Pożary

Ofiary śmiertelne związane z pożarami lasów (1980–2023)

^{Źródło: CATDAT przez RiskLayer GmBH.
Zbiór danych został przygotowany i udostępniony na podstawie umowy o gwarantowanym poziomie usług między EEA a Komisją Europejską (RTD) w sprawie „Uwzględniania zasad udostępniania i zarządzania danymi GEOSS w celu wsparcia europejskiego środowiska”. Zob. metadane tutaj.}

Kwestie zdrowotne

Skutki zdrowotne pożaru obejmują zarówno skutki fizyczne, jak i psychiczne. Bezpośrednie narażenie na płomienie lub promieniowanie cieplne może powodować oparzenia, urazy i choroby związane z ciepłem (np. odwodnienie, udar cieplny), co może prowadzić do śmierci (Finlay i in., 2012). Ciężkie oparzenia wymagają opieki w specjalnych jednostkach i niosą ze sobą ryzyko powikłań wielonarządowych.

Dym pożarowy zawiera wysoki poziom cząstek stałych (PM), tlenku węgla i tlenków azotu. PM w dymie pożarowym ma zwykle małe rozmiary cząstek (w porównaniu z PM w powietrzu miejskim) i ma wysoką zawartość składników oksydacyjnych i prozapalnych, co może prowadzić do silnych efektów toksycznych (Dong i in., 2017). Narażenie na intensywny dym na obszarach otaczających pożar może powodować podrażnienie oczu i skóry lub prowadzić do wystąpienia lub zaostrzenia ostrych i przewlekłych chorób układu oddechowego (Finlay i in., 2012; Kizer, 2021 r.; Xu i in., 2020 r.). Po pożarach lasów odnotowano wzrost liczby przedwczesnych zgonów, chorób układu oddechowego i przypadków zapalenia płuc (EEA, 2020). Narażenie na dym pożarowy jest również związane z chorobami układu krążenia i śmiertelnością, wynikającymi z narażenia na zwiększone stężenia cząstek lub ze stresu psychicznego (Analitis i in., 2012; Liu i in., 2015).

Jeśli chodzi o zdrowie psychiczne, osoby dotknięte traumatycznymi doświadczeniami, takimi jak utrata bliskich, uszkodzenie mienia lub zniszczenie podstawowej infrastruktury na ich obszarze, są narażone na zwiększone ryzyko zespołu stresu pourazowego, depresji i bezsenności. Skutki te mogą wystąpić natychmiast lub w dłuższej perspektywie (Xu i in., 2020).

Do populacji szczególnie narażonych na niekorzystne skutki dymu pożarowego należą osoby starsze, dzieci, osoby z wcześniej występującymi chorobami układu sercowo-naczyniowego i/lub oddechowego oraz kobiety w ciąży. Pracownicy terenowi i ratownicy są również narażeni na wysokie ryzyko ze względu na zwiększone narażenie zawodowe (Xu i in., 2020). Ponieważ PM w dymie pożarowym może osiągnąć odległości do tysięcy kilometrów od pożaru, populacja dużych obszarów jest narażona na zwiększone ryzyko z powodu narażenia na dym.

Obserwowane efekty

W latach 1945–2016 865 osób w czterech regionach Morza Śródziemnego (Grecja, Portugalia, Hiszpania i włoska wyspa Sardynia) straciło życie w wyniku pożarów. Większość ofiar śmiertelnych stanowili cywile, w wyniku czego zginęło 366 osób, a następnie strażacy (266) i załoga samolotów (96) (Molina-Terrén i in., 2019). W latach 1980–2023 w 32 państwach członkowskich EOG odnotowano 741 ofiar śmiertelnych związanych z pożarami lasów (zob. przeglądarka map na górze strony).

Zanieczyszczenie powietrza PM_2,5 spowodowane pożarami roślinności w całej Europie w 2005 r. spowodowało ponad 1400 przedwczesnych zgonów; ponad 1000 przedwczesnych zgonów zostało spowodowanych w 2008 roku (Kollanus et al. 2017). Po serii pożarów lasów w 2002 r. w pobliżu Wilna na Litwie liczba przypadków chorób układu oddechowego wzrosła 20-krotnie (Pereira, 2015). W analizie pożarów lasów w Szwecji w 2018 r. narażenie na drobny pył zawieszony (PM_2,5)było powiązane z krótkoterminowymi skutkami dla zdrowia układu oddechowego (Tornevi i in., 2021). W niektórych gminach Portugalii stwierdzono silne pozytywne korelacje między występowaniem pożarów lasów a liczbą przypadków zapalenia płuc (Santos i in., 2015).

