Pollen

Observerte verknader

I dei siste tiåra har førekomsten av pollen-induserte allergiar auka i Europa. Denne auken kan ikkje berre forklarast med endringar i folkesetnadens genetikk eller helsetilstand (D’Amato eit al., 2007, 2020), Becker eit al., 2021 (engelsk). Auken i førekomsten av desse sjukdommane kan vera relatert til forbetra hygiene, auka antibiotikabruk og vaksinasjon, og endringar i livsstil, kostvanar og luftforureining (dei Weger eit al., 2021). I tillegg påverkar klimaendringar eksponering for pollen og allergisk sensibilisering på flere måtar, inkludert skift og forlenga av pollensesongen, endringar i pollenkonsentrasjon og allergenisitet, samt skift i geografisk fordeling av pollen.

Polleninnhald: sesongmessige skift og forlenging av sesongen

Både utbrotet og varigheita av pollensesongane er drive av meteorologiske variablar, hovudsakleg temperatur. Som svar på global oppvarming skiftar planter tidspunktet for deira utviklingsstadium, inkludert blomstring og pollenutgjeving. Ein omfattande studie av globale pollendatasett framheva auke i pollensesongens varigheit (i gjennomsnitt 0,9 dagar per år) og pollenbelastning dei siste 20 åra (Ziska eit al., 2019). I urbane område, der dei fleste europearar bur, fører dei høgare temperaturane forverra av den urbane varmeøyeffekten til tidlegare pollensesongstartar (D’Amato eit al., 2014). Basert på lufttemperaturdata visualiserer Copernicus Climate Change Service bjørkepollensesongen som starta frå 2010 til 2019, og viser regionale skilnader i framdrifta av starten av pollensesongen. Likevel påverkar òg stråling, nedbør og råme pollenutslepp og transport i lufta, om enn mindre enn temperaturen.

Polleninnhald: konsentrasjon og allergenisitet

Varmare forhold og forhøgde atmosfæriske CO2-konsentrasjonar stimulerer plantevekst. Dette kan auka pollen- og allergenkonsentrasjonane i lufta, samt pollenallergenisiteten, noko som aukar risikoen for allergiske reaksjonar (Beggs, 2015; Ziska eit al., 2019 (engelsk). Også endra råmeforhold, ekstremvær og torevêr i pollensesongen forårsaka høgare pollen- og allergenkonsentrasjonar i lufta, noko som fører til meir alvorlege allergiske reaksjonar og astmaanfall (Shea eit al., 2008; Ulv eit al., 2015; D’Amato eit al., 2020).

Polleninnhald: Geografiske skift

Global oppvarming og den tilhøyrande forlenga av vekstsesongen lettar ein nordleg migrasjon av invasive planteartar i Europa, òg dei som frigjer allergiframkallande pollen. Innføringa av nye allergener kan auke lokal sensibilisering, dvs. prosessen med menneske som blir kjenslevare eller allergiske på grunn av eksponering for allergener (Confalonieri eit al., 2007). Eit spesielt døme er Ragweed (Ambrosia),introdusert i Europa for flere tiår sidan frå det amerikanske kontinentet med transport. Ragweed pollen er svært allergiframkallande og frigjerast relativt seint i sesongen (tidleg september), potensielt forårsaka ei ekstra bølgje av allergi og ei forlenga av den allergiske sesongen (Vogl eit al., 2008; Chen eit al., 2018 (engelsk). Betydelege helsemessige og økonomiske konsekvensar i område invadert av ragweed i Sentral- og Aust-Europa, Frankrike og Italia har allereie vorte rapportert (Makra eit al., 2005). Medan spreiinga av ragweed i Europa hovudsakleg drivast av transport- og landbruksaktivitetar, lettar klimatiske endringar koloniseringa av nye område. I tillegg kan ragweed pollen korn lett transporterast hundrevis til tusenvis av kilometer med luft, og dermed forårsaka topp pollen teljar og tilhøyrande allergi symptomar i område der ragweed er enno ikkje utbredt (Chen eit al., 2018).

Forventa verknader

Verknaden av klimaendringar på pollensesongar, konsentrasjonar og allergenisitet forventast å føre til auka eksponering av den europeiske folkesetnaden for pollen og aeroallergener i framtida. Dette vil auke sannsynet for nye allergiske sensibiliseringar, òg for opphavleg svake allergener (dei Weger eit al., 2021). Under scenariet med middels klimagassutslipp (RCP 4.5) forventast ragweed sensibilisering å spreie seg over heile Europa og auke i enkelte land opp til 200 % innan 2050 (Lake eit al., 2017).

I allereie sensibiliserte individ forventast varigheita og alvorsgraden av allergiske symptomar å auke under klimaendringar på grunn av lengre pollensesongar og høgare pollenallergenisitet. Viss perioden der folk blir utsett for pollen forlengar, vil allergenunngåing som ein handteringsstrategi bli meir komplisert, noko som påverkar mental velvære.

