Zdrowie dzieci

Główne aspekty narażenia, podatności na zagrożenia i wynikających z nich zagrożeń dla zdrowia dzieci i młodzieży w związku ze zmianą klimatu

Kwestie zdrowotne

Dzieci i młodzież są szczególnie narażone na skutki zdrowotne zmiany klimatu, ponieważ ich ciała i układ odpornościowy wciąż się rozwijają (Anderko i in., 2020). Na przykład ekstremalne ciepło może mieć poważniejsze skutki dla młodych ludzi, ponieważ ich ciała nie regulują temperatury tak skutecznie, jak ciała dorosłych (Vanos i in., 2017). Dlatego są bardziej narażone na odwodnienie, wyczerpanie cieplne i udar cieplny podczas fal upałów. Ponadto słabo wentylowane i przepełnione sale lekcyjne pogarszają warunki, w których młodzi ludzie muszą się skoncentrować i wykonywać swoje zadania (Salthammer i in., 2016). Już w czasie ciąży stres może mieć negatywny wpływ na zdrowie i rozwój dziecka i prowadzić do przedwczesnego porodu, niskiej masy urodzeniowej oraz upośledzenia rozwoju poznawczego, behawioralnego i motorycznego (King i in., 2012).

Dzieci mają szybsze tempo oddychania niż dorośli, co oznacza, że wdychają więcej zanieczyszczeń w stosunku do masy ciała. Połączone zanieczyszczenie powietrza i wysokie temperatury zwiększają ryzyko rozwoju lub zaostrzenia istniejących chorób układu oddechowego, astmy i egzemy atopowej (Pinkerton i Joad, 2000; Huss-Marp i in., 2006). Dzieci spędzają również więcej czasu na świeżym powietrzu, co zwiększa ich narażenie na zagrożenia środowiskowe, takie jak promieniowanie UV i zanieczyszczone powietrze, woda, gleba lub wektory chorób. Ponadto ich naturalna ciekawość i zachowania, w tym zabawa na ziemi i wkładanie przedmiotów do ust, zwiększają ich kontakt z zanieczyszczeniami. Podczas klęsk żywiołowych, takich jak powodzie lub pożary lasów, dzieci są bardziej narażone na urazy, niedobory żywieniowe, brak bezpieczeństwa żywnościowego oraz choroby przenoszone przez żywność i wodę.

Zmiana klimatu może również wpływać na zdrowie psychiczne dzieci, ponieważ mogą one odczuwać strach i niepokój z powodu bycia świadkiem ekstremalnych wydarzeń, martwienia się o przyszłość, zamykania szkół lub przesiedleń i zmiany źródeł utrzymania. Strach przed przyszłymi katastrofami i widoczne zniszczenie siedlisk przyrodniczych przyczyniają się do tego, co często określa się jako "eko-lęk", wpływając na zdrowie psychiczne dzieci i wyniki w nauce (Léger-Goodes i in., 2022). Ponadto zależność dzieci od dorosłych w zakresie opieki i podejmowania decyzji oznacza, że są one w mniejszym stopniu w stanie chronić się podczas wydarzeń związanych z klimatem (Sanson i in., 2022). W następstwie katastrof młodzi ludzie, podobnie jak dorośli, są bardziej podatni na zachowania, które mogą negatywnie wpływać na ich zdrowie, takie jak brak zainteresowania i dysfunkcja akademicka, niezdrowe nawyki żywieniowe oraz, w przypadku nastolatków, nadużywanie substancji odurzających i palenie tytoniu (Manning i Clayton, 2018; Hoey i in., 2020).

Obserwowane skutki

W ostatnich dziesięcioleciach dzieci i młodzież w całej Europie w coraz większym stopniu odczuwają skutki zdrowotne bezpośrednio związane ze zmianą klimatu. Rosnąca intensywność i częstotliwość fal upałów przyczyniły się do odwodnienia, udaru cieplnego i zaostrzenia zaburzeń oddechowych wśród młodszego pokolenia; jedno na dwoje dzieci w Europie jest narażone na co najmniej 4–5 fal upałów rocznie (UNICEF, 2023). Prawie połowa wszystkich szkół w miastach europejskich znajduje się na obszarach podatnych na skutki miejskiej wyspy ciepła, gdzie temperatury są o co najmniej 2 °C wyższe niż średnia regionalna (Europejskie Obserwatorium ds. Klimatu i Zdrowia, 2022). W całej Europie liczba przyjęć do szpitali w nagłych wypadkach oraz częstość występowania chorób układu krążenia, układu oddechowego i nerek, a także gorączki i udaru cieplnego wzrosła u dzieci podczas fal upałów (Xu i in., 2014). Dla porównania, w 2018 r. w Wielkiej Brytanii z powodu udaru cieplnego zmarło łącznie 52 dzieci (Forsyth & Solan, 2022).

