eea flag

Menselijke nederzettingen met een risico op permafrostdooi tegen 2060

Bron: Ramage et al., 2021

De kaart toont de huidige (2017) nederzettingen op permafrost (i) bedreigd door permafrost dooi waar mensen zullen moeten aanpassen aan veranderingen in verband met permafrost verlies door 2060 (bruine stippen), en (ii) degenen die permafrost nederzettingen blijven in 2060 (groene stippen). Van alle Europese permafrost-nederzettingen zullen in 2060 nog slechts twee nederzettingen in Noorwegen en minder dan de helft van de huidige nederzettingen in Groenland op permafrost liggen.

Gezondheidskwesties

Permafrost is de het hele jaar door bevroren laag grond en gesteente, die een kwart van het noordelijk halfrond van de aarde bedekt. Het wordt bedekt door een “actieve laag” grond die seizoensgebonden ontdooit en bevriest, de plantengroei kan ondersteunen en tegelijkertijd dient als insolatie om de permafrosttemperatuur onder 0 ° C te houden. In Europa wordt permafrost aangetroffen in de poolgebieden van het hoge noordpoolgebied van Spitsbergen en in noordelijke delen van de Noordse landen, evenals in de bergen op grote hoogte van de Noordse landen en de Alpen. De opwarming van de aarde zorgt ervoor dat permafrost ontdooit, wat een negatieve invloed kan hebben op de menselijke gezondheid via verschillende routes, waaronder waterkwaliteit, fysieke gevaren, schade aan infrastructuur, het vrijkomen van gevaarlijk afval, landbouw, voedselzekerheid en -veiligheid en blootstelling aan ziekteverwekkers.

Waterkwaliteit

Permafrost ontdooit grondwater uit bevroren bodems, verandert hydrologische routes, creëert meer afvloeiing en beïnvloedt de grondwateraanvullingsprocessen. Permafrost ontdooit ook natuurlijk opgeslagen sporenelementen (waaronder kwik) en belangrijke ionen in waterwegen (Colombo et al., 2018; Lamontagne-Hallé et al., 2018). Dit verslechtert de drinkwaterkwaliteit, die bij consumptie in grote hoeveelheden kan leiden tot ontwikkelings-, immuun- en voortplantingsstoornissen, neurotoxiciteit, kanker en andere gezondheidseffecten (WHO, 2022).

Fysieke gevaren, schade aan de infrastructuur en het vrijkomen van gevaarlijk afval

Permafrostdegradatie en dooi kunnen beweging van bevroren puin en aardverschuivingen veroorzaken, wat een directe bedreiging vormt voor mensen. Het vermindert ook de stabiliteit van de infrastructuur (waaronder gebouwen, wegen, spoorlijnen), wat kan leiden tot een verminderde toegang tot essentiële diensten voor reeds afgelegen gemeenschappen. Dit kan ernstige gevolgen hebben voor het levensonderhoud van lokale gemeenschappen, wat leidt tot mentale (Bell et al., 2010) en fysieke gezondheidseffecten, waaronder letsels en dodelijke slachtoffers (IPCC, 2022). Permafrost-dooi kan ook industriële locaties destabiliseren (met inbegrip van infrastructuur voor afvalopslag en -verwijdering) en schade toebrengen aan stortplaatsen, boorlocaties, opslagtanks en pijpleidingen, waardoor de gezondheid van mensen wordt bedreigd. Bovendien kunnen gevaarlijke stoffen, waaronder chemisch en radioactief afval, die eerder in permafrost waren opgeslagen, ook vrijkomen (Langer et al., 2023). Contact met deze gevaarlijke stoffen kan leiden tot een aantal gezondheidsrisico’s, waaronder stralingsziekte, kanker en fysiologische stoornissen (Miner et al., 2021).

Landbouw, voedselzekerheid en -veiligheid

Veranderingen in de permafrost hebben gevolgen voor de landbouw en de rendierhouderij, die rechtstreeks van invloed zijn op het levensonderhoud van lokale gemeenschappen die van deze praktijken afhankelijk zijn, wat leidt tot hoge stressniveaus en een slechte geestelijke gezondheid, evenals een slechte lichamelijke gezondheid als gevolg van een verminderde beschikbaarheid van water en voedsel (Jungsberg et al., 2022). Permafrost-dooi kan ook leiden tot voedselbesmetting en bijbehorende door voedsel overgedragen ziekten in lokale gemeenschappen als gevolg van de lagere effectiviteit van permafrost voor natuurlijke voedselkoeling (Parkinson en Evengård, 2009).

Kwik dat vrijkomt door permafrostdooi kan ook gezondheidsrisico's opleveren via de voedselketen, omdat het zeer krachtige neurotoxine methylkwik zich ophoopt in vissen en kunstzoogdieren zoals zeehonden (WHO, 2017). Mensen die in de Artic leven, lopen een bijzonder risico op kwikvergiftiging en bijbehorende ontwikkelings- en neurologische ziekten (zoals de ziekte van Minamata), aangezien vissen en kunstzoogdieren een groot deel van het dieet uitmaken (Nedkvitne et al., 2021).

