MEDACC: innowacyjne metody przystosowania się do zmiany klimatu w regionie Morza Śródziemnego

Zarówno lasy, jak i uprawy w regionie Morza Śródziemnego będą już poważnie dotknięte zmianą klimatu, w szczególności z powodu epizodów poważnego niedoboru wody i suszy, w połączeniu z przedłużonymi okresami bardzo wysokich temperatur. W przypadku lasów zwiększy to deficyt wody i ryzyko pożarów, a w przypadku upraw spowoduje wzrost zapotrzebowania na wodę, który prawdopodobnie nie zostanie zaspokojony w uogólnionym kontekście niedoboru wody w dorzeczach.

MEDACC przyjmuje dział wodny jako punkt odniesienia. Trzy wybrane dorzecza - rzeki Muga, Ter i Segre - reprezentują dużą różnorodność warunków topograficznych, klimatycznych i środowiskowych, a także różne sposoby użytkowania gruntów i zapotrzebowanie na wodę. Ponadto podlegają one różnym poziomom stresu mającym wpływ na zasoby wodne, które mogą ulec pogorszeniu w przyszłości. Przykładowo, podczas gdy w Segre rolnictwo odpowiada za 95% zapotrzebowania na wodę, w Ter zużycie wody w miastach sięga 74%. W ciągu ostatnich sześciu dekad istnieją obawy dotyczące zmniejszenia przepływów cyrkulacyjnych w rzekach analizowanych w wyniku wzrostu temperatury, zmniejszenia opadów (zwłaszcza latem) i wzrostu ewapotranspiracji. Tak więc w dorzeczu Segre zmniejszenie objętości wód nadwodnych wynosi odpowiednio 28% oraz 49% i 42-57% w rzekach Muga i Ter.

W dziedzinie leśnictwa projekt ujawnił potrzebę interwencji w lasach śródziemnomorskich, które po poddaniu ich silnej świeckiej eksploatacji zostały porzucone w ostatnich dziesięcioleciach z powodu wyludniania się obszarów wiejskich i powszechnego stosowania paliw kopalnych. Jest to zgodne z bardzo gęstymi i niedojrzałymi masami leśnymi, które w związku z tym są bardzo wrażliwe na deficyt wody i wysokie ryzyko pożarów.

Opracowano, wdrożono i monitorowano różne inicjatywy pilotażowe, aby pomóc w ilościowym określeniu skutków (pozytywnych i negatywnych) stosowania środków przystosowawczych w następujących sektorach:

• Zużycie wody w gospodarstwach domowych i miastach: w ramach projektu zbadano najbardziej optymalne procesy gospodarki wodnej, aby skutecznie osiągnąć oszczędności z punktu widzenia ochrony środowiska, energii i społeczeństwa;
• Rolnictwo: projekt miał na celu wykazanie skuteczności środków mających na celu zmniejszenie deficytu wody związanego ze spożyciem w rolnictwie. Obejmuje to pracę z różnymi odmianami roślin uprawnych, systemami nawadniania i zrównoważonymi technikami gospodarowania glebą;
• Lasy: działania pilotażowe przyczyniły się do ilościowego określenia wpływu gospodarki leśnej na zdrowie lasów, dostępność wody i zagrożenie pożarowe.

Ponadto szczegółowo oceniono wpływ klimatu i zmian w użytkowaniu gruntów oraz podatność wybranych działów wodnych na zagrożenia.

-Ogólnie rzecz biorąc, zidentyfikowano te obszary, systemy i sektory gospodarki, które są najbardziej wrażliwe na zmianę klimatu.

- Postawiono diagnozę w celu ustalenia, jakie środki dostosowawcze zastosowano wcześniej w basenach badawczych i jakie były ich skutki. Na podstawie wyników uzyskanych w modelowaniu scenariuszy społeczno-gospodarczych i klimatycznych w trzech badanych zlewniach na lata 2030-2050 zaproponowaliśmy, jakie działania adaptacyjne należy wdrożyć w sferze gospodarki wodnej. Określono nowe środki dostosowawcze, a niektóre z nich zostały wdrożone jako testy pilotażowe (rolnictwo i leśnictwo).

-W trzech basenach monitorowano skutki testów pilotażowych.

