Pass 6.2 Id-definizzjoni tal-qafas tal-MEL tiegħek

Messaġġ ewlieni

Agħżel taħlita ta’ indikaturi jew kriterji – bl-użu kemm ta’ metodi kwantitattivi kif ukoll kwalitattivi – biex tgħinek tevalwa l-outputs u l-eżiti tal-adattament b’mod effettiv.

Wara li tiddefinixxi l-kamp ta’ applikazzjoni u l-objettivi tal-MEL tiegħek (Pass6.1), iddeskrivi kif il-miżuri fil-pjan ta’ adattament tiegħek se jiġu mmonitorjati u evalwati – biex tivvaluta l-effettività tagħhom fil-kisba tar-reżiljenza għat-tibdil fil-klima. Huwa importanti li tintgħażel taħlita ta’ indikaturi jew kriterji, bl-użu ta’ metodi kemm kwalitattivi kif ukoll kwantitattivi. Dan jippermettilek tivvaluta r-riżultati konkreti tal-miżuri ta’ adattament (outputs) u l-progress lejn ir-reżiljenza (eżiti). Żomm f’moħħok li d-determinazzjoni tar-riżultati tal-adattament tista’ tieħu diversi snin f’xi każijiet.

Illustrazzjoni 4 Donatti, et al., 2020

Il-qafas tal-MEL tiegħek u l-għażla tal-indikaturi jew tal-kriterji għandhom ikunu realistiċi u komprensivi – proporzjonati għad-data disponibbli u għall-kapaċitajiet u r-riżorsi interni tal-organizzazzjoni tiegħek (ara l-eżempjihawn taħt). L-enfasi tista’ inizjalment tkun fuq l-outputs tal-proċess ta’ adattament u tal-miżuri ta’ adattament , li gradwalment jespandu maż-żmien biex jinkorporaw indikaturi addizzjonali għall-kejl tal-eżiti fit-tul .

Biex tkejjel l-eżiti b’mod effettiv, għandek tavviċina l-MEL bħala proċess iterattiv u kontinwu, billi twettaq il-Pass 6 b’mod konsistenti. Il-monitoraġġ fit-tul jeħtieġ approċċ konsistenti maż-żmien.

Il-qafas magħżul tiegħek għandu jkollu indikaturi jew kriterji li huma rilevanti u ċari. Il-valutazzjoni tar-riskju u l-objettivi ta’ adattament tiegħek (Pass 2) u l-miżuri ta’ adattament magħżula (Pass 5) għandhom jipprovdu bażi soda għall-identifikazzjoni ta’ dawn l-indikaturi.

Xi eżempji ta’ indikaturi jew kriterji tal-MEL huma offruti hawn taħt

• Progress lejn it-tnaqqis tal-impatti klimatiċi (Pass2.2)
• Perċentwal ta’ ħsara ekonomika kkawżata minn avvenimenti estremi tat-temp (bidla maż-żmien)
• L-għadd ta’ fatalitajiet assoċjati man-nirien fil-foresti (bidla maż-żmien)
• Għadd ta’ fatalitajiet assoċjati mal-għargħar (bidla maż-żmien)
• Għadd ta’ fatalitajiet assoċjati mas-sħana (bidla maż-żmien)
• Progress lejn it-tnaqqis tar-riskji u l-vulnerabbiltajiet u ż-żieda fil-kapaċità ta’ adattament
• Perċentwal tal-popolazzjoni li tgħix f’żoni suxxettibbli għall-għargħar (bidla maż-żmien)
• Perċentwal ta’ restrizzjonijiet fuq il-bini adottati f’żoni suxxettibbli għall-periklu
• Għadd ta’ sodod tal-isptar
• Progress lejn l-ilħuq tal-objettivi ta’ adattament (Pass2.4)
• Perċentwal tal-bijodiversità urbana
• Perċentwal ta' wċuħ impermeabbli
• Perċentwal ta’ żoni ħodor urbani (kopertura tal-art, %)
• Progress lejn l-indirizzar tal-ostakli għall-adattament
• Għadd ta’ awtoritajiet, organizzazzjonijiet jew networks li jipparteċipaw b’mod attiv f’mekkaniżmi ta’ koordinazzjoni
• L-għadd ta’ strateġiji lokali jew reġjonali għall-adattament għat-tibdil fil-klima żviluppati (jew adottati, implimentati, eċċ.)
• L-għadd ta’ politiki, strateġiji u pjanijiet settorjali li jinkorporaw azzjonijiet ta’ adattament għat-tibdil fil-klima
• Progress lejn reżiljenza ġusta
• Perċentwal ta’ unitajiet domestiċi b’aċċess għall-internet
• Perċentwal tal-popolazzjoni vulnerabbli għal sħana estrema
• Perċentwal tal-popolazzjoni vulnerabbli għall-għargħar (jew li tgħix f’żoni ta’ riskju ta’ għargħar)
• Perċentwal ta’ kopertura tas-siġar f’viċinati b’rati għoljin ta’ qgħad

Ikseb ispirazzjoni minn eżempji ta’ indikaturi jew kriterji ta’ adattament

Indikaturi li jistgħu jitkejlu jappellaw għal dawk li jfasslu l-politika, peress li jipprovdu evidenza kwantifikabbli u tanġibbli tal-progress u l-prestazzjoni ta’ reġjun. Il-validazzjoni tad-data kwantitattiva bil-fehmiet tal-partijiet ikkonċernati tippermetti fehim aktar komprensiv, li jidħol fil-mistoqsijiet “kif” u “għaliex”.

