Leptospiroza

Leptospiroza jest chorobą odzwierzęcą (tj. chorobą ludzką pochodzącą od zwierząt) wywoływaną przez bakterie Leptospira. Leptospiroza jest powszechną chorobą z ponad milionem zdiagnozowanych przypadków rocznie na całym świecie (Thibeaux i in., 2018). W Europie leptospiroza pozostaje stosunkowo rzadko występującą chorobą (ECDC, 2014–2023). Na całym świecie uważa się, że tylko jedna na dziesięć infekcji jest prawidłowo diagnozowana na całym świecie (Samrot i in., 2021) ze względu na różnorodność objawów (jeśli występują) i ich podobieństwo do objawów innych chorób. Obszary miejskie są coraz bardziej zagrożone, zwłaszcza podczas powodzi spowodowanych ulewnymi deszczami. Zarówno globalne ocieplenie, jak i zmiany w strukturze opadów deszczu mogą potencjalnie zwiększyć obciążenie chorobami w Europie, przy czym częstsze ekstremalne zdarzenia pogodowe i powodzie prawdopodobnie stwarzają największe ryzyko większej liczby zakażeń leptospirozą w przyszłości.

Źródło transmisji &

Wiele różnych szczepów bakterii Leptospira może powodować infekcje i różne objawy kliniczne u ludzi i kilku zwierząt (w tym zwierząt dzikich i domowych, ssaków, gadów i płazów). Ludzie zwykle zapadają na leptospirozę poprzez spożycie lub kontakt skóry z zanieczyszczoną glebą, wodą, roślinnością lub poprzez kontakt z zakażonymi zwierzętami lub ich moczem. Ogniska są często związane z zanieczyszczonymi rzekami, strumieniami, kanałami lub jeziorami. W krajach uprzemysłowionych narażenie na wodę zanieczyszczoną Leptospirąpodczas rekreacji lub działalności zawodowej zwiększa ryzyko zakażenia leptospirozą, podczas gdy w krajach rozwijających się infekcje są często związane z narażeniem na nieoczyszczone ścieki i odchody zwierzęce. Innym, ale mniej ważnym szlakiem przenoszenia chorób jest wdychanie zanieczyszczonych aerozoli. Bezpośrednia transmisja z osoby na osobę jest rzadka (Mwachui i in., 2015).

Skutki dla zdrowia

Najczęściej infekcje Leptospira nie powodują żadnych lub tylko łagodne objawy, co komplikuje prawidłową diagnozę. Jeśli objawy objawiają się - zwykle około 10 dni po zakażeniu - obejmują one nagłą gorączkę, bóle głowy, dreszcze, bóle mięśni lub zapalenie oczu. Ten ostatni jest bardzo specyficznym objawem leptospirozy, który dotknąłby od 10 do 44% wszystkich pacjentów w Europie (Rathinam, 2005). Cięższe objawy choroby obejmują zapalenie mózgu i rdzenia kręgowego (zapalenie opon mózgowych), wysypki, zniszczenie czerwonych krwinek (niedokrwistość), niekontrolowane krwawienie i tworzenie się śluzu, ciężką niewydolność nerek, żółte zabarwienie skóry, dezorientację psychiczną i depresję, zapalenie mięśnia sercowego (zapalenie mięśnia sercowego), a nawet niewydolność wielonarządową. Choroba zwykle trwa od kilku dni do 3 tygodni lub nawet dłużej. Odzyskiwanie nieleczonych przypadków może potrwać kilka miesięcy. Opóźnione objawy mogą obejmować przewlekłe zmęczenie, paraliż, depresję i infekcje oczu (CDC, 2022; De Brito i in., 2018 r.; Haake i Levett, 2015; Samrot i in., 2021).

Zachorowalność iamp; śmiertelność

W państwach członkowskich EOG (z wyłączeniem Liechtensteinu, Norwegii, Szwajcarii i Turcji ze względu na brak danych) w latach 2007–2021:

9 726 potwierdzonych zakażeń
0,2 przypadku na 100 000 mieszkańców w 2021 r.
Wysoki wskaźnik hospitalizacji: > 90 %[1]
159 zgonów i średnia śmiertelność na poziomie 3%. Jednak w przypadku ciężkich objawów śmiertelność wzrasta do 5-20%, szczególnie w przypadku nieleczonych pacjentów z niewydolnością nerek (Calvopiña i in., 2018).
Tendencja wzrostowa zachorowalności od 2015 r., przy czym najwyższy poziom zachorowalności odnotowano w 2019 r. W 2020 r. zapadalność na leptospirozę spadła do poziomu z 2015 r., ale mogło to zostać zakłócone przez zachowania populacji i zakłócone działania nadzorcze związane z COVID-19. W 2021 r. liczba przypadków ponownie wzrosła.

