Skogbrannar

Dødsfall knytte til skogbrannar (1980-2023)

^{Kilde: Data av RiskLayer GmBH.
Datasettet er utarbeidd og gjort tilgjengeleg under tenestenivåavtalen EEA — European Commission (RTD) om “Mainstreaming GEOSS Data Sharing and Management Principles in support of Europe’s Environment”. Sjå metadataa her.}

Helsespørsmål

Helseeffektar frå brann inkluderer både fysiske og mentale effektar. Direkte eksponering for flammar eller strålevarme kan forårsaka brannskadar, skadar og varmerelaterte sjukdommar (t.d. dehydrering, heteslag), noko som kan føra til død (Finlay eit al., 2012). Alvorlege brannskadar krev omsorg i spesielle einingar og bere ein risiko for multi-organ komplikasjonar.

Brannrøyk inneheld høge nivåar av partiklar (PM), karbonmonoksid og nitrogenoksider. PM i brannrøyk har ein tendens til å ha liten partikkelstorleik (samanlikna med PM i urbane luft) og den har høgt innhald av oksidative og proinflammatoriske komponentar, noko som kan føre til sterke toksiske effektar (Dong eit al., 2017). Eksponering for tung røyk i område rundt ein brann kan forårsaka auge- og hudirritasjon eller føre til utbrot eller forverring av akutte og kroniske luftvegssjukdommar (Finlay eit al., 2012; Kizer, 2021; Vitja 1. januar 2014. ^ Xu eit al., 2020). Ein auke av for tidlege dødsfall, luftvegssjukdommar og få tilfelle av lungebetennelse vart rapportert etter skogbrannar (EEA, 2020). Eksponering for brannrøyk er òg knytte til kardiovaskulære sjukdommar og dødelegheit, som følgje av eksponering for auka partikkelkonsentrasjonar eller frå psykologisk stress (Analitis eit al., 2012; Vitja 3. desember 2015. ^ Liu eit al., 2015).

Med omsyn til mental helse har personar som er ramma av traumatiske opplevingar, som tap av kjære, skade på eigedom eller øydelegging av viktig infrastruktur i deira område, auka risiko for posttraumatisk stressliding, depresjon og søvnløyse. Desse effektane kan oppstå umiddelbart eller på lengre sikt (Xu eit al., 2020).

Populasjonar som er spesielt utsett for skadeverknader av brannrøyk inkluderer eldre, barn, personar med eksisterande kardiovaskulære og/eller respiratoriske forhold og gravide kvinner. Utandørsarbeidarar og redningsarbeidarar er òg i høg risiko på grunn av deira auka yrkeseksponering (Xu eit al., 2020). Sidan PM i brannrøyk kan nå avstandar opptil tusenvis av kilometer frå brannen, har folkesetnaden i store område auka risiko på grunn av røykeksponering.

Observerte effektar

Mellom 1945 og 2016 mista 865 menneske i fire middelhavsregionar (Hellas, Portugal, Spania og den italienske øya Sardinia) livet som følgje av brannar. Dei fleste omkomne var sivile, med 366 menneske drepne, etterfølgd av brannmenn (266) og flybesetning (96) (Molina-Terrén eit al., 2019). Mellom 1980 og 2023 vart det registrert 741 omkomne i skogbrannar i 32 EØS-land (sjå kartvising øvst på sida).

PM_2,5 luftforureining forårsaka av vegetasjonsbrannar over heile Europa i 2005 forårsaka over 1400 for tidlege dødsfall; Over 1000 for tidlege dødsfall vart forårsaka i år 2008 (Kollanus eit al. 2017). Etter ein serie skogbrannar i 2002 nær Vilnius, Litauen, auka få tilfelle av luftvegssjukdommar med 20 gonger (Pereira, 2015). I ein analyse av 2018-brannane i Sverige var eksponering for fine partiklar (PM_2,5)knytte til kortsiktige respiratoriske helseeffektar (Tornevi eit al., 2021). Sterke positive korrelasjonar mellom brannførekomst og få lungebetennelsestilfelle vart funne i nokre kommunar i Portugal (Santos eit al., 2015).

