a chur ar an eolas faoi thionchair an athraithe aeráide ar an tsláinte agus chun cóir leighis a chur ar othair a ndéanann siad difear dóibh.
  
• I mí Iúil 2023, ghlac Ballstáit réigiún Eorpach EDS an dearbhú ón Seachtú Comhdháil Aireachta maidir leis an gComhshaol agus an tSláinte a d’eagraigh EDS/an Eoraip i mí Iúil 2023 i mBúdaipeist. Gheall na tíortha, i measc nithe eile, litearthacht aeráide gairmithe sláinte a neartú chun iad a chumhachtú chun freagairt do thionchair sláinte aeráide agus páirt fhóinteach a ghlacadh maidir le forbairt beartais um athrú aeráide in earnáil na sláinte.
  
• Ar an leibhéal idirnáisiúnta, le Dearbhú Aontas na nÉimíríochtaí Arabacha maidir leis an Aeráid agus an tSláinte (2023), cuirtear de cheangal ar na 148 dtír shínitheacha, i measc tosaíochtaí eile, feabhas a chur ar chumas na gcóras sláinte idirghabhálacha oiriúnaithe aeráide ó lucht saothair sláinte atá réidh don aeráid a réamh-mheas agus a chur chun feidhme.
  
• Seoladh an Cuibhreannas Domhanda ar Oideachas Aeráide agus Sláinte (GCCHE) in 2017 agus is líonra domhanda é de scoileanna agus cláir gairmeacha sláinte, lena n-áirítear scoileanna agus cláir sláinte poiblí, leighis agus altranais leis an rúnaíocht a óstáiltear in Ollscoil Columbia.
  
• In 2024, bunaíodh an Líonra Eorpach um Oideachas Aeráide agus Sláinte (ENCHE), faoi stiúir Ollscoil Ghlaschú, mar líonra réigiúnach GCCHE agus é mar aidhm aige an t-eolas agus na léargais a thabhairt don chéad ghlúin eile de chógais leighis chun cleachtais cúraim sláinte inbhuanaithe a sholáthar agus chun tacú leis an aistriú chuig córais sláinte glan-nialasacha atá dírithe ar an othar. Tá an líonra oscailte do bhaill nua.

Staid an oideachais maidir leis an athrú aeráide i scoileanna sláinte poiblí san Eoraip

Déanann Comhlachas Scoileanna Sláinte Poiblí sa Réigiún Eorpach (ASPHER) agus an Cuibhreannas Domhanda maidir le hOideachas Aeráide agus Sláinte (GCCHE) éabhlóid na hoiliúna aeráide agus sláinte i scoileanna sláinte poiblí san Eoraip a rianú.

Príomhthorthaí

• Glacadh Leathan: San Eoraip, in 2024, chuir os cionn 80 % de scoileanna sláinte poiblí a ndearnadh suirbhé orthu oideachas aeráide agus sláinte ar fáil, i gcomparáid le 66 % ar fud an domhain (Sorensen et al., 2024).
  
• Leibhéil Oideachais Éagsúla: Cuirtear ábhair a bhaineann leis an aeráid san áireamh ar fud na leibhéal gairme, fochéime, iarchéime agus dochtúireachta. Is ag cláir mháistreachta atá an comhtháthú is mó ar an ábhar seo.
  
• Príomh-inniúlachtaí: Díríonn institiúidí ar ocht bpríomhréimse, le clúdach láidir in "Eolaíocht Bhunúsach" agus "Straitéisí Córais Sláinte." Mar sin féin, tá bearnaí fós i scileanna praiticiúla, amhail rannpháirtíocht páirtithe leasmhara.

Torthaí mionsonraithe

• I measc na 66 scoil d’institiúidí sláinte poiblí a ndearnadh suirbhé orthu, sholáthair 53 institiúid (80 %) oideachas aeráide agus sláinte (Sorensen et al., 2024; féach Fíor 1). Is féidir breathnú air sin mar dhul chun cinn ó 2020, nuair a thairg 64 % de scoileanna sláinte poiblí i réigiún na hEorpa oideachas aeráide agus sláinte (Orhan et al., 2021).
  
• I measc na 53 institiúid a chuir oideachas aeráide agus sláinte ar fáil in 2024, rinne 60 % díobh na téamaí sin a ionchorprú mar chuid dá gcroíchuraclam éigeantach agus thairg 40 % díobh iad mar mhodúil roghnacha (cuireann roinnt institiúidí an dá cheann ar fáil).
  
• Fuarthas formhór na scoileanna sláinte poiblí a thairgeann cúrsaí aeráide agus sláinte sa Ghearmáin, sa Ríocht Aontaithe, san Iodáil agus sa Phortaingéil.

• Is minic a ionchorpraíonn cláir mháistreachta oideachas maidir leis an athrú aeráide sa tsláinte phoiblí, agus an leibhéal dochtúireachta ina dhiaidh sin (féach Fíor 2). Tá cláir láidre bunaithe ag roinnt scoileanna sláinte poiblí sa Ghearmáin, san Ísiltír agus sa Ríocht Aontaithe a chomhtháthaíonn oideachas aeráide agus sláinte ar leibhéil acadúla éagsúla.
  
• Ar fud gach leibhéal oideachais, bunaíodh formhór na gclár oideachais aeráide agus sláinte le 5 bliana anuas. Níor thuairiscigh ach cúpla scoil go raibh siad ag múineadh ar an ábhar ar feadh níos mó ná 10 mbliana.

Fíor 1 – Freagairtí ar Shuirbhé um Oideachas Aeráide agus Sláinte GCCHE 2023/2024 i Réigiún Eorpach EDS (Sorensen et al., 2024).

Fíor 2. Líon na scoileanna sláinte poiblí a thairgeann oideachas aeráide agus sláinte de réir leibhéal oideachais (Sorensen et al., 2024).