Kustbescherming door beheerde herschikking, Titchwell Marsh

De oostkust van Engeland is rijk aan vogels, maar staat onder aanzienlijke druk van door het klimaat veroorzaakte zeespiegelstijging, isostatische veranderingen en kusterosie. Volgens de "Norfolk Coast AONB Climate Change Strategy" zal de lokale zeespiegel blijven stijgen met maximale schattingen ten opzichte van 1980-1999, variërend van 68 cm (UKCP09-scenario) tot meer dan 80 cm tegen het einde van de huidige eeuw. Dit leidt tot “kustsqueeze” waarbij intergetijdenhabitats niet naar land kunnen migreren als gevolg van de aanwezigheid van zeeweringen en een grotere bedreiging voor internationaal belangrijke zoetwaterhabitats aan de kust. Het beleid van de overheid op het gebied van kustbeheer neigt naar beheersoplossingen die de natuurlijke processen respecteren en zich aanpassen aan veranderingen in de kustgebieden. Het RSPB-reservaat (Royal Society for the Protection of Birds) in Titchwell Marsh in het noorden van Norfolk is zo'n geval waarin er een dreigend risico op habitatverlies bestaat.

Het belangrijkste doel van het Titchwell Marsh Coastal Change Project was het bieden van waterkeringen voor aangewezen zoetwaterhabitats op korte, middellange en lange termijn, terwijl de effecten op de aangewezen habitats buiten de waterkeringen tot een minimum werden beperkt. De projectdoelstellingen waren gericht op:

• bescherming van zoetwaterhabitats tegen kusterosie; en
• Verzachten/compenseren van het onvermijdelijke verlies van belangrijk brak moeras.

In het kader van het project werd in Titchwell Marsh een “managed reignment”-regeling ingevoerd in reactie op de stijging van de zeespiegel als gevolg van de klimaatverandering en de toegenomen erosie. Het project omvatte de versterking van de bestaande westelijke muur en de bouw van een nieuwe muur (de Parrindermuur). Deze twee muren hebben tot doel de zoetwaterhabitats gedurende ten minste de komende 50 jaar te beschermen. Daarnaast creëerde het project een doorbraak in de zeewering om het brakke moeras te verbinden met het getijdenmoeras in het oosten. De bres werd gelokaliseerd om te binden aan bestaande kreken van kwelders. Hierdoor kan de zee het brakke moeras binnendringen, dat terugkeerde naar getijdenzoutmoeras: het brakke moeras vaak overstroomd met het getij, waardoor het te ontwikkelen tot kwelder en wad. Deze habitats zijn niet alleen aantrekkelijk voor vogels, maar fungeren op zichzelf als zeewering en spelen een belangrijke rol bij de bescherming van de nieuwe Parrinder-muur.

Het brakke moeras ondersteunde een belangrijk aantal broedvogels, een aangewezen kenmerk van de North Norfolk Coast SPA. Om het verlies aan broedhabitat van kluten als gevolg van de beheerde herschikking te compenseren, werden extra broedeilanden gecreëerd in het zoetwatermoeras bij Titchwell (mitigatie) en werd extra nieuwe broedhabitat van kluten gecreëerd in de natuurreservaten van de RSPB in Frampton Marsh en Freiston Shore (compensatie). Het project is een goed voorbeeld van het gebruik van mitigatie en compensatie in het kader van Natura 2000.

Eind 2011 zijn de werkzaamheden aan de zeemuren (o.a. versterking van de westelijke muur, bouw van de nieuwe Parrinderbank en het doorbreken van brakke moerassen) afgerond. Zoetwaterhabitats worden nu beschermd door 5,8m AOD (Above Ordnance Datum) zeeweringen met een waterkeringsnorm van 1 in 30 jaar. Dit zou voldoende moeten zijn om het gebied de komende 50 jaar te beschermen totdat er in Titchwell een minder erosieve kustomgeving bestaat. De kustlijn bij Titchwell Marsh ligt momenteel op een sediment drift kloof waar longshore drift verwijdert sediment in westelijke richting en lokale stromingen aangedreven door de aanwezigheid van de Scolt Head barrière strand systeem ten oosten van Titchwell verwijderen sediment in oostelijke richting. Het barrièrestrandsysteem bij Scolt Head breidt zich al vele jaren in westelijke richting uit en er wordt voorspeld dat naarmate Scolt Head zich naar het westen blijft uitbreiden, het erosieve punt Titchwell zal passeren.