(ECDC, 2024–2023; 2023)

Rozmieszczenie w populacji

Grupa wiekowa o najwyższym wskaźniku zachorowań w Europie: Samce w wieku 25–64 lat, samice w wieku 15–24 lat (ECDC, 2014–2023)
Grupy zagrożone ciężkim przebiegiem choroby: osoby w podeszłym wieku i osoby ze słabym układem odpornościowym
Grupy o podwyższonym ryzyku zakażenia: osoby mające kontakt z zanieczyszczoną wodą, glebą lub zarażonymi zwierzętami w miejscu pracy, np. lekarze weterynarii, rolnicy, rybacy, pracownicy kopalni lub wojskowi, a także sportowcy, pływacy, kąpiący się lub podróżni (Bandara i in., 2014; Mwachui i in., 2015). Choroba występuje częściej u mężczyzn (ECDC, 2014-2023).

Wrażliwość na zmianę klimatu

Przydatność klimatyczna

Leptospira spp. najlepiej rozwija się w temperaturach od 28 do 30 °C, a pH waha się od 6,8 do 7,4 w środowisku lekko słonej wody (Bharti i in., 2003; Wongbutdee i in., 2016).

Sezonowość

W Europie zakażenia występują głównie między lipcem a październikiem, a ich szczyt przypada na sierpień-wrzesień. Ten sezonowy wzorzec wynika prawdopodobnie z połączenia czynników klimatycznych (np. występowanie intensywnych opadów deszczu i wysokich temperatur) i zachowań ludzkich (np. wzrost aktywności na świeżym powietrzu) (ECDC, 2014–2023).

Wpływ zmiany klimatu

Wyższe średnie roczne temperatury zwiększają wzrost i aktywność Leptospira spp., a jednocześnie wydłużają sezon zakaźny i rozszerzają rozmieszczenie geograficzne bakterii. Również większe ilości opadów i bardziej wilgotne warunki są związane ze zwiększonym wzrostem i przeżyciem Leptospira spp. Oczekuje się, że przewidywane zmiany zwiększą obciążenie chorobami (Desvars i in., 2011; Pawar i in., 2018). Innym ważnym przyszłym klimatycznym czynnikiem ryzyka zakażeń leptospirozą jest zwiększona częstotliwość ekstremalnych zdarzeń pogodowych. Ciężkie opady deszczu, burze i związane z nimi powodzie zwiększają narażenie ludzi na skażoną wodę (Bharti i in., 2003), szczególnie w połączeniu ze złymi warunkami sanitarnymi, niewystarczającą opieką zdrowotną lub zatłoczonymi warunkami, co może narazić ludzi na zwiększone ryzyko infekcji (Mwachui i in., 2015). Z drugiej strony epizodysuszy stymulują działalność rekreacyjną, taką jak pływanie i kąpiel, oraz ryzyko narażenia zawodowego, na przykład gdy gospodarstwa rolne korzystają z alternatywnych, zanieczyszczonych źródeł wody w okresach suszy i ograniczeń w korzystaniu z wody. Oba mogą prowadzić do zwiększenia liczby zakażeń leptospirozą.

Profilaktyka & Leczenie

Zapobieganie

Unikanie lub ograniczanie kontaktu z potencjalnie zanieczyszczoną wodą lub zarażonymi zwierzętami
Odzież ochronna, szczególnie w przypadku narażenia na potencjalnie zanieczyszczoną wodę lub zakażone zwierzęta w środowisku pracy
Bezpieczeństwo wody publicznej w celu uniknięcia infekcji podczas zajęć rekreacyjnych
Szczepienia zwierząt gospodarskich i domowych oraz zwalczanie gryzoni w celu ograniczenia zakażeń między zwierzętami a osobami
Podnoszenie świadomości na temat dróg zakażeń
(CDC, 2022; Jittimanee i Wongbutdee, 2019 r.)