Dei klimadrivne endringane i aeroallergener og tilhøyrande utløyste allergiske reaksjonar forventast å ha implikasjonar for astmaprevalens og tilhøyrande medisinske kostnadar (medisinering, akutte sjukehusbesøk) (Anderegg eit al., 2021). Høge temperaturar og hetebølgjer forventast å auke i hyppigheit og varigheit under skiftande klima, forverre luftvegsproblemer og auke dødelegheita for dei som lid av astma og andre luftvegsproblemer som følgje av allergi (D’Amato eit al., 2020). Også folks kjenslevare for virusinfeksjonar kan auka ved å forverre respiratorisk betennelse og svekka immunrespons forårsaka av allergener og pollen (Gilles eit al., 2020).

Grøn infrastruktur i byar, installert som klimatilpasningstiltak, kan òg auke pollenbelastinga og allergiske reaksjonar i framtida (Cheng and Berry, 2013). Ein case-studie i 18 grøne område i Brussel viste at det allergiframkallande potensialet til urbane parkar forventast å doblast som følgje av kombinerte endringar i varigheita av pollensesongane, pollens allergenisitet og sensibiliseringsratene til folkesetnaden (Aerts eit al., 2021). Betraktning av eigna treslag for bymiljøar er avgjerande når ein utformar klimatilpasningstiltak og engasjerer seg i arealplanlegging for å unngå forverring av allergirisiko.

Politiske reaksjonar

Pollenkonsentrasjonar av ulike tre og gras overvakas rutinemessig i alle europeiske land. Målingane brukast til å bestemme start og varigheit, samt intensiteten av pollensesongen. Målingane, i kombinasjon med kjemiske transportmodellar, brukast òg til å setje opp allergirisikosystemer som brukast i polleninformasjon eller tidlege varslingssystemer. Polleninfo-portalen, som stammar frå eit partnarskap mellom European Aeroallergen Network og Copernicus Atmosphere Monitoring Service (CAMS), gjev daglege oppdaterte pollenkonsentrasjonsprognosar og allergirisikovurderingar for alle europeiske land.

I motsetnad til pollennivået finst det ingen rutinemessige målingar på allergennivået, verken for få allergener i eit pollenkorn eller for allergenkonsentrasjon i lufta. Å ha tilgang til denne typen indikator vil likevel bidra til å forklare førekomsten av allergisymptomar før sesongen, spesielt under forhold der høge luftforureiningsnivå samanfall med låge pollenkonsentrasjonar (Cabrera eit al., 2021).

Det er vanskeleg å setje generelle tersklar for pollenkonsentrasjonar som er relevante på tvers av populasjonar, då helseeffektar òg avheng av ein persons kjenslevare (Becker eit al., 2021). Likevel kan polleninformasjonstenester støtte individuelle pasientar for å unngå negative helseutfall, spesielt når ein kombinerer pollenovervaking og dokumentasjon av presise individuelle symptomer. Til dømes kan smarttelefonapplikasjonar som kombinerer individuelle symptomdata og pollenkonsentrasjonar, brukast til å bestemme personlege pollengrenser og redusere helsepåverknaden meir effektivt (Becker eit al., 2021).

Diagnose, leiing og meistring

Pollenallergi er underdiagnostisert og ofte ubehandla. Derfor er det naudsynt med medvit om verknaden av allergiar for å hjelpe folk å kjenne att, førebyggje og handtere allergisymptomar. Det er naudsynt å diagnostisera kva type pollen som forårsaka allergien og starta allergimedisinering før starten av pollensesongen. I pollensesongen er symptomførebygging og meistring hovudsakleg basert på å unngå eksponering for allergener. Tilrårar spenner frå å unngå å vera ute, iført solbriller, unngå å tørke klede utanfor, halde vindauga lukka, og andre. EAACI har ei eiga nettside for pasientar med anbefalingar, og flere land har òg nasjonale pasientorganisasjonar som kan gje råd til allergipasientar.

Omsyn til geografisk planlegging

Etablering av hypoallergene grøne område i og nær byar, gjennom nøye utval av treslag (Aerts eit al., 2021) kan redusere førekomsten av pollenallergi. Kva treslag som er eigna, avheng av lokaliteten, og valet bør vurdere dei forventa klimatiske endringane. Fjerning av allergiframkallande tre frå eksisterande grøne område tilrådast ikkje, for å bevare biologisk mangfald og økosystemtenester, mellom anna støtte tilpasning til høge temperaturar under klimaendringar (Aerts eit al., 2021).

Kontrolltiltak

Den nylege invasjonen av vanleg svært allergiframkallande ragweed (Ambrosia)førte til at flere europeiske land utvikla og implementerte kjemiske og mekaniske kontrollmetodar. I samsvar med EU-direktiv 2002/32/EF om uønskte stoff i fôrvarer er det fastsett ein rettsleg standard for konsentrasjonen av Ambrosiafrø i fôrvarer for å hindra ytterlegare spreiing av planten. Tilsvarande skal frøblandingar for fuglar ikkje innehalde meir enn 50 milligram Ambrosiafrø per kilo.

Bruk av eit biologisk kontrollmiddel mot Ambrosia, som den nordamerikanske bladbillen, kan redusere ragweed-førekomsten i Europa og redusere få pasientar med ca. 2,3 millionar og helsekostnadane med 1,1 milliardar euro per år (Schaffner eit al., 2020). Innføring av biologiske kontrollmiddel kan imidlertid ha negative verknader på biologisk mangfald ved å skade vekstar utanfor målgruppa og lokale planteartar, og bør kontaktast med forsiktigheit.