Zwiększone powodzie narażają również dzieci na większe ryzyko ofiar śmiertelnych, chorób przenoszonych przez wodę i wpływu na zdrowie psychiczne (EEA, 2024). W Europie około jedna na dziesięć szkół znajduje się na obszarach potencjalnie narażonych na powodzie (Europejskie Obserwatorium ds. Klimatu i Zdrowia, 2022). Ponadto dzieci bawiące się na suchych równinach zalewowych doprowadziły do infekcji pasożytami takimi jak Cryptosporidium (Gertler i in., 2015). Ponadto zła jakość powietrza, częściowo spowodowana zwiększonymi pożarami i falami upałów, pogorszyła warunki oddechowe, takie jak astma, wśród dzieci w Europie. Szacuje się, że w Europie w latach 2010–2019 5839 niemowląt (poniżej jednego roku) zmarło z przyczyn związanych z zanieczyszczeniem powietrza (UNICEF, 2024), a około jedną trzecią przypadków astmy dziecięcej w Europie można przypisać zanieczyszczeniu powietrza (Nieuwenhuijsen i in., 2023). Wzrost pyłku spowodowany wyższymi temperaturami doprowadził również do wzrostu problemów zdrowotnych związanych z alergią, co dodatkowo wpływa na zdrowie i samopoczucie dzieci (Beck i in., 2013). Zmiana klimatu wpłynęła również na rozprzestrzenianie się chorób zakaźnych w Europie. W wielu krajach europejskich rozbudowane i przesunięte siedliska oraz przedłużony sezon aktywności kleszczy, komarów i innych wektorów, w dużej mierze spowodowany cieplejszym klimatem, doprowadziły do zauważalnego wzrostu liczby przypadków boreliozy (Shafquat i in., 2023), kleszczowego zapalenia mózgu, a także chorób przenoszonych przez komary, takich jak denga i gorączka Zachodniego Nilu, nawet na obszarach wcześniej uznawanych za niskie ryzyko (Semenza i Suk, 2018). Ponieważ dzieci mają mniej rozwinięty układ odpornościowy, w przypadku niektórych chorób istnieje również większe ryzyko cięższego lub nawet śmiertelnego przebiegu choroby.

Zmiany w strukturze opadów i częstsze ekstremalne zdarzenia pogodowe doprowadziły do niewydolności upraw i zmniejszenia wydajności rolnictwa w niektórych częściach Europy. Podczas gdy handel wewnątrzeuropejski zapobiega lokalnym dotkliwym niedoborom żywności, ograniczona dostępność żywności prowadzi do wyższych cen żywności i ograniczonego dostępu do zdrowej i pożywnej żywności, w szczególności dla rodzin o niższych dochodach (EEA, 2024). Ma to wpływ na spożycie pokarmu przez dzieci, a tym samym na ich rozwój poznawczy, zdolność uczenia się i wykonywania w szkole oraz ogólny stan zdrowia.

Europejska młodzież odczuwa skutki psychologiczne zmiany klimatu, a doniesienia o zwiększonym lęku, depresji i zaburzeniach związanych ze stresem związanych z klęskami żywiołowymi związanymi z klimatem. W badaniu przeprowadzonym wśród młodzieży w trzech krajach europejskich ponad 50 % respondentów stwierdziło, że czują się smutni, niespokojni, źli, bezsilni i winni, a ponad 30 % stwierdziło, że te uczucia dotyczące zmiany klimatu negatywnie wpłynęły na ich codzienne życie i zdolność do funkcjonowania (Hickman i in., 2021).

