Nirien fil-foresti

Effetti osservati

Bejn l-1945 u l-2016, 865 persuna f’erba’ reġjuni Mediterranji (il-Greċja, il-Portugall, Spanja u l-gżira Taljana ta’ Sardinja) tilfu ħajjithom bħala riżultat ta’ nirien fil-foresti. Il-biċċa l-kbira tal-fatalitajiet kienu ċivili, bi 366 persuna maqtula, segwiti minn ħaddiema tat-tifi tan-nar (266) u ekwipaġġ tal-inġenji tal-ajru (96) (Molina-Terrén et al., 2019). Bejn l-1980 u l-2023, ġew irreġistrati 741 fatalità assoċjati ma’ nirien fil-foresti fi 32 pajjiż membru tal-EEA (ara t-telespettatur tal-mappa fin-naħa ta’ fuq tal-paġna).

It-tniġġis tal-arja tal-PM_2.5 ikkawżat minn nirien fil-veġetazzjoni madwar l-Ewropa fl-2005 kkawża aktar minn 1400 mewta prematura; aktar minn 1000 mewta prematura ġew ikkawżati fis-sena 2008 (Kollanus et al. 2017). Wara sensiela ta’ nirien fil-foresti fl-2002 qrib Vilnius, il-Litwanja, il-każijiet ta’ mard respiratorju żdiedu b’20 darba (Pereira, 2015). F’analiżi tan-nirien fil-foresti tal-2018 fl-Iżvezja, l-esponiment għal materja partikolata fina (PM_2.5) kien marbut ma’ effetti respiratorji fuq is-saħħa għal żmien qasir (Tornevi et al., 2021). Instabu korrelazzjonijiet pożittivi qawwija bejn l-okkorrenza tan-nirien fil-foresti u l-għadd ta’ każijiet ta’ pulmonite f’xi muniċipalitajiet fil-Portugall (Santos et al., 2015).

Hemm varjabbiltà interannwali kbira fl-għadd ta’ nirien fil-foresti u fl-erja maħruqa minnhom, minħabba varjazzjonijiet qawwija fil-fatturi ta’ riskju meteoroloġiku. Fl-2018, ikkaratterizzati minn nixfiet rekord u temperaturi għoljin, aktar pajjiżi Ewropej sofrew minn nirien kbar minn qatt qabel, fir-reġjun tal-Mediterran iżda wkoll fit-Tramuntana u fl-Ewropa Ċentrali (Lancet Countdown u EEA, 2021). Fis-sajf tal-2021, eluf ta’ persuni ġew evakwati minħabba nirien fil-Greċja u fin-Nofsinhar tal-Italja (is-sit web tal-Operazzjonijiet Ewropej tal-Protezzjoni Ċivili u tal-Għajnuna Umanitarja, ikkonsultat f’Novembru 2021).

^{Sors: CATDAT minn RiskLayer GmBH.
Is-sett tad-data tħejja u sar disponibbli skont il-Ftehim dwar il-Livell ta’ Servizz bejn iż-ŻEE u l-Kummissjoni Ewropea (RTD) dwar “L-integrazzjoni tal-Prinċipji tal-Kondiviżjoni u l-Ġestjoni tad-Data tal-GEOSS b’appoġġ għall-Ambjent tal-Ewropa”. Ara l-metadata hawnhekk.}

Effetti proġettati

Il-kundizzjonijiet tat-temp jaffettwaw it-tagħbija tal-fjuwil, peress li n-nixfiet jaffettwaw il-veġetazzjoni; riskju ta’ tqabbid (permezz ta’ temperaturi għoljin jew maltempati bir-ragħad); u t-tixrid ta’ nirien fil-foresti (irjieħ qawwija) (San-Miguel-Ayanz et al., 2020).