Eżempju wieħed ta’ qafas possibbli huwa l-qafas ta’ rapportar tas-CDP-ICLEI Track, applikabbli għall-awtoritajiet lokali u reġjonali.

Sistemi MEL fiż-żoni urbani u metropolitani Ewropej

Hemm inizjattivi li jgħinu lill-bliet jistabbilixxu sistemi effettivi ta’ MEL, pereżempju, il-metodoloġija ADEME ta’ Franza, jew minn proġetti ta’ riċerka Ewropej, bħal RESIN. Eżempji oħra ta’ sistemi tal-MEL jinkludu:

• Il-Pjan Klimatiku ta’ Barċellona għall-2018-2030 jiddeskrivi aktar minn 240 miżura biex jiġi indirizzat it-tibdil fil-klima fil-belt, kull waħda b’indikaturi speċifiċi biex jiġi segwit il-progress. Dawn il-miżuri huma miġbura f’ħames oqsma ta’ prijorità, li jkopru aspetti bħall-benesseri pubbliku, l-effiċjenza enerġetika fil-bini u l-ħolqien ta’ spazji pubbliċi inklużivi. Kull qasam ta’ prijorità għandu diversi linji ta’ azzjoni, b’għanijiet fuq terminu qasir, medju u twil. Biex il-progress jiġi mmonitorjat b’mod effettiv, il-pjan juża sett komprensiv ta’ indikaturi bbażati fuq karatteristiċi ewlenin bħar-rilevanza, id-disponibbiltà tad-data u l-faċilità tal-interpretazzjoni. Dawn l-indikaturi jkopru aspetti li jinkludu l-impatti, l-azzjonijiet, ir-riżorsi, l-ambjent, il-perċezzjoni u l-prestazzjoni. Pereżempju, għal azzjonijiet dwar il-prevenzjoni ta’ sħana eċċessiva jew l-iżvilupp ta’ spazji ekoloġiċi, l-indikaturi jinkludu metriċi bħall-attivazzjoni ta’ protokolli tal-mewġa ta’ sħana, iż-żieda fil-kopertura tas-siġar, u d-disponibbiltà ta’ erja tas-superfiċje ekoloġika.
  
  Il-partijiet ikkonċernati huma involuti permezz ta’ sessjonijiet ta’ ħidma u preżentazzjonijiet, li jippermettu evalwazzjoni parteċipattiva tal-effettività tal-pjan. L-Assemblea taċ-Ċittadini għall-Klima tipprovdi pjattaforma għall-kondiviżjoni tal-progress u tistieden valutazzjoni oġġettiva, filwaqt li tiżgura approċċ kollaborattiv biex jiġi indirizzat it-tibdil fil-klima f’Barċellona.

• Il-Belt ta’ Antwerp (il-Belġju) għandha pjan dettaljat ta’ adattament għat-tibdil fil-klima, b’sett kbir ta’ azzjonijiet ta’ adattament. Titla’ tabella ta’ ħarsa ġenerali għal kull azzjoni. Huwa jagħti dettalji dwar ir-rwoli u r-responsabbiltajiet, l-objettivi, il-metodoloġiji, il-perjodu ta’ implimentazzjoni, ir-riżultati mistennija, il-finanzjament stmat meħtieġ, u aktar. Dan l-approċċ jagħmilha faċli li l-progress jiġi evalwat regolarment u li jiġu aġġustati l-isforzi jekk ikun meħtieġ.

• Ġew żviluppati wkoll indikaturi għall-istrateġija ta’ adattament għat-tibdil fil-klima taż-żona metropolitana ta’ Ħelsinki, biex tinftiehem il-ħtieġa għall-adattament u l-effettività tal-miżuri. L-indikaturi huma kkategorizzati skont il-periklu/it-temp, l-esponiment, il-kapaċità ta’ adattament u l-vulnerabbiltà komposta (skont il-klassijiet tal-indikaturi tal-Aġenzija Ewropea għall-Ambjent). Dawn huma żviluppati u ssupplimentati aktar skont il-ħtiġijiet ta’ monitoraġġ.

Sors: Rapport tal-EEA dwar l-Adattament Urban 2024