Det er store årlege variasjonar i få skogbrannar og område som er brent av dei, på grunn av sterke variasjonar i meteorologiske risikofaktorar. I 2018, prega av rekordtørke og høge temperaturar, leid flere europeiske land av store brannar enn nokon gong før, i Middelhavsregionen, men òg i Nord- og Sentral-Europa (Lancet Countdown og EEA, 2021). Sommaren 2021 vart tusenvis av menneske evakuert på grunn av brannar i Hellas og Sør-Italia (European Civil Protection and Humanitarian Aid Operations website, konsultert november 2021).

Forventa verknader

Vêrforholda påverkar drivstoffbelastinga, då tørke påverkar vegetasjonen; antennelsesrisiko (gjennom høge temperaturar eller torevêr); og spreiing av skogbrannar (sterk vind) (San-Miguel-Ayanz eit al., 2020).

Stigande temperaturar og endra nedbørsmønster forventast å auke frekvensen og intensiteten av brannfellar, og forlenga brannfaresesongen (Liu eit al., 2010; Pechony og Shindell, 2010) — hovudsakleg i Middelhavslanda, men òg tempererte område vil møte aukande risiko (Depicker eit al., 2018).

Eksponering av den europeiske folkesetnaden forventast å auke på grunn av ei utviding av brannutsette område samt byspreiing i desse områda (EEA, 2020).

Policy reaksjonar

Arealplanlegging, som reduserer byspreiing i skog- og børsteområde, er eit viktig tiltak for å avgrense verknaden av skogbrannar på folkesette område, og det same er regulering av bruk av ubebygd land rundt busetjingar for å unngå aktivitetar som kan forårsaka brannar. Framme av typar arealdekke med låge nivåar av brannrisiko (t.d. modne innfødde skogar) er eit døme på eit rimeleg tiltak. Omfattande landbrukspraksis, som bruk av dyrebeite i pauseområde, agroforestry, dvs. praksisen med å integrere treaktig vegetasjon og landbruksavlingar og/eller husdyr, er andre styringsverktøy for å redusere sannsynet for at brannfuglar oppstår og spreier seg (EEA, 2020).

Sidan dei fleste skogbrannar i Europa startar som følgje av menneskeleg aktivitet (arson eller uaktsemd), er medvitegjering eit sentralt tiltak for å redusere risikoen for brannfellar (EEA, 2020).

På europeisk nivå overvakar European Forest Fire Information System (EFFIS) av EUs Copernicus Emergency Management Service (CEMS) skogbrannaktivitet i nær sanntid og tilbyr månadlege og sesongmessige prognosar for temperatur- og nedbørsavvik som aukar risikoen for brannfellar. På nasjonalt nivå finst døme på tidleg varsling: I Portugal vart det utvikla eit nasjonalt varslingssystem, der åtvaringar sendast via tekstmeldingar til mobiltelefonar som er aktive i område med risiko for brannfellar eller andre ekstreme hendingar (EEA, 2020).

Sidan 2019 er EUs sivile beskyttelsesmekanisme oppgradert med rescEU, eit program som tilbyr samarbeidsstøtte til land i tilfelle katastrofar ved å beskytte borgarar og risikostyring. EU-kommisjonen samfinansierer standby-tilgjengelegheita til ein rescEU-brannslukkingsflåte for å løyse potensielle nasjonale manglar ved å reagere på skogbrannar. Mellom 2007 og 2020 var 20 % av alle førespurnadar om bistand gjennom EUs sivile beskyttelsesmekanisme som svar på skogbrannar (EC, 2021).