Wyniki zostały udostępnione w różnych sieciach i platformach.

W ramach projektu prowadzone są testy terenowe różnych strategii adaptacyjnych mających na celu zmniejszenie podatności lasów i upraw śródziemnomorskich na zmianę klimatu. Ma ona również na celu ocenę kosztów ekonomicznych i środowiskowych związanych ze stosowaniem (lub niestosowaniem) różnych środków.

W dziedzinie leśnictwa projekt ujawnił potrzebę interwencji w lasach śródziemnomorskich, które po tym, jak zostały poddane silnej świeckiej eksploatacji, zostały porzucone w ostatnich dziesięcioleciach z powodu wyludniania się obszarów wiejskich i powszechnego stosowania paliw kopalnych. Jest to zgodne z bardzo gęstymi i niedojrzałymi masami leśnymi, które są w związku z tym bardzo wrażliwe na deficyty wody i wysokie ryzyko pożarów. Wniosek przedstawiony przez LIFE MEDACC ma na celu zmniejszenie zagęszczenia drzew, aby przyspieszyć naturalny proces sukcesji w kierunku bardziej dojrzałych lasów. W tym celu zastosowano różne zabiegi - oczyszczanie i przerzedzanie zasadniczo - w różnych warunkach środowiskowych, na zboczach, głębokościach gleby itp. W ten sposób można było sprawdzić, które zabiegi działają najlepiej w każdej sytuacji, a także poznać ich koszty, aby następnie określić odpowiednie zalecenia dotyczące zarządzania w każdym przypadku.

Wraz z tymi szczególnymi praktykami gospodarki leśnej istnieją również dowody na potrzebę wzmocnienia ekstensywnej hodowli zwierząt gospodarskich oraz utrzymania i odbudowy tradycyjnych mozaikowych krajobrazów rolno-leśnych, w których występuje większa różnorodność biologiczna i które są mniej podatne na różne skutki.

Jeśli chodzi o rolnictwo, różne metody zostały wypróbowane w uprawach kukurydzy i jabłek, które - przy bardzo niskich kosztach - przyniosły oszczędności wody od 20% do 30%, przy jednoczesnym utrzymaniu produkcji. Metodologia opiera się na zastosowaniu prostych technologii w celu jak najdokładniejszego określenia warunków środowiskowych i prognoz pogodowych na różnych działkach rolnych oraz, za pomocą tych danych, dokładnego obliczenia tygodniowego napływu wody, którego wymaga każda działka. Informacje te są przekazywane rolnikom, którzy mogą następnie znacznie zwiększyć wydajność nawadniania, obniżyć koszty i przyczynić się do poprawy dostępności wody w basenie w tym samym czasie.

Katalońskie Biuro ds. Zmian Klimatu koordynowało rozwój projektu i prace różnych uczestników, koncentrując się w szczególności na zadaniach związanych ze stosunkami instytucjonalnymi, współpracując z różnymi podmiotami na danym terytorium oraz na wpływie projektu na politykę środowiskową Katalonii.

Centrum Badań Ekologicznych i Zastosowań Leśnych (CREAF) przeprowadziło techniczną koordynację projektu, kładąc szczególny nacisk na ocenę podatności na zmiany klimatu w basenach badawczych, zestawienie i analizę już zastosowanych środków adaptacyjnych, określenie nowych środków adaptacyjnych oraz wdrożenie pilotażowych testów leśnych.

Pirenejski Instytut Ekologii (IPE) był zaangażowany w modelowanie hydroklimatyczne basenów badawczych i koordynował integrację danych zebranych w projekcie i związanych z nimi wyników w platformie informacyjnej.

Instytut Badań i Technologii Rolno-Spożywczych (IRTA) wniósł swoją wiedzę i doświadczenie w dziedzinie rolnictwa oraz koordynował realizację testów pilotażowych.

Różne podmioty na danym terytorium - administracja, środowisko akademickie, usługi i turystyka itp. - uczestniczyły w różnych fazach projektu, wnosząc swoją wiedzę i doświadczenie.

Wyniki są udostępniane w różnych sieciach i platformach, a także m.in. na konferencjach, międzynarodowych warsztatach, seminariach technicznych i targach rolnych.