Het gebied waaruit de materialen voor de nieuwe Parrinder-zeemuur werden opgegraven, was landgevormd; waterbeheersingsstructuren werden geïnstalleerd om een extra 2,4 ha riethabitat te creëren. De aanleg van een nieuw rietveld in dit gebied was een belangrijk bijkomend voordeel van het project. Tegen het einde van het project begon riet het gebied op natuurlijke wijze te koloniseren. De maceratie van oprukkend riet met behulp van een niet eerder geteste techniek was ook zeer succesvol. Het gebied dat voorheen door riet werd bestreken, is gekoloniseerd door een gekruld dok dat aanvullende bronnen van zaadvoedsel voor overwinterende watervogels heeft verstrekt. Herhaalde behandeling is nodig om de vijf tot tien jaar, afhankelijk van de snelheid van rietgroei.

De installatie van de moerassluis met twee keer de capaciteit van de oude heeft het mogelijk gemaakt de waterstanden dynamischer te beheren dan voorheen mogelijk was. De overgang van een drop-board naar een kantelbare stuwsluis maakt het ook mogelijk om de waterstanden nauwkeuriger te beheren, zodat de ideale waterstanden voor doorgangswaadvogels kunnen worden bereikt.

Een bijkomend voordeel van de werken is dat het mogelijk was om de bezoekerspaden rond het nieuwe gebied van rietbed uit te breiden.

De belangrijkste belanghebbenden bij het project waren Natural England (de wettelijke adviseur voor natuurbehoud van de Britse regering), het Environment Agency (het overheidsorgaan dat verantwoordelijk is voor de bescherming van de kustwateren), Eastern Sea Fisheries (nu Eastern Inshore Fisheries and Conservation Agency, het agentschap dat verantwoordelijk is voor het beheer van de kustvisserij), de lokale gemeenschap die woont in de dorpen die het dichtst bij het reservaat liggen en bezoekers aan Titchwell Marsh. De steun van deze belanghebbenden was van cruciaal belang om de nodige toestemmingen voor het project te verkrijgen.

Individuele bijeenkomsten werden gehouden met Natural England, het Environment Agency en Eastern Sea Fisheries reageerden op een verkennend rapport. Er werden telefoongesprekken gevoerd met twee belangrijke lokale vissers en er werden drie overlegdagen gehouden voor de lokale gemeenschap met meer dan 150 aanwezigen. Er werd voorzien in extra vertolking voor bezoekers van het reservaat. Voor de duur van het project werd een jaarlijkse nieuwsbrief opgesteld om de omwonenden op de hoogte te houden van de voortgang.

Factoren die bepalend zijn voor een succesvol resultaat van het project zijn onder meer:

• Een duidelijk begrip van de kustprocessen die Titchwell Marsh beïnvloeden, was van cruciaal belang bij het bepalen van de meest geschikte oplossing voor het probleem.
• Werken met, niet tegen, kustprocessen was van vitaal belang bij het verkrijgen van de steun van Natural England en het Environment Agency.
• Investeringen in lokale raadpleging en communicatie waren essentieel voor het verkrijgen van een stedenbouwkundige vergunning. Er werden geen bezwaren ontvangen van de lokale gemeenschap.
• Het aanstellen van ervaren aannemers die de uitdagingen van het werken op een milieugevoelige locatie begrepen.

Vanwege de interesse voor broed- en overwinteringsvogels in Titchwell konden bouwwerkzaamheden alleen plaatsvinden binnen een periode van drie maanden (augustus, september & oktober) waar de verstoring tot een minimum kon worden beperkt. Dit betekende dat het project drie jaar duurde om op te leveren en dat het werkvenster samenviel met de drukste periode voor bezoekers, wat van invloed was op het aantal bezoekers en de bedrijfsprestaties.

De helft van de kosten van het project werd gedekt door de Europese Commissie, via haar financieringsinstrument LIFE+. Aanvullende financiering werd verstrekt door Waste Recycling Environmental Ltd (WREN), SITA Trust en de Crown Estate. Het totale budget van het project bedroeg 2 009 660,00 EUR met een EU-bijdrage van 1 004 830,00 EUR.