Między poszczególnymi latami występuje duża zmienność liczby pożarów lasów i spalonych przez nie obszarów ze względu na duże różnice w meteorologicznych czynnikach ryzyka. W 2018 r., charakteryzującym się rekordowymi suszami i wysokimi temperaturami, więcej państw europejskich ucierpiało z powodu dużych pożarów niż kiedykolwiek wcześniej, w regionie Morza Śródziemnego, ale także w Europie Północnej i Środkowej (Lancet Countdown i EEA, 2021). Latem 2021 r. tysiące osób ewakuowano z powodu pożarów w Grecji i południowych Włoszech (strona internetowa poświęcona europejskim operacjom ochrony ludności i pomocy humanitarnej, z którą skonsultowano się w listopadzie 2021 r.).

Przewidywane efekty

Warunki pogodowe wpływają na obciążenie paliwem, ponieważ susze wpływają na roślinność; ryzyko zapłonu (poprzez wysokie temperatury lub burze); oraz rozprzestrzenianie się pożarów lasów (silne wiatry) (San-Miguel-Ayanz i in., 2020).

Przewiduje się, że rosnące temperatury i zmienione wzorce opadów zwiększą częstotliwość i intensywność pożarów oraz wydłużą sezon zagrożenia pożarami (Liu i in., 2010; Pechony i Shindell, 2010) – głównie w krajach śródziemnomorskich, ale także w regionach umiarkowanych będzie coraz większe ryzyko (Depicker i in., 2018).

Oczekuje się, że narażenie ludności europejskiej wzrośnie z powodu ekspansji obszarów zagrożonych pożarami, a także niekontrolowanego rozrastania się miast na tych obszarach (EEA, 2020).

OdpowiedziP olicy

Planowanie użytkowania gruntów, ograniczenie niekontrolowanego rozrastania się obszarów miejskich na obszary leśne i zarośla, jest ważnym środkiem ograniczającym wpływ pożarów lasów na obszary zaludnione, podobnie jak regulacja wykorzystania niezagospodarowanych gruntów wokół osiedli w celu uniknięcia działań, które mogłyby powodować pożary. Promowanie rodzajów pokrycia terenu o niskim poziomie zagrożenia pożarowego (np. dojrzałe lasy rodzime) jest przykładem taniego środka. Innym narzędziem zarządzania mającym na celu zmniejszenie prawdopodobieństwa pojawienia się i rozprzestrzeniania pożarów lasów są szeroko zakrojone praktyki rolnicze, takie jak wypas zwierząt na obszarach przerwy, system rolno-leśny, tj. praktyka integrowania roślinności drzewiastej z uprawami rolnymi lub zwierzętami gospodarskimi (EEA, 2020).

Ponieważ większość pożarów lasów w Europie rozpoczyna się w wyniku działalności człowieka (podpalenia lub zaniedbania), podnoszenie świadomości jest kluczowym środkiem zmniejszania ryzyka pożarów lasów (EEA, 2020).

Na szczeblu europejskim europejski system informacji o pożarach lasów (EFFIS) w ramach unijnej usługi programu Copernicus w zakresie zarządzania kryzysowego (CEMS) monitoruje aktywność pożarów lasów w czasie zbliżonym do rzeczywistego i oferuje miesięczne i sezonowe prognozy anomalii temperatury i opadów, które zwiększają ryzyko pożarów lasów. Na szczeblu krajowym istnieją przykłady wczesnych ostrzeżeń: w Portugalii opracowano krajowy system ostrzegania i ostrzegania, w ramach którego ostrzeżenia są wysyłane za pośrednictwem wiadomości tekstowych do telefonów komórkowych działających na obszarach zagrożonych pożarami lasów lub innymi zdarzeniami ekstremalnymi (EEA, 2020).

Od 2019 r. Unijny Mechanizm Ochrony Ludności jest aktualizowany o rescEU, program oferujący państwom wspólne wsparcie w przypadku klęsk żywiołowych poprzez ochronę obywateli i zarządzanie ryzykiem. Komisja Europejska współfinansuje gotowość floty gaśniczej rescEU, aby zaradzić potencjalnym krajowym niedociągnięciom w reagowaniu na pożary lasów. W latach 2007–2020 20 % wszystkich wniosków o pomoc w ramach Unijnego Mechanizmu Ochrony Ludności było odpowiedzią na pożary lasów (KE, 2021).

