1.5 Identifisering og innhenting av finansiering og finansiering

Økonomiske begrensningar er ofte sitert som ein barriere for å initiarar og gjennomføre tilpasningstiltak på lokalt nivå. Tilpasningsfinansiering er imidlertid tilgjengeleg og kan kombinerast frå ulike kilder — internasjonalt, EU, nasjonalt og lokalt, både offentleg og privat. God kunnskap om tilgjengelege finansieringsmuligheter er viktig for å overvinne denne barrieren. Mainstreaming tilpasning til gjeldande planprosessar og eksisterande budsjetter er òg eit viktig alternativ å vurdere.

Finansiering av tilpasning refererer til pengar som tilbys gratis av offentlege eller private organar (t.d. stiftingar) mot gjennomføringa av eit bestemt tilpasningspolitisk mål eller avtalt føremål, til dømes som tilskot. Det krevst ikkje tilbakebetaling av den tilførte kapitalen, men det er spesifikke kontraktsmessige krav for å sikre at midlane brukast som tiltenkt. Finansiering refererer derimot til kapitalavsetning med forpliktinga til å betale tilbake på eit seinare tidspunkt (gjeldsinstrument) og pådrar seg vanlegvis ein "kostnad" — prosentandel av renter.  Det er vanlegvis gjeve som eit lån eller annan type finansieringsinstrument, vanlegvis av ein finansinstitusjon.

Finansiering og finansiering for tilpasning på kommunalt nivå i Europa er tilgjengeleg gjennom flere EU-finansieringsinstrumenter, nasjonale, regionale og lokale midlar, samt frå internasjonale finansieringsinstitusjonar og private givarorganisasjonar:

• Tilpasning til klimaendringar er eit av LIFE-programmets  prioriterte område. Programmet gjev medfinansiering for beste praksis, pilot- og demonstrasjonsprosjekter som bidreg til å støtte innsats som fører til auka motstandskraft mot klimaendringar, inkludert spesielt i byområde.
• Horisont 2020, EUs program for forsking og innovasjon, har som mål å bevilge 35 % av budsjettet til klimarelaterte forskingsutgifter. Det krev òg involvering av sluttbrukarar og interessentar, noko som opnar dørene for byinvolvering. Det vil bli følgd i 2021 av Horizon Europe, som òg inkluderer eit temaområde om tilpasning til klimaendringar. I 2020 lanserast ein ytterlegare europeisk Green Deal-samtale med tema som er relevante for tilpasning til klimaendringar.
• Tilpasning til klimaendringar er integrert i EUs europeiske struktur- og investeringsfond (ESIF). Desse omfattar den felles landbrukspolitikken (hovudsakleg Det europeiske fond for utvikling av landdistrikta), Samhøyrslefondet, Det europeiske fond for regional utvikling (særleg gjennom INTERREG),Det europeiske sosialfond, Det europeiske hav- og fiskerifond. Nasjonale styresmakter har ansvaret for å forvalte desse midlane i den respektive medlemsstaten og kan kontaktast for ytterlegare råd.
• Nasjonal og subnasjonal finansiering: På nasjonalt og subnasjonalt nivå kan finansiering vera tilgjengeleg både for tilpasningsplanlegging og gjennomføring, medvit og kapasitetsbygging eller forsking.
• Finansiering frå privat sektor: Privat sektor er ein viktig aktør i tilpasninga til klimarisiko, med høg motivasjon for tilpasningstiltak. Tilpasningstiltak i privat sektor er drive av: a) verdisikringsmotiver når private aktørar søkjer å beskytte sine verdiar og leverandørkjeder, b) verdiskapingshøve når privat sektor søkjer å tilby tilpasningsløysingar som forretningsmoglegheiter. Lokale styresmakter oppfordrast difor til å søkje samarbeid med privat sektor (til dømes gjennom offentleg-private partnarskap) for å utnytte finansieringa frå privat sektor.
• Tilpasningsfinansiering kan også supplerast med lån frå slike finansinstitusjonar som Den europeiske investeringsbank eller Den europeiske bank for gjenoppbygging og utvikling.
• Kommunale grøne/klima/berekraftsobligasjonar kjem raskt fram som eit instrument for å tiltrekkja finansiering for tilpasningstiltak i byar. Etablering og utslepp av grøne obligasjonar krev tett samarbeid med finansmarknadsaktørar.
• Vidare er forsikringssektoren ein viktig aktør i privat sektor som kan gje bedrifter og hushald insentiver til å investere i klimarobustheit.
• Nokre byar har pionerar crowdfunding eller privat donasjon tilnærmingar til tilpasning, medan borgarinitiativar foreslår tilpasningshandlingar på ein bottom-up måte, som deretter annonserast til samfunnet som er villig til å donere eller låne midlar til gjennomføring av dei foreslåtte tiltaka. På denne måten utgjer små individuelle donasjonar betydelege midlar som er tilstrekkelege for gjennomføring av tiltak.
• Hushaldninganes ansvarlege kapital: Private hushaldningar er ofte villige til å sikre familiens bustad og velvære ved å planleggje sine utgifter og investeringar på ein meir adaptiv måte (til dømes å investere i betre isolasjon når dei renoverer hus eller installerer regnvasssamling for hagevanning i tørkeperiodar). Medvitsheving, utdanning og nudge-insentiver er nyttige verktøy for å stimulere private hushaldningsinvesteringar. Lokale styresmakter i enkelte land går òg tilbake til skatte- eller avgiftsreduserande ordningar som insentiver, til dømes å redusere overvassavgifter dei belaster eigedomsbesitjarar viss dei igjen investerer i tiltak for å redusere regnvassavrenning frå eigedomen til det offentlege dreneringssystemet.
• Vidare kan tilpasningsrelevant finansiering oppnåast gjennom andre sektorielle finansieringsmekanismar, i så fall kan det ikkje nødvendigvis merkast "tilpasningsfinansiering", men kan likevel bidra til tilpasningspolitiske mål.