Een belangrijk bijkomend voordeel van het project was de creatie van een nieuwe rietbodemhabitat die extra habitat bood voor soorten zoals de watervogels en een uitgebreide route van de bezoekerspaden. Bovendien maakt de nieuwe moerassluis het mogelijk om de waterstanden dynamischer te beheren.

Aangezien de voorgestelde werkzaamheden zich binnen de SBZ’s Wash en North Norfolk Coast en SBZ’s bevonden en waarschijnlijk een aanzienlijk effect zouden hebben (met name op sommige van de aangewezen kenmerken van de SBZ North Norfolk Coast), was een passende beoordeling van dit voorstel vereist. In de milieuverklaring bij de planningsaanvraag werd informatie verstrekt als basis voor de passende beoordeling, met inbegrip van details over de mitigatie- en compensatiemaatregelen die noodzakelijk werden geacht met betrekking tot relevante getroffen aangewezen kenmerken op het gebied. Er werd informatie opgenomen om aan te tonen dat aan andere relevante vereisten van de habitatverordeningen was voldaan, waaronder de overweging van minder schadelijke alternatieve oplossingen en dwingende redenen van groot openbaar belang (IROPI) in verband met de aanwijzing van gebieden.

Het belangrijkste effect van de voorgestelde regeling op de SBZ-rentekenmerken was de omschakeling van het brakke moeras naar een getijdengebied dat wordt gekenmerkt door wadden en kwelders. Dit zou een positief effect hebben dat leidt tot een toename (11,09 ha) van het gebied van de intergetijdenhabitat binnen de aangewezen gebieden.

De voorgestelde regeling zou een tijdelijk negatief effect hebben gehad op het struikgewas Suaeda vera, een kenmerk van de stabilisatie- en associatieovereenkomst. Shrubby sea-blite werd gevonden langs de zeemuren in het Titchwell-reservaat en zou dus zijn beïnvloed door werken om de muren te versterken en op te heffen. Er werd een aanplantregeling voor struikgewas op zee voorbereid die zou leiden tot een nettotoename van de totale verspreiding van de soort in Titchwell.

De belangrijkste rechtstreekse nadelige gevolgen voor het aangewezen SBZ/Ramsar-gebied zouden zijn geweest voor de overwinterende populatie hoogtidewaadvogels en broedvogels. Beide speciale beschermingszones bevonden zich op eilanden in het brakke moeras, dat na de herschikking verloren zou gaan. De RSPB was vastbesloten ervoor te zorgen dat de nodige mitigatie- en compensatiemaatregelen aanwezig en volledig functioneel waren voordat er schade aan de North Norfolk Coast SPA plaatsvond in Titchwell. De voorspelde nadelige effecten op de waadvogels zouden volledig kunnen worden beperkt door de oprichting van nieuwe eilanden in het zoetwatermoeras in Titchwell. Dit zou ook de fokkende avocetpopulatie ten goede komen, hoewel een voorzorgsbenadering werd gevolgd en een compenserende habitat voor het fokken van avocet in onze Frampton Marsh en Freiston Shore Nature Reserves aan de Lincolnshire-kant van The Wash werd gecreëerd.

In Titchwell werd het gebied van eilanden in zoetwatermoeras vergroot van 5.450 vierkante meter tot 10.175 vierkante meter. De nieuwe eilanden boden een geschikte habitat voor het hoogtij waadvogelverblijf en nesthabitat voor ten minste 18 paren broedvogels. Aangezien er geen direct beschikbare gebieden waren binnen de SBZ North Norfolk Coast om een vervangende habitat te creëren om de gevolgen voor de resterende 34 paar avocet te verzachten, werd habitatcreatie in The Wash (de dichtstbijzijnde beschikbare locatie) aangewezen als het op een na beste gebied om het resterende nadelige effect op het fokken van avocet te compenseren.

De vergunning voor het project werd verkregen in juli 2009 en in september 2011 de breuk gemaakt in de oostelijke muur waardoor zeewater in wat was de brakke moeras.

De voorgestelde aanpassing zou naar schatting duurzaam zijn voor de komende 50 jaar, waarna natuurlijke kustverandering kan leiden tot een minder erosieve omgeving voor de voorkant van het RSPB-reservaat van Titchwell Marsh en voor duurzaamheid op lange termijn kan zorgen.

RSPB Titchwell Marsh
E-mail: titchwell@rspb.org.uk 

Levensprogramma en RSPB