Odniesienia

• Zapalenie odbytu, A. i wsp. (2012) Pożary lasów są związane z podwyższoną śmiertelnością w gęstym otoczeniu miejskim. Zajmować. Environ, właśc. Med. 69, 158–162. https://doi.org/10.1136/OEM.2010.064238

• Depicker, A. i wsp. (2018) A first wildfire risk assessment for Belgium [Pierwsza ocena ryzyka pożarów lasów w Belgii]. Nat. Zagrożenia Earth Syst. Sci. Przedyskutuj to. 1–32. https://doi.org/10.5194/NHESS-2018-252

• Dong, T.T.T. i wsp. (2017) „In vitro assessment of the toxicity of bushfire emissions: Przegląd. Sci. Całkowity Environ. 603–604, 268–278. https://doi.org/10.1016/J.SCITOTENV.2017.06.062

• KE (2021), Pożary lasów.

• EEA (2020) „Urban adaptation in Europe: jak miasta i miasteczka reagują na zmianę klimatu.

• Finlay, S.E. i wsp. (2012) Wpływ pożarów lasów na zdrowie. PLoS Curr (ang.). 4. https://doi.org/10.1371/4F959951CCE2C

• Kizer, K.W. (2021) Wildfire Smoke Pollution, Climate Change, and Skin Disease [Zanieczyszczenie dymem pożarowym, zmiana klimatu i choroby skóry]. JAMA Dermatology 157, 639–640. https://doi.org/10.1001/JAMADERMATOL.2021.0026

• Kollanus, V. i in. (2017) Śmiertelność spowodowana narażeniem na pył PM2,5 pochodzący z pożarów roślinności w Europie – ocena za lata 2005 i 2008. Environ, właśc. Perspektywa zdrowotna. 125, 30–37. https://doi.org/10.1289/EHP194

• Lancet Countdown i EEA (2021) „The Lancet Countdown on Health and Climate Change: Reagowanie na zagrożenia dla zdrowia związane ze zmianą klimatu w Europie.

• Liu, J.C. i wsp. (2015) Systematyczny przegląd skutków dla zdrowia fizycznego wynikających z narażenia pozazawodowego na dym pożarowy. Environ, właśc. Res. 136, 120–132. https://doi.org/10.1016/J.ENVRES.2014.10.015

• Liu, Y. i wsp. (2010) Trendy w globalnym potencjale pożarowym w zmieniającym się klimacie. Za. Ecol, właśc. Zarządzaj. 259, 685–697. https://doi.org/10.1016/J.FORECO.2009.09.002

• Molina-Terrén, D.M. i in. (2019) Analiza ofiar śmiertelnych pożarów lasów w Europie Południowej: Hiszpania, Portugalia, Grecja i Sardynia (Włochy). Int. J. Wildl (ang.). Pożar 28, 85–98. https://doi.org/10.1071/WF18004

• Pechony, O. i Shindell, D.T. (2010) Siły napędowe globalnych pożarów w ciągu ostatniego tysiąclecia i nadchodzącego stulecia. Proc. Natl, właśc. Acad, właśc. Sci. U. S. A. 107, 19167–19170. https://doi.org/10.1073/PNAS.1003669107

• Pereira, P. (2015) Wildfires in Lithuania [Pożary na Litwie], w: Bento Gonçalves, A. J. i Vieira, A. A. B. (red.), Wildland Fires: A Worldwide Reality, Nova Science Publishers, Inc., New Yoerk, s. 185–198.

• San-Miguel-Ayanz, J. i in. (2020) Pożary lasów w Europie, na Bliskim Wschodzie i w Afryce Północnej w 2019 r.

• Santos, M.Y. i wsp. (2015) Czy pożary i zapalenie płuc są przestrzennie i czasowo powiązane? Lect. (ang.). Uwagi Comput. Sci. (w tym Subser. Lect. (ang.). Uwagi Artif. Intell. Lect. (ang.). Uwagi Bioinformatyka) 9043, 42–53. https://doi.org/10.1007/978-3-319-16483-0_5

• Tornevi, A. i wsp. (2021) Respiratory Health Effects of Wildfire Smoke during Summer of 2018 in the Jämtland Härjedalen Region [Wpływ dymu z pożarów lasów na zdrowie układu oddechowego latem 2018 r. w regionie Jämtland Härjedalen], Szwecja. Int. J. Environ (ang.). Res. Uzdrawianie publiczne. 2021, t. 18, s. 6987 18, 6987. https://doi.org/10.3390/IJERPH18136987

• Xu, R. i wsp. (2020) Wildfires, Global Climate Change, and Human Health [Pożary lasów, globalna zmiana klimatu i zdrowie ludzi]. The New England Journal of Medicine 2020 (ang.). 383: 2173-2181 https://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMsr2028985