Kształcenie i szkolenie w zakresie klimatu i zdrowia

Luka w edukacji klimatyczno-zdrowotnej

Zmiany klimatu nie są powszechnie nauczane przez studentów w dziedzinie zdrowia i zdrowia publicznego w Europie

• W 2020 r. 25 % (153 z 592) szkół medycznych w Europie zapewniało formalną edukację w zakresie zmiany klimatu. Ponadto w 20 % szkół (118 z 592) działania edukacyjne prowadzone przez uczniów obejmowały tematy związane ze zmianą klimatu i zdrowiem, zgodnie z nieopublikowanymi wynikami badania przeprowadzonego przez Międzynarodową Federację Studentów Medycyny. Liczby te są wyższe niż globalne wyniki (odpowiednio 15% i 12%).
  
• Większy odsetek – 64 % (29 z 45) – europejskich szkół zdrowia publicznego zapewnił edukację klimatyczną i zdrowotną w 2020 r.( Orhan i in., 2021).

Brak wiedzy na temat zmian klimatu może mieć wpływ na praktykę medyczną i działania na rzecz zdrowia publicznego

• Praktyka medyczna, a w szczególności podstawowa opieka zdrowotna,odgrywa kluczową rolę w przystosowaniu się do zmiany klimatu ( Litke i in., 2024). Oprócz zapewniania diagnostyki i leczenia lekarze i pielęgniarki należą do najbardziej zaufanych specjalistów w Europie (Ipsos,2024). W związku z tym mogą skutecznie ostrzegać swoich pacjentów o zagrożeniach związanych z klimatem, takich jak ekstremalne zdarzenia pogodowe lub pojawiające się choroby zakaźne.
  
• Należy jeszcze bardziej zwiększyć świadomość lekarzy, aby lepiej radzić sobie ze skutkami zmiany klimatu (Litke i in., 2024). Według badania The Economist w 2022 r. trzy czwarte lekarzy i pielęgniarek we Francji, Niemczech i Zjednoczonym Królestwie nie miało wsparcia w zakresie wiedzy o środowisku i brakowało im czasu, zasobów i edukacji, aby edukować pacjentów na temat skutków zmiany klimatu.
  
• Skuteczna edukacja klimatyczna i zdrowotna wyposaża pracowników służby zdrowia w wiedzę i umiejętności niezbędne do wdrażania strategii adaptacyjnych, opowiadania się za zrównoważoną polityką i budowania odpornych systemów opieki zdrowotnej.

Wezwania i zaangażowanie na rzecz szerszego kształcenia i szkolenia w zakresie zmiany klimatu dla pracowników służby zdrowia oraz pracowników służby zdrowia publicznego i studentów

• We wspólnym oświadczeniu sieci tematycznej Platformy Polityki Zdrowotnej UE „Działania w dziedzinie klimatu poprzez kształcenie i szkolenie w dziedzinie zdrowia publicznego” (2022 r.) pod przewodnictwem Stowarzyszenia Szkół Zdrowia Publicznego w Regionie Europejskim (ASPHER) podkreślono, że pracownicy służby zdrowia publicznego i pracownicy służby zdrowia potrzebują podstawowego szkolenia i ustawicznego rozwoju zawodowego, aby lepiej zrozumieć powiązania między klimatem a zdrowiem i nadać temu priorytet w swojej pracy. Wzywa do aktualizacji programów nauczania dla programów studiów licencjackich i podyplomowych oraz ustawicznego rozwoju zawodowego poprzez uwzględnienie koncepcji takich jak „Jedno zdrowie” i „Zdrowie planetarne”. Wspólne oświadczenie zostało zatwierdzone przez prawie 100 organizacji zawodowych, organizacji społeczeństwa obywatelskiego i uniwersytetów w dziedzinie zdrowia publicznego i opieki zdrowotnej.
  
• Międzynarodowe Stowarzyszenie Krajowych Instytutów Zdrowia Publicznego (IANPHI) w swoim planie działania na rzecz zdrowia i zmiany klimatu z 2021 r. zobowiązało się do zwiększenia zdolności, kompetencji i szkoleń poprzez wzajemne wsparcie i dzielenie się wiedzą między instytutami, aby wspierać je w ich rozwoju jako kluczowych podmiotów w dziedzinie klimatu.
  
• W 2022 r. na szczeblu ministerialnym w komunikacie ministrów zdrowia grupy G-7 zobowiązano państwa członkowskie do zajęcia się skutkami zmiany klimatu dla zdrowia oraz do budowy odpornych na zmianę klimatu, zrównoważonych i neutralnych dla klimatu systemów opieki zdrowotnej. Obejmuje on cel, jakim jest włączenie aspektów związanych ze zmianą klimatu do kształcenia i szkolenia pracowników służby zdrowia i pracowników służby zdrowia publicznego.
  
• Stały Komitet Lekarzy Europejskich (CPME), reprezentujący krajowe stowarzyszenia medyczne w całej Europie, w swojej polityce w zakresie zmiany klimatu i zdrowia na 2023 r. wezwał UE, jej państwa członkowskie i lokalnych decydentów do działania, zapewniając, aby studenci medycyny, lekarze i inni pracownicy służby zdrowia byli przeszkoleni w zakresie informowania ludzi o skutkach zdrowotnych zmiany klimatu i leczenia pacjentów dotkniętych tą zmianą.
  