Iż-żieda fit-temperaturi u t-tibdil fix-xejriet tax-xita huma mbassra li jżidu l-frekwenza u l-intensità tal-avvenimenti ta’ nirien fil-foresti, u jestendu l-istaġun tar-riskju ta’ nirien fil-foresti (Liu et al., 2010; Pechony u Shindell, 2010) – prinċipalment fil-pajjiżi tal-Mediterran, iżda wkoll fir-reġjuni moderati se jiffaċċjaw riskju dejjem akbar (Depicker et al., 2018).

L-esponiment tal-popolazzjoni Ewropea huwa mistenni li jiżdied minħabba espansjoni ta’ żoni suxxettibbli għan-nar kif ukoll tifrix urban f’dawk iż-żoni (EEA, 2020).

Reazzjonijiet ta' politika

L-ippjanar tal-użu tal-art, it-tnaqqis tat-tifrix urban f’żoni forestali u ta’ xkupilji, huwa miżura importanti li tillimita l-impatti tan-nirien fil-foresti fuq żoni popolati, kif ukoll ir-regolamentazzjoni tal-użi ta’ art mhux żviluppata madwar insedjamenti biex jiġu evitati attivitajiet li jistgħu jikkawżaw nirien. Il-promozzjoni ta’ tipi ta’ kopertura tal-art b’livelli baxxi ta’ riskju ta’ nirien (eż. foresti indiġeni maturi) hija eżempju ta’ miżura bi prezz baxx. Prattiki agrikoli estensivi, bħall-użu tar-ragħa tal-annimali f’żoni ta’ ksur, l-agroforestrija, jiġifieri l-prattika tal-integrazzjoni ta’ veġetazzjoni tal-injam u għelejjel agrikoli u/jew bhejjem, huma għodod oħra ta’ ġestjoni biex titnaqqas il-probabbiltà li jitfaċċaw u jinfirxu n-nirien fil-foresti (EEA, 2020).

Peress li l-biċċa l-kbira tan-nirien fil-foresti fl-Ewropa jibdew bħala riżultat tal-attività tal-bniedem (ħruq jew negliġenza), is-sensibilizzazzjoni hija miżura ewlenija biex jitnaqqas ir-riskju ta’ nirien fil-foresti (EEA, 2020).

Fil-livell Ewropew, is-Sistema Ewropea ta’ Informazzjoni dwar in-Nirien fil-Foresti (EFFIS) tas-Servizz ta’ Ġestjoni tal-Emerġenzi ta’ Copernicus (CEMS) tal-UE timmonitorja l-attività tan-nirien fil-foresti kważi f’ħin reali u toffri previżjonijiet ta’ kull xahar u staġjonali ta’ anomaliji fit-temperatura u fix-xita li jżidu r-riskju ta’ nirien fil-foresti. Fil-livell nazzjonali, jeżistu eżempji ta’ twissijiet bikrija: fil-Portugall, ġiet żviluppata sistema nazzjonali ta’ twissija u twissija, fejn it-twissijiet jintbagħtu permezz ta’ messaġġi testwali lill-mowbajls attivi f’żoni f’riskju ta’ nirien fil-foresti jew avvenimenti estremi oħra (EEA, 2020).

Mill-2019, il-Mekkaniżmu tal-UE għall-Protezzjoni Ċivili ġie aġġornat bir-rescEU, programm li joffri appoġġ kollaborattiv lill-pajjiżi f’każ ta’ diżastri billi jipproteġi liċ-ċittadini u l-ġestjoni tar-riskji. Il-Kummissjoni Ewropea tikkofinanzja d-disponibbiltà ta’ riżerva ta’ flotta tat-tifi tan-nar tar-rescEU biex tindirizza n-nuqqasijiet nazzjonali potenzjali fir-rispons għan-nirien fil-foresti. Bejn l-2007 u l-2020, 20 % tat-talbiet kollha għal assistenza permezz tal-Mekkaniżmu tal-UE għall-Protezzjoni Ċivili kienu b’reazzjoni għan-nirien fil-foresti (KE, 2021).