Podatność Europy na skutki zmiany klimatu występujące poza Europą
Handel międzynarodowy, podróże, telekomunikacja i inne aspekty globalizacji zwiększają prawdopodobieństwo, że skutki zmiany klimatu będą miały konsekwencje wykraczające poza regiony lub narody, w których występują. Konsekwencje takie określa się jako „transgraniczne skutki” zmiany klimatu lub jako „skutki pośrednie”, „skutki transgraniczne” lub „skutki uboczne”. Skutki te mogą mieć znaczący wpływ na ogólne ryzyko zmiany klimatu dla regionów, sektorów i ludzi. W związku z tym należy je uwzględnić przy opracowywaniu i wdrażaniu polityki w zakresie przystosowania się do zmiany klimatu. Skutki transgraniczne mogą być spowodowane pojedynczym ekstremalnym zdarzeniem klimatycznym, które może spowodować łańcuch reakcji poprzez ścieżki oddziaływania, na przykład tymczasowe zakłócenie globalnych łańcuchów dostaw z powodu uszkodzonej infrastruktury transportowej, lub określone przez przedłużające się okresy ekstremalnych warunków pogodowych lub stopniową zmianę klimatu.
W rozdziale 6.4 sprawozdania EEA pt. „Zmiana klimatu, skutki i podatność na zagrożenia w Europie w 2016 r.” przeanalizowano skutki transgraniczne spowodowane skutkami zmiany klimatu występującymi poza Europą, które mają pośrednie skutki kaskadowe na terytorium Europy. Określono w nim sześć głównych ścieżek opartych na dostępnej literaturze: (i) handel towarami rolnymi, (ii) handel towarami nierolnymi, (iii) infrastruktura i transport, (iv) zagrożenia geopolityczne i zagrożenia dla bezpieczeństwa, (v) migracja ludności oraz (vi) finanse (zob. rys. 1).
Rysunek 1. Sześć głównych ścieżek pośrednich skutków dla Europy (EEA, 2017).
Źródło: EEA. |
Jak przedstawiono w rozdziale 6.4 sprawozdania EEA, najsilniejszymi dowodami na wrażliwość Europy na skutki transgraniczne są skutki gospodarcze spowodowane globalnymi wahaniami cen spowodowanymi zmianą klimatu; zakłócenia w sieciach transportowych, takich jak porty; oraz zmiany w środowisku Arktyki, takie jak nowe szlaki żeglugowe.
Region śródziemnomorski Europy uznano za najbardziej podatny na wstrząsy związane z przepływem towarów rolnych ze względu na dużą zależność od importu spoza Europy. Niedawne ekstremalne zjawiska klimatyczne poza Europą już wywarły negatywny wpływ na Europę. Na przykład rosyjska fala upałów w 2010 r. zniszczyła około 30 % rosyjskich zbiorów zbóż i przyczyniła się do wzrostu światowych cen pszenicy o 60–80 %. Światowy kryzys ryżowy z 2008 r., podczas którego globalna cena rynkowa ryżu wzrosła czterokrotnie w ciągu kilku miesięcy, był częściowo spowodowany m.in. długą suszą w Australii.
Zmienność cen żywności prawdopodobnie będzie miała nieproporcjonalnie większy wpływ na grupy ludności o niskich dochodach we wszystkich częściach Europy.
Oczekuje się, że małe, otwarte i wysoko rozwinięte gospodarki europejskie będą narażone przede wszystkim na wstrząsy związane z przepływem towarów nierolnych. Przykładami takich pośrednich skutków są niedobór dysków twardych i związany z tym wzrost poziomu cen spowodowany poważną powodzią w Tajlandii w 2011 r. oraz spadek eksportu węgla i wzrost cen na rynku światowym spowodowany ekstremalnymi powodziami we wschodniej Australii w latach 2010–2011.
Wpływ zmiany klimatu i zdarzeń ekstremalnych na infrastrukturę transportową poza Europą (np. drogi, rurociągi, linie kolejowe, mosty, porty, lotniska i tunele) może mieć również skutki uboczne w Europie. Na przykład huragan Katrina w 2005 r. zniszczył dużą część portu w Nowym Orleanie w Stanach Zjednoczonych, powodując tymczasowy niedobór globalnej podaży ropy naftowej i tymczasowy wzrost globalnej ceny ropy naftowej.
Zmiana klimatu w Afryce Północnej i na Bliskim Wschodzie może zwiększyć ryzyko geostrategiczne dla Europy. Ostatnie badania sugerują, że temperatury przekroczą próg zdolności adaptacyjnych człowieka pod koniec XXI wieku w niektórych z tych regionów. Ponadto podnoszenie się poziomu morza w coraz większym stopniu zagraża zaludnionym obszarom przybrzeżnym, takim jak delta Nilu, gdzie skoncentrowana jest duża część ludności Egiptu i gruntów rolnych. Bezprecedensowe warunki klimatyczne, w połączeniu z czynnikami społeczno-gospodarczymi i politycznymi, mogą jeszcze bardziej zwiększyć niestabilność regionalną. Ten wzrost z kolei może doprowadzić do znacznego wzrostu przepływów uchodźców i migracji do Europy, co może mieć wpływ na politykę i bezpieczeństwo.
Ścieżka finansowa odnosi się do tych skutków zmiany klimatu, które mogą zakłócić przepływ kapitału publicznego i prywatnego, takich jak inwestycje zagraniczne, przekazy pieniężne od pracowników migrujących lub ubezpieczenia międzynarodowe, co ma wpływ na przepływy finansowe w różnych krajach. Na przykład znaczna część kosztów ubezpieczenia od huraganu Katrina w 2005 r. spadła na londyńskich giełdach. Prognozowany wzrost występowania i intensywności ekstremalnych zdarzeń pogodowych w wielu częściach świata będzie wyzwaniem dla systemów ubezpieczeniowych, determinując wzrost składek ubezpieczeniowych i spadek zasięgu, ale także stwarzając europejskim zakładom ubezpieczeń nowe możliwości inwestowania w krajach rozwijających się.
Zgodnie z kilkoma badaniami oczekuje się, że podatność Europy na transgraniczne skutki zmiany klimatu wzrośnie w nadchodzących dziesięcioleciach, ale prognozy ilościowe nie są jeszcze dostępne.