Verhoogde blootstelling aan pathogenen

Permafrostdooi kan ook leiden tot een verhoogde blootstelling aan ziekteverwekkers, zowel direct door het vrijkomen van ziekteverwekkers die eerder in permafrost zijn ingevroren (Miner et al., 2021), als indirect door verbeterde omstandigheden voor de overdracht van ziekten (bv. natte of veenachtige bodems bevorderen de omstandigheden voor het kweken van muggen en de uitbreiding van door vectoren overgedragen ziekten; nutriëntenrijker water als gevolg van ontdooiende permafrost verhoogt de pathogene virulentie bij vissen en verhoogt het risico op door voedsel overgedragen ziekten) (Wu et al., 2022; Wedekind et al., 2010). Vooral warme jaren zijn in verband gebracht met verhoogde risico’s op het vrijkomen van eerder ingevroren miltvuurbacteriën en uitbraken van miltvuur, een ernstige bedreiging voor zowel de menselijke gezondheid als de veestapel (d.w.z. hun bron van inkomsten) van Arctische herdersgemeenschappen (Stella et al., 2020).

Waargenomen effecten

De temperatuur van de permafrost is in de meeste gebieden sinds het begin van de jaren tachtig gestegen als gevolg van de verhoogde luchttemperatuur en veranderingen in de sneeuwbedekking (IPCC, 2022). Er is een wijdverbreide permafrostdegradatie waargenomen in het zuidelijke noordpoolgebied, met name in de Scandinavische landen. Toch ontbreekt het aan een systematische Europese beoordeling van de effecten van permafrostdooi voor mensen in Europa en bestaat er in plaats daarvan meestal sporadisch bewijs. In de hoge arctische regio van Europa heeft permafrostdooi vooral gevolgen voor de menselijke gezondheid door gevolgen voor de gemeenschap en het levensonderhoud, door fysieke en mentale gevolgen van aangetaste waterkwaliteit, blootstelling aan ziekteverwekkers, bedreigingen voor de voedselveiligheid en -zekerheid en schade aan de infrastructuur, maar er zijn beperkte geregistreerde bewijzen van deze gevolgen. In hooggelegen regio’s in de Noordse landen en de Alpen hebben de waargenomen gezondheidseffecten van permafrostdooi voornamelijk betrekking op infrastructuurschade, met inbegrip van lawineverdedigingsstructuren, en rotsval (Fischer et al., 2012; Ravanel et al., 2017) omdat de getroffen gebieden vaak recreatiegebieden zijn in plaats van gemeenschapsnederzettingen. In juli 2022 leidde de dooi van de hoge bergpermafrost tot de instorting van de Marmolada-gletsjer in de Noord-Italiaanse Alpen, waarbij 11 mensen om het leven kwamen en 8 mensen gewond raakten (Bondesan en Francese, 2023).

Verwachte effecten

Als gevolg van de opwarming van de aarde zal ongeveer 70-75% van de mensen en infrastructuur die zich momenteel in het permafrostgebied bevinden, waarschijnlijk tegen 2050 worden getroffen door permafrostdooi in de buurt van het oppervlak (Hjort et al., 2018). Kwantitatieve beoordelingen van toekomstige permafrostdooieffecten zijn zeldzaam, maar studies die wel bestaan, vermelden effecten zoals gewijzigde rivierstroompaden en afvloeiing (Rogger et al., 2017), rotsval in bergachtige gebieden (Mourey en Ravanel, 2017), verslechtering van de waterkwaliteit door industriële verontreiniging (Langer et al., 2023) en toegenomen kwikafgifte uit de permafrost van het noordelijk halfrond, d.w.z. het grootste kwikreservoir ter wereld (Schuster et al., 2018). Permafrost-dooi zal naar verwachting ook uitbraken van ziekten verergeren, wat gevolgen zal hebben voor de gezondheid van mens en dier en voor het levensonderhoud en het welzijn van populaties in het noorden van Europa (Stella et al., 2020).

Policy reacties

De huidige beleidsreacties in de EU hebben voornamelijk betrekking op het fenomeen van de permafrostdooi in plaats van specifiek op de gevolgen ervan voor de gezondheid. Verbintenissen om de permafrostdooi en de ecologische, klimatologische en sociale gevolgen ervan te beperken, zijn opgenomen in de Green Deal van de EU en via het Arctische beleid van de EU. Het door de EU gefinancierde NUNATARYUK-project pakt deze toezeggingen aan door te onderzoeken hoe het ontdooien van permafrost op het land, langs de kust en onder de zee het wereldwijde klimaat en leven voor mensen in het noordpoolgebied verandert. Om de gezondheidseffecten van permafrostdooi op EU- of nationaal niveau doeltreffend aan te pakken met adaptieve maatregelen, zou het waardevol zijn om meer (kwantitatieve) kennis te verwerven over risicogemeenschappen en hun blootstellingsroutes voor permafrostdooi.

Further informatie

Referenties

Language preference detected

Do you want to see the page translated into ?

Exclusion of liability
This translation is generated by eTranslation, a machine translation tool provided by the European Commission.