Leczenie

Antybiotyki

Linki do dalszych informacji

Odniesienia

Bandara, M. i in., 2014, Globalizacja leptospirozy poprzez podróże i migrację, Globalizacja i zdrowie 10(61), 1-9. https://doi.org/10.1186/s12992-014-0061-0

Bharti, A. R. i in., 2003, Leptospirosis: Choroba odzwierzęca o znaczeniu globalnym, The Lancet Infectious Diseases 3(12), 757–771. https://doi.org/10.1016/S1473-3099(03)00830-2

Calvopiña, M. i in., 2022, Leptospirosis: Zachorowalność, śmiertelność i rozmieszczenie przestrzenne hospitalizowanych przypadków w Ekwadorze. Ogólnokrajowe badanie na lata 2000–2020, PLOS Neglected Tropical Diseases 16(5), e0010430. https://doi.org/10.1371/journal.pntd.0010430

CDC, 2022, Centers for Disease Control and Prevention [Centra Kontroli i Zapobiegania Chorobom], https://www.cdc.gov. Ostatni dostęp: sierpień 2022 r.

De Brito, T. i in., 2018, Patologia i patogeneza ludzkiej leptospirozy: Skomentowana recenzja. Revista Do Instituto de Medicina Tropical de São Paulo 60(e23), 1-10. https://doi.org/10.1590/s1678-9946201860023

Desvars, A. i in., 2011, Seasonality of Human Leptospirosis in Reunion Island (Indian Ocean) and Its Association with Meteorological Data [Sezonowość ludzkiej leptospirozy na wyspie Reunion (Ocean Indyjski) i jej związek z danymi meteorologicznymi], PLoS ONE 6(5), e20377. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0020377

ECDC, 2014–2023, roczne sprawozdania epidemiologiczne za lata 2012–2021 – Leptospiroza. Dostępne pod adresem: https://www.ecdc.europa.eu/en/leptospirosis/surveillance-and-disease-data. Ostatni dostęp: sierpień 2023 r.

ECDC, 2023 r., „Atlas nadzoru nad chorobami zakaźnymi”. Dostępne pod adresem: https://atlas.ecdc.europa.eu/public/index.aspx. Ostatni dostęp: sierpień 2023 r.

Haake, D. A. i Levett, P. N., 2015, Leptospiroza u ludzi. w: Adler, B. (red.), Leptospira and Leptospirosis, Current Topics in Microbiology and Immunology vol. 387, Springer Berlin Heidelberg, s. 65–97. https://doi.org/10.1007/978-3-662-45059-8_5

Jittimanee, J. i Wongbutdee, J., 2019, Prevention and control of leptospirosis in people and surveillance of the pathogenic Leptospira in szczurs and in surface water found at villages [Zapobieganie leptospirozie u ludzi i jej kontrola oraz nadzór nad chorobotwórczymi bakteriami Leptospira u szczurów i w wodach powierzchniowych występujących w wioskach], Journal of Infection and Public Health 12(5), 705–711. https://doi.org/10.1016/j.jiph.2019.03.019

Mwachui, M. A. i in., 2015, Environmental and Behavioural Determinants of Leptospirosis Transmission (Środowiskowe i behawioralne determinanty przenoszenia leptospirozy): A Systematic Review, PLOS Neglected Tropical Diseases 9(9), e0003843. https://doi.org/10.1371/journal.pntd.0003843.

Pawar, S. D. i in., 2018, Seasonality of leptospirosis and its association with rainfall and humidity in Ratnagiri, Maharashtra, International Journal of Health & Allied Sciences 7, 37–40. https://doi.org/10.4103/ijhas.IJHAS_35_16.

Rathinam, S. R., 2005, Okulistyczne objawy leptospirozy, Journal of Postgraduate Medicine 51(3), 189-194. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16333191/

Samrot, A. V. i in., 2021, Leptospiral Infection, Pathogenesis and Its Diagnosis – A Review [Zakażenie leptospiralne, patogeneza i jej diagnoza – przegląd], Pathogens 10(2), 145. https://doi.org/10.3390/pathogens10020145

Thibeaux, R. i in., 2018, Biodiversity of Environmental Leptospira: Improving Identification and Revisiting the Diagnosis, Frontiers in Microbiology [Poprawa identyfikacji i ponowne rozpoznanie, granice w mikrobiologii],9, 1–14. https://doi.org/10.3389/fmicb.2018.00816

Wongbutdee, J. i in., 2016, Percepcje i ryzykowne zachowania związane z leptospirozą na obszarze endemicznym w wiosce w prowincji Ubon Ratchathani, Tajlandia, African Health Sciences 16(1), 170-176. https://doi.org/10.4314/ahs.v16i1.23

[1] Wskaźnik hospitalizacji opiera się na analizie danych dotyczących przypadków o znanym statusie hospitalizacji. Kompletność danych na temat hospitalizacji jest dostarczana od 2009 r. i waha się od 0 do 100% w różnych krajach. Ogólnie rzecz biorąc, w około 50% wszystkich zgłoszonych przypadków w Europie zgłaszany jest również status hospitalizacji.