Przewidywane skutki

Ponieważ klimat nadal się zmienia, przewiduje się, że zagrożenia dla zdrowia dzieci i młodzieży będą nadal rosły. Oczekuje się, że obrażenia, ofiary śmiertelne i wyzwania w zakresie zdrowia psychicznego wśród młodych populacji związane z ekstremalnymi zdarzeniami pogodowymi, takimi jak fale upałów, burze i powodzie, wzrosną wraz z prognozowaną intensyfikacją i zwiększoną częstotliwością tych zdarzeń (np. Amengual i in., 2014). Dzieci urodzone w Europie w 2020 r. będą doświadczać około 4 razy więcej ekstremalnych zdarzeń, w szczególności fal upałów, w porównaniu z dziećmi urodzonymi w 1960 r. (Thiery i in., 2021). Do 2050 r. wszystkie europejskie dzieci będą narażone na 4–5 fal upałów rocznie i związane z nimi zagrożenia dla zdrowia (UNICEF, 2023). W przyszłości choroby układu oddechowego będą zaostrzane przez dłuższe i bardziej intensywne pory pyłkowe (Rasmussen i in., 2017). Przy ciągłych zmianach klimatycznych oczekuje się, że więcej dzieci będzie narażonych na choroby przenoszone przez wektory, które wcześniej były rzadkie w ich regionach, ponieważ komary, kleszcze i muchy piaskowe będą się rozwijać na szerszych i bardziej północnych obszarach (Semenza i Suk, 2018). Ponadto zmienione wzorce pogodowe zwiększają ryzyko chorób przenoszonych przez wodę i żywność, a także niedożywienia, ze względu na wpływ na jakość wody i produkcję żywności (np. Semenza i in., 2017; EEA, 2024 r.). Młodzi ludzie są bardziej narażeni na rozwój zaburzeń lękowych, depresji i stresu pourazowego, które prawdopodobnie będą rozdrażnione ze względu na skutki zmiany klimatu, takie jak przesiedlenia, niszczenie społeczności, utrata bliskich, zakłócenia w edukacji i niestabilność społeczna (Clayton i in., 2023).

Odpowiedź Policy

Ograniczenie zagrożeń dla zdrowia dzieci związanych z klimatem wymaga pilnych i ukierunkowanych na dzieci działań w celu dostosowania systemów opieki zdrowotnej i wsparcia, aby chronić najsłabszych członków społeczeństwa. W 2022 r. Rada Unii Europejskiej przyjęła zalecenie w sprawie uczenia się na rzecz transformacji ekologicznej i zrównoważonego rozwoju. W ramach kilku projektów finansowanych przez UE wspierano wdrażanie rozwiązań opartych na zasobach przyrody, których celem jest przekształcenie przestrzeni uczęszczanych przez dzieci, takich jak szkoły lub place zabaw, w chłodne wyspy w celu przeciwdziałania skutkom ciepła (np. program OASIS lub projekt myBUILDINGisGREEN). Inne projekty (takie jak SINPHONIE)doprowadziły do sformułowania zaleceń dotyczących dobrostanu dzieci i wdrożenia rozwiązań technologicznych mających na celu zmniejszenie wpływu zanieczyszczenia powietrza w szkołach. Zwiększanie świadomości odgrywa kluczową rolę w zmniejszaniu ryzyka związanego z klęskami żywiołowymi. Projekty takie jak WATERCARE lub Hull Children’s Flood mają na celu podniesienie świadomości na temat powodzi i zagrożeń dla jakości wody, dla dzieci i młodzieży, głównie za pośrednictwem modułów edukacyjnych, praktycznych laboratoriów lub platform internetowych. Przykłady konkretnych narzędzi służących podnoszeniu świadomości wśród dzieci obejmują zestaw narzędzi na temat chorób przenoszonych przez wektory opracowany przez Europejskie Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób (ECDC) oraz grę edukacyjnąna temat kleszczy i boreliozy przygotowaną przez holenderskie organy ds. zdrowia. Szczepienie jest bardzo skuteczną obroną przed kleszczowym zapaleniem mózgu (TBE). Jednak zalecenia dotyczące szczepionek przeciwko TBE, w tym dla dzieci, różnią się znacznie w poszczególnych krajach europejskich. Austria i Szwajcaria są jedynymi krajami z krajowymi powszechnymi programami szczepień, podczas gdy inne kraje europejskie opierają swoje zalecenia na czynnikach takich jak obszary ryzyka lub narażenie zawodowe (Steffen, 2019; Erber i Schmitt, 2018).

