eea flag

Doden door bosbranden (1980-2023)

Bron: CATDAT door RiskLayer GmBH.
De dataset is opgesteld en beschikbaar gesteld in het kader van de Service Level Agreement van het EEA en de Europese Commissie (RTD) over “Mainstreaming GEOSS Data Sharing and Management Principles in support of Europe’s Environment”. Bekijk hier de metadata.

Gezondheidskwesties

Gezondheidseffecten van bosbranden omvatten zowel fysieke als mentale effecten. Directe blootstelling aan vlammen of stralingswarmte kan brandwonden, verwondingen en hittegerelateerde ziekten veroorzaken (bijvoorbeeld uitdroging, hitteberoerte), mogelijk met de dood tot gevolg (Finlay et al., 2012). Ernstige brandwonden vereisen zorg in speciale eenheden en dragen een risico van multi-orgaan complicaties.

Wildfire rook bevat hoge niveaus van zwevende deeltjes (PM), koolmonoxide en stikstofoxiden. PM in wildvuurrook heeft de neiging om een kleine deeltjesgrootte te hebben (vergeleken met de PM in stedelijke lucht) en het heeft een hoog gehalte aan oxidatieve en pro-inflammatoire componenten, wat kan leiden tot sterke toxische effecten (Dong et al., 2017). Blootstelling aan zware rook in gebieden rond een bosbrand kan oog- en huidirritatie veroorzaken of leiden tot het ontstaan of verergeren van acute en chronische luchtwegaandoeningen (Finlay et al., 2012; Kizer, 2021; Xu et al., 2020). Een toename van vroegtijdige sterfgevallen, aandoeningen van de luchtwegen en het aantal gevallen van longontsteking werd gemeld na bosbranden (EEA, 2020). Blootstelling aan rook bij bosbranden houdt ook verband met hart- en vaatziekten en sterfte als gevolg van blootstelling aan verhoogde deeltjesconcentraties of psychologische stress (Analitis et al., 2012; Liu et al., 2015).

Wat de geestelijke gezondheid betreft, lopen mensen die getroffen zijn door traumatische ervaringen, zoals verlies van geliefden, schade aan eigendommen of vernietiging van essentiële infrastructuur in hun omgeving, een verhoogd risico op posttraumatische stressstoornis, depressie en slapeloosheid. Deze effecten kunnen zich onmiddellijk of op langere termijn voordoen (Xu et al., 2020).

Vooral ouderen, kinderen, mensen met reeds bestaande cardiovasculaire en/of ademhalingsaandoeningen en zwangere vrouwen zijn kwetsbaar voor de nadelige effecten van rook bij bosbranden. Buitenwerkers en reddingswerkers lopen ook een hoog risico vanwege hun toegenomen beroepsmatige blootstelling (Xu et al., 2020). Omdat PM in wildvuurrook afstanden tot duizenden kilometers van de brand kan bereiken, loopt de bevolking van grote gebieden een verhoogd risico als gevolg van blootstelling aan rook.

Waargenomen effecten

Tussen 1945 en 2016 kwamen 865 mensen in vier mediterrane regio's (Griekenland, Portugal, Spanje en het Italiaanse eiland Sardinië) om het leven als gevolg van bosbranden. De meeste dodelijke slachtoffers waren burgers, met 366 doden, gevolgd door brandweerlieden (266) en vliegtuigbemanning (96) (Molina-Terrén et al., 2019). Tussen 1980 en 2023 werden 741 dodelijke slachtoffers van bosbranden geregistreerd in 32 EER-lidstaten (zie de kaartviewer bovenaan de pagina).

De luchtverontreiniging door PM2.5 veroorzaakt door vegetatiebranden in heel Europa in 2005 veroorzaakte meer dan 1400 vroegtijdige sterfgevallen; meer dan 1000 vroegtijdige sterfgevallen werden veroorzaakt in het jaar 2008 (Kollanus et al. 2017). Na een reeks bosbranden in 2002 in de buurt van Vilnius, Litouwen, namen de gevallen van luchtwegaandoeningen 20 keer toe (Pereira, 2015). In een analyse van de bosbranden van 2018 in Zweden werd blootstelling aan fijne zwevende deeltjes (PM2,5) in verband gebracht met kortetermijneffecten op de ademhalingsgezondheid (Tornevi et al., 2021). Sterke positieve correlaties tussen het voorkomen van bosbranden en het aantal gevallen van longontsteking werden gevonden in sommige gemeenten in Portugal (Santos et al., 2015).