W ramach projektu Life Shara – Podnoszenie świadomości i wiedzy na temat przystosowania się do zmiany klimatu zaprezentowano inicjatywę i działania związane z przystosowaniem się do zmiany klimatu w ramach projektu Life Medacc w trzech różnych formatach (wywiad wideo-sprawozdanie, sprawozdanie pisemne i wystawa panelowa).

Projekt MEDACC podkreśla potrzebę wzmożenia wysiłków na rzecz ochrony i poprawy stanu lasów, zwłaszcza w górnych warstwach rzek, biorąc pod uwagę ogromne usługi środowiskowe, które zapewniają nam nie tylko pod względem estetyki i rekreacji, ale także pod względem dostępności i jakości wody, jakości powietrza, utrzymania różnorodności biologicznej itp.

Wskazuje również na pilną potrzebę wdrożenia publicznej polityki adaptacji systemów rolno-leśnych, która wymaga istotnej poprawy dialogu między obszarami miejskimi i wiejskimi, tak aby całe społeczeństwo ponosiło koszty utrzymania środowiska wiejskiego przy życiu.

Budżet projektu wynosi 2 548 841 EUR, a wkład Komisji Europejskiej wynosi 1 266 208 EUR.

Połączenie symulacji hydrologicznych i trzech scenariuszy pokrycia gleby ujawniło silny wpływ powierzchni zalesionej na generowanie przepływu wody. W niektórych testach pilotażowych zaobserwowano sezonowy wzrost wilgotności gleby w miejscach, w których prowadzono działania związane z gospodarką leśną. Wiosną i latem zwiększona wilgotność gleby koreluje korzystnie ze wzrostem drzew i ich stanem zdrowia, a także z niższą palnością i palnością roślinności w okresach wysokiego ryzyka pożaru, aw niektórych przypadkach z redukcją szybkości próchnicy.

Jeśli chodzi o rolnictwo, wypróbowano różne metody w uprawach kukurydzy i jabłek, które - przy bardzo niskich kosztach - przyniosły oszczędności wody od 20% do 30% przy jednoczesnym utrzymaniu produkcji. W przypadku jabłoni wartość produkcji działki, na której zastosowano tę metodę, wyniosła 32 850 EUR/ha, co stanowi wzrost o 4,2% w stosunku do działki kontrolnej.

Z drugiej strony w badaniu będącym częścią projektu zaproponowano przeznaczenie połowy obecnej użytecznej powierzchni użytków rolnych (gdzie przeważają uprawy przeznaczone na paszę dla zwierząt) na obszarze Alt Pirineu (dorzecze rzeki Segre) na uprawy przeznaczone na żywność dla ludzi, które są znacznie lepiej dostosowane do scenariuszy zmiany klimatu na lata 2030–2050 i przynoszą większy zwrot gospodarczy. Środek ten zostałby zrównoważony wzrostem ekstensywnego wypasu, który z czasem tracił na znaczeniu na rzecz hodowli. W badaniu tym stwierdzono, że dochód brutto sektora rolnego w tym przyszłym scenariuszu może wynieść 181,1 mln EUR, w porównaniu z obecną kwotą 84,3 mln EUR lub 76,7 mln EUR oczekiwaną w tym samym scenariuszu na lata 2030–2050, jeżeli obecne praktyki zarządzania zostaną utrzymane.

MEDACC przyczynia się do opracowywania i rozwoju strategii i polityk przystosowawczych, które są realizowane na szczeblu regionalnym i krajowym w obszarze eurośródziemnomorskim. W Katalonii program MEDACC będzie bardzo cennym narzędziem wdrażania katalońskiej strategii w zakresie przystosowania się do zmiany klimatu (ESCACC 2013–2020).

5 lat (1 lipca 2013 - 30 czerwca 2018)

Gabriel Borràs

Tel: 93 444 50 00

Av. Diagonal, 523-525 08029 Barcelona

info@medacc-life.eu / gborras@gencat.cat

http://medacc-life.eu/sites/medacc-life.eu/files/docuemnts/medaccfinal_web_es.pdfhttp://medacc-life.eu/sites/medacc-life.eu/files/docuemnts/medaccfinal_en_baixa1.pdf (eng)