Further informacje

Case study Rozwiązania oparte na przyrodzie w szkołach w Solana de los Barros, Estremadura (Hiszpania)
Studium przypadku Paris Oasis Schoolyard Programme we Francji
Pozycje w katalogu zasobów

Odniesienia

Amengual, A. i in., 2014, „Projections of heat waves with high impact on human health in Europe” [Prognozy fal upałów o dużym wpływie na zdrowie ludzkie w Europie], Global and Planetary Change 119, s. 71–84. https://doi.org/10.1016/j.gloplacha.2014.05.006
Anderko, L. i in., 2020, „Climate changes reproductive and children’s health: a review of risks, exposures, and impacts”, Pediatric Research 87(2), s. 414–419. https://doi.org/10.1038/s41390-019-0654-7
Beck, I. i in., 2013, „High Environmental Ozone Levels Lead to Enhanced Allergenicity of Birch Pollen” [Wysoki poziom ozonu w środowisku prowadzi do zwiększonej alergenności pyłku brzozy], PLOS ONE 8(11), s. e80147. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0080147
Clayton, S. i in., 2023, Mental Health and Our Changing Climate: Children and Youth Report 2023 [Sprawozdanie na temat dzieci i młodzieży 2023], Amerykańskie Towarzystwo Psychologiczne i ecoAmerica, Waszyngton. Dostępne pod adresem: https://doi.apa.org/doi/10.1037/e504642023-001 (dostęp w kwietniu 2024 r.)
EEA, 2024, European climate risk assessment [Europejska ocena ryzyka klimatycznego], Europejska Agencja Środowiska. Dostępne pod adresem https://www.eea.europa.eu/publications/european-climate-risk-assessment (dostęp w marcu 2024 r.)
Erber, W. i Schmitt, H.-J., 2018, „Self-reported tick-borne encephalitis (TBE) vaccination coverage in Europe: Wyniki badania przekrojowego”, Ticks and Tick-borne Diseases 9(4), s. 768–777. https://doi.org/10.1016/j.ttbdis.2018.02.007
Europejskie Obserwatorium Klimatu i Zdrowia, 2022 r., „Exposure of vulnerable groups to climate risks”. Dostępne pod adresem https://climate-adapt.eea.europa.eu/pl/observatory/evidence/projections-and-tools/exposure-of-vulnerable-groups-to-climate-risks (dostęp w kwietniu 2024 r.)
Gertler, M. i in., 2015, „Outbreak of cryptosporidium hominis following river flooding in the city of Halle (Saale), Germany, sierpień 2013 r.”, BMC Infectious Diseases 15(1), s. 88. https://doi.org/10.1186/s12879-015-0807-1
Hickman, C. i in., 2021, „Climate anxiety in children and young people and their beliefs about government responses to climate change: badanie globalne”, The Lancet Planetary Health 5(12), s. e863-e873. https://doi.org/10.1016/S2542-5196(21)00278-3
Hoey, H. i in., 2020 r., „Children facing natural, economic and public health crisis in Europe: ryzyko przewidywalnej nieprzewidywalności”, Türk Pediatri Arşivi 55(S1), s. S4-S9. https://doi.org/10.14744/TurkPediatriArs.2020.55553
Huss-Marp, J., et al., 2006, „Influence of short-term exposure to airborne Der p 1 and volatile organic compounds on skin barrier function and dermal blood flow in patients with atopic eczema and healthy individuals” [Wpływ krótkotrwałej ekspozycji na przenoszone drogą powietrzną Der p 1 i lotne związki organiczne na funkcję bariery skórnej i przepływ krwi przez skórę u pacjentów z egzemą atopową i zdrowych osób], Clinical and Experimental Allergy: Journal of the British Society for Allergy and Clinical Immunology 36(3), s. 338–345. https://doi.org/10.1111/j.1365-2222.2006.02448.x
King, S. i in., 2012, „Using Natural Disasters to Study the Effects of Prenatal Maternal Stress on Child Health and Development” [Wykorzystywanie klęsk żywiołowych do badania wpływu prenatalnego stresu macierzyńskiego na zdrowie i rozwój dziecka], Birth Defects Research, część C: Embryo dzisiaj: Recenzje 96(4), s. 273–288. https://doi.org/10.1002/bdrc.21026
Léger-Goodes, T. i in., 2022, „Eco-anxiety in children: A scoping review of the mental health impacts of the awareness of climate change”, Frontiers in Psychology 13, s. 1–21. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2022.872544