Fleksibilitet og ein kombinasjon av ulike finansierings- og finansieringskilder er tilrådeleg, spesielt i tilfelle der dedikerte kommunale budsjettlinjer kan vere vanskeleg å sikre. Vidare kan det å tappe inn i ikkje-monetær støtte (sjå trinn 1.8)avlaste presset på finansieringsbehovet.

Døme på byar over heile Europa som vellukka nyttar seg av desse finansierings- og finansieringskilder for tilpasning, er oppført nedanfor og er beskrive i detalj i EØS-rapporten om finansiering av bytilpasning. Rapporten gjev også ei detaljert oversikt over tilgjengelege EU-finansierings- og finansieringskilder for bytilpasning. Sjå òg kapittel 5 i EØS-rapporten Bytilpasning i Europa: korleis byar og tettstader reagerer på klimaendringar for ytterlegare informasjon.

Ordføraravtalens avsnitt om finansieringsmuligheter gjer det mogleg å søke etter europeiske finansierings- eller finansieringsprogram som passar behova til dei signerande byane. Sjå òg Covenant of Mayors brosjyre "Korleisfinansiere ditt lokale klima & energihandlingar?" og "Innovative finansielle ordningar" som inkluderer døme på tilpasningshandlingar frå Covenant of Mayors signatarbyar og regionar. The Covenant of Mayors webinar on "FinancingAdaptation Actions"presenterer Den europeiske investeringsbankens naturkapitalfinansieringsfasilitet og erfaringar frå signatarbyar om korleis ein finansierer tilpasningstiltak på bakken.

Ytterlegare oversikter over tilgjengeleg tilpasningsfinansiering i EU er gjeve i finansieringsdelen av Climate-ADAPT, samt på EUs nettstad for regional og byutvikling.