Referansar

• Analitt, A. eit al. (2012) Skogbrannar er forbunde med forhøgde dødelegheit i tette urbane omgivnadar. Okkupasjon. Omgivnadar. Med. 69, 158–162. https://doi.org/10.1136/OEM.2010.064238

• Depicker, A. eit al. (engelsk). (2018) Ein første risikovurdering av skogbrannar for Belgia. Nate. Hazards Earth Syst (engelsk). Sci. drøfte. 1–32. https://doi.org/10.5194/NHESS-2018-252

• DONG, T.T.T. eit al. (engelsk). (2017) In vitro-vurdering av toksisiteten av bushfire-utslepp: Ein gjennomgang. Sci. Totalt miljø. 603–604, 268–278. https://doi.org/10.1016/J.SCITOTENV.2017.06.062

• EK (2021) Skogbrannar.

• EEA (2020) Bytilpasning i Europa: korleis byar og tettstader reagerer på klimaendringar.

• Finlay, S.E. eit al. (2012) Helseeffektar av skogbrannar. PLoS Curr. 4. https://doi.org/10.1371/4F959951CCE2C

• Kizer, KW (2021) Brannrøykforureining, klimaendringar og hudsjukdom. Jama Dermatology 157, 639–640. https://doi.org/10.1001/JAMADERMATOL.2021.0026

• Kollanus, V. eit al. (engelsk). (2017) Dødelegheit som følgje av vegetasjonsbrann-opphavleg eksponering for PM2.5 i Europa — Vurdering for åra 2005 og 2008. Omgivnadar. Helseperspektiv. 125, 30–37. https://doi.org/10.1289/EHP194

• Lancet Countdown og EEA (2021) The Lancet Countdown on Health and Climate Change: Reagerer på helserisikoen ved klimaendringar i Europa.

• Liu, J.C. eit al. (2015) Ein systematisk gjennomgang av dei fysiske helsekonsekvensane av ikkje-yrkeseksponering for brannrøyk. Omgivnadar. Res. 136, 120–132. https://doi.org/10.1016/J.ENVRES.2014.10.015

• Liu, Y. eit al. (2010) Trender i det globale skogbrannpotensialet i eit klima i endring. Til og med. Ecol. Administrar. 259, 685–697. https://doi.org/10.1016/J.FORECO.2009.09.002

• Molina-Terrén, D.M. eit al. (2019) Analyse av skogbranndødsfall i Sør-Europa: Spania, Portugal, Hellas og Sardinia (Italia). Int. J. Wildl. Brann 28, 85–98. https://doi.org/10.1071/WF18004

• Pechony, O. og Shindell, DT (2010) Drivkrefter av globale skogbrannar i løpet av det siste tusenåret og det komande århundre. Proc. Nate. Akad. Sci. U. S. A. 107, 19167–19170. https://doi.org/10.1073/PNAS.1003669107

• Pereira, P. (2015) Skogbrannar i Litauen, i: Bento Gonçalves, A. J. og Vieira, A. A. B. (red.), Wildland Fires: Ein verdsomspennande verkelegheit, Nova Science Publishers, Inc., New Yoerk, Pp. 185-198.

• San-Miguel-Ayanz, J. eit al. Skogbrannar i Europa, Midtausten og Nord-Afrika 2019.

• Santos, M.Y. eit al. (engelsk). Er Wildfires og Lungebetennelse Spatially og Temporally Relatert? Gjer leksar. Notatar Comput. Sci. (Inkludert understøttelse). Gjer leksar. Notatar Artif. Intell. Gjer leksar. Merknader Bioinformatikk) 9043, 42–53. https://doi.org/10.1007/978-3-319-16483-0_5

• Tornevi, A. eit al. (2021) Respiratoriske helseeffektar av brannrøyk i løpet av sommaren 2018 i Jämtland Härjedalen-regionen, Sverige. Int. J. Environ (engelsk). Res. offentleg heilbreiing. 2021, Vol. 18, Side 6987 18, 6987. https://doi.org/10.3390/IJERPH18136987

• Xu, R. eit al. (engelsk). (2020) Wildfires, Global Climate Change og Human Health. The New England Journal of Medicine 2020 (engelsk). 383: 2173-2181 https://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMsr2028985