Manning, C. i Clayton, S., 2018, „Threats to mental health and wellbeing associated with climate change” [Zagrożenia dla zdrowia psychicznego i dobrego samopoczucia związane ze zmianą klimatu], w: Clayton, S. i Manning, C. (red.), Psychologia i zmiany klimatu. Human perceptions, impacts and responses[Ludzkie postrzeganie, skutki i reakcje], Academic Press, s. 217–244. Dostępne pod adresem: https://doi.org/10.1016/B978-0-12-813130-5.00009-6
Nieuwenhuijsen, M. i in., 2023, Air Pollution and Children – Protect our Future Generation with Improved Ambient Air Quality Guidelines [Zanieczyszczenie powietrza i dzieci – chrońmy nasze przyszłe pokolenie dzięki lepszym wytycznym dotyczącym jakości powietrza], Urban Planning, Environment and Health Initiative, ISGlobal, Barcelona. Dostępne pod adresem https://www.isglobal.org/documents/10179/12351497/AAQD+Policy+brief+Air+pollution+and+children+VF.pdf/215fb927-26e0-4073-b8a7-9e35509404a6?t=1689076937000 (dostęp w kwietniu 2024 r.)
Pinkerton, K.E. i Joad, J.P., 2000, „The mammalian respiratory system and critical windows of exposure for children’s health.”, Environmental Health Perspectives 108(suppl 3), s. 457–462. https://doi.org/10.1289/ehp.00108s3457
Rasmussen, K. i in., 2017, „Climate-change-induced range shifts of three allergenic ragweeds (Ambrosia L.) in Europe and their potential impact on human health” [Przesunięcia zasięgu wywołane zmianą klimatu trzech alergennych ambrozji (Ambrosia L.) w Europie i ich potencjalny wpływ na zdrowie ludzi], PeerJ 5, s. e3104. https://doi.org/10.7717/peerj.3104.
Salthammer, T. i in., 2016, „Children’s well-being at schools: Wpływ warunków klimatycznych i zanieczyszczenia powietrza”, Environment International 94, s. 196–210. https://doi.org/10.1016/j.envint.2016.05.009
Sanson, A. V. i in., 2022, „Children and Climate Change”, Elements in Child Development [Dzieci a zmiana klimatu], https://doi.org/10.1017/9781009118705
Semenza, J.C. i in., 2017, „Environmental Suitability of Vibrio Infections in a Warming Climate: system wczesnego ostrzegania”, Environmental Health Perspectives 125(10), s. 107004. https://doi.org/10.1289/EHP2198
Semenza, J.C. i Suk, J.E., 2018, „Vector-borne diseases and climate change: perspektywa europejska”, pisma FEMS dotyczące mikrobiologii 365(2), s. fnx244. https://doi.org/10.1093/femsle/fnx244
Shafquat, M. i in., 2023, „The Incidence of Lyme Borreliosis Among Children” [Występowanie boreliozy z Lyme wśród dzieci], The Pediatric Infectious Disease Journal 42(10), s. 867. https://doi.org/10.1097/INF.000000004040
Steffen, R., 2019, „Tick-borne encephalitis (TBE) in children in Europe: Epidemiologia, wyniki kliniczne i porównanie zaleceń dotyczących szczepień”, Ticks and Tick-borne Diseases 10(1), s. 100–110. https://doi.org/10.1016/j.ttbdis.2018.08.003
Thiery, W. i in., 2021, „Intergenerational inequities in exposure to climate extremes” [Nierówności międzypokoleniowe w narażeniu na ekstrema klimatyczne], Science 374(6564), s. 158–160. https://doi.org/10.1126/science.abi7339.
UNICEF, 2023, „Beat the Heat: protection children from heatwaves in Europe and Central Asia[Ochrona dzieci przed falami upałów w Europie i Azji Środkowej], Policy brief, UNICEF Europe and Central Asia Regional Office, Genewa. Dostępne pod adresem https://www.unicef.org/eca/media/30076/file/Beat%20the%20Heat%20Report.pdf (dostęp w kwietniu 2024 r.)
UNICEF, 2024 r., The State of Children in the European Union 2024 [Stan dzieci w Unii Europejskiej w 2024 r.], UNICEF, Nowy Jork. Dostępne pod adresem https://www.unicef.org/eu/media/2581/file/The%20environment%20and%20child%20well-being%20policy%20brief.pdf (dostęp w kwietniu 2024 r.)
Vanos, J.K. i in., 2017, „Effects of physical activity and shade on the heat balance and thermal perceptions of children in a playground microclimate” [Wpływ aktywności fizycznej i cienia na bilans cieplny i percepcję termiczną dzieci w mikroklimacie placu zabaw], Building and Environment 126, s. 119–131. https://doi.org/10.1016/j.buildenv.2017.09.026
Xu, Z. i in., 2014, „The impact of heat waves on children’s health: a systematic review”, International Journal of Biometeorology 58(2), s. 239–247. https://doi.org/10.1007/s00484-013-0655-x