Er is grote interjaarlijkse variabiliteit in het aantal bosbranden en het gebied dat erdoor wordt verbrand, als gevolg van sterke variaties in meteorologische risicofactoren. In 2018, gekenmerkt door recorddroogtes en hoge temperaturen, leden meer Europese landen aan grote branden dan ooit tevoren, in het Middellandse Zeegebied, maar ook in Noord- en Midden-Europa (Lancet Countdown en EER, 2021). In de zomer van 2021 werden duizenden mensen geëvacueerd vanwege branden in Griekenland en Zuid-Italië (website Europese Civiele Bescherming en Humanitaire Hulpoperaties, geraadpleegd in november 2021).

Verwachte effecten

De weersomstandigheden zijn van invloed op de brandstofbelasting, aangezien droogte de vegetatie beïnvloedt; ontstekingsrisico (door hoge temperaturen of onweer); en verspreiding van bosbranden (sterke winden) (San-Miguel-Ayanz et al., 2020).

Verwacht wordt dat stijgende temperaturen en veranderde neerslagpatronen de frequentie en intensiteit van bosbranden zullen verhogen en het risicoseizoen voor bosbranden zullen verlengen (Liu et al., 2010; Pechony and Shindell, 2010) – vooral in de mediterrane landen, maar ook in gematigde regio’s zal het risico toenemen (Depicker et al., 2018).

De blootstelling van de Europese bevolking zal naar verwachting toenemen als gevolg van een uitbreiding van brandgevoelige gebieden en stedelijke uitbreiding naar die gebieden (EER, 2020).

Policy reacties

Ruimtelijke ordening, het terugdringen van stedelijke wildgroei in bos- en borstelgebieden, is een belangrijke maatregel om de gevolgen van bosbranden voor bevolkte gebieden te beperken, evenals de regulering van het gebruik van onbebouwd land rond nederzettingen om activiteiten te voorkomen die brand kunnen veroorzaken. Bevordering van soorten bodembedekking met een laag brandrisico (bv. volwassen inheemse bossen) is een voorbeeld van een goedkope maatregel. Uitgebreide landbouwpraktijken, zoals het gebruik van grazende dieren in pauzegebieden, boslandbouw, d.w.z. de praktijk om houtachtige vegetatie en landbouwgewassen en/of vee te integreren, zijn andere beheersinstrumenten om de kans op het ontstaan en de verspreiding van bosbranden te verminderen (EEA, 2020).

Aangezien de meeste bosbranden in Europa beginnen als gevolg van menselijke activiteiten (arson of nalatigheid), is bewustmaking een belangrijke maatregel om het risico op bosbranden te verminderen (EEA, 2020).

Op Europees niveau monitort het Europees bosbrandinformatiesysteem (EFFIS) van de EU-dienst voor het beheer van noodsituaties van Copernicus (CEMS) de bosbrandactiviteit in bijna realtime en biedt het maandelijkse en seizoensgebonden voorspellingen van temperatuur- en regenvalanomalieën die het risico op bosbranden vergroten. Op nationaal niveau bestaan er voorbeelden van vroegtijdige waarschuwingen: in Portugal is een nationaal waarschuwings- en waarschuwingssysteem ontwikkeld, waarbij via sms-berichten waarschuwingen worden verzonden naar mobiele telefoons die actief zijn in gebieden die gevaar lopen op bosbranden of andere extreme gebeurtenissen (EER, 2020).

Sinds 2019 wordt het EU-mechanisme voor civiele bescherming opgewaardeerd met rescEU, een programma dat gezamenlijke steun biedt aan landen in geval van rampen door burgers te beschermen en risico’s te beheersen. De Europese Commissie cofinanciert de beschikbaarheid van een rescEU-brandbestrijdingsvloot om mogelijke nationale tekortkomingen in de respons op bosbranden aan te pakken. Tussen 2007 en 2020 was 20 % van alle verzoeken om bijstand via het EU-mechanisme voor civiele bescherming een reactie op bosbranden (EC, 2021).

Further informatie

Referenties

Language preference detected

Do you want to see the page translated into ?

Exclusion of liability
This translation is generated by eTranslation, a machine translation tool provided by the European Commission.