• W lipcu 2023 r. państwa członkowskie regionu europejskiego WHO przyjęły deklarację z siódmej konferencji ministerialnej w sprawie środowiska i zdrowia zorganizowanej przez WHO/Europa w lipcu 2023 r. w Budapeszcie. Kraje zobowiązały się między innymi do zwiększenia umiejętności pracowników służby zdrowia w zakresie przeciwdziałania zmianie klimatu, aby umożliwić im reagowanie na skutki zmiany klimatu dla zdrowia i znaczące zaangażowanie w rozwój polityki przeciwdziałania zmianie klimatu w sektorze zdrowia.
  
• Na szczeblu międzynarodowym w deklaracji COP28 w sprawie klimatu i zdrowia (2023) ZEA zobowiązano 148 państw sygnatariuszy, między innymi, do poprawy zdolności systemów opieki zdrowotnej do przewidywania i wdrażania interwencji w zakresie przystosowania się do zmiany klimatu przez pracowników służby zdrowia gotowych na zmianę klimatu.
  
• Zainaugurowane w 2017 roku Globalne Konsorcjum na rzecz Edukacji Klimatycznej i Zdrowotnej (GCCHE) to globalna sieć szkół i programów zawodów medycznych, w tym szkół i programów zdrowia publicznego, medycyny i pielęgniarstwa z sekretariatem prowadzonym na Uniwersytecie Columbia.
  
• W 2024 r. utworzono Europejską Sieć Edukacji Klimatycznej i Zdrowotnej (ENCHE), pod przewodnictwem Uniwersytetu w Glasgow, jako regionalną sieć GCCHE w celu wyposażenia następnej generacji lekarzy w wiedzę i spostrzeżenia, aby zapewnić zrównoważone praktyki opieki zdrowotnej i wspierać przejście na ukierunkowane na pacjenta, neutralne emisyjnie systemy opieki zdrowotnej. Sieć jest otwarta na nowych członków.

Stan edukacji w zakresie zmian klimatu w szkołach zdrowia publicznego w Europie

Stowarzyszenie Szkół Zdrowia Publicznego w Regionie Europejskim (ASPHER) i Globalne Konsorcjum Edukacji Klimatycznej i Zdrowotnej (GCCHE) śledzą ewolucję szkoleń w zakresie klimatu i zdrowia w szkołach zdrowia publicznego w Europie.

Najważniejsze ustalenia

• Powszechna adopcja: W Europie w 2024 r. ponad 80 % badanych szkół zdrowia publicznego oferowało edukację klimatyczną i zdrowotną, w porównaniu z 66 % na całym świecie (Sorensen i in., 2024).
  
• Zróżnicowane poziomy edukacji: Tematy związane z klimatem są włączone na poziomie zawodowym, licencjackim, podyplomowym i doktoranckim. Programy magisterskie mają najwyższą integrację tego tematu.
  
• Kompetencje podstawowe: Instytucje koncentrują się na ośmiu kluczowych dziedzinach, z silnym zasięgiem w "Nauce podstawowej" i "Strategiach systemu opieki zdrowotnej". Jednak nadal istnieją luki w praktycznych umiejętnościach, takich jak zaangażowanie zainteresowanych stron.

Szczegółowe ustalenia

• Spośród 66 szkół instytucji zdrowia publicznego objętych badaniem 53 instytucje (80 %) zapewniły edukację klimatyczną i zdrowotną (Sorensen i in., 2024; zob. rys. 1). Można to postrzegać jako postęp od 2020 r., kiedy to 64 % szkół zdrowia publicznego w regionie europejskim oferowało edukację klimatyczną i zdrowotną (Orhan i in., 2021).
  
• Spośród 53 instytucji zapewniających edukację klimatyczną i zdrowotną w 2024 r. 60 % uwzględniło te tematy w obowiązkowym podstawowym programie nauczania, a 40 % zaoferowało je jako moduły fakultatywne (niektóre instytucje oferują oba).
  
• Większość szkół zdrowia publicznego oferujących kursy klimatyczne i zdrowotne znaleziono w Niemczech, Wielkiej Brytanii, Włoszech i Portugalii.

• Programy magisterskie najczęściej obejmują edukację w zakresie zmiany klimatu w dziedzinie zdrowia publicznego, a następnie poziom doktorancki (zob. rys. 2). Niektóre szkoły zdrowia publicznego w Niemczech, Holandii i Wielkiej Brytanii ustanowiły solidne programy, które integrują edukację klimatyczną i zdrowotną na wielu poziomach akademickich.
  
• Na wszystkich poziomach edukacji większość programów edukacji klimatycznej i zdrowotnej została ustanowiona w ciągu ostatnich 5 lat. Tylko kilka szkół zgłosiło, że uczy na ten temat od ponad 10 lat.

Rys. 1– Odpowiedzi na badanie GCCHE 2023/2024 dotyczące edukacji klimatycznej i zdrowotnej w europejskim regionie WHO (Sorensen i in., 2024).

Rysunek 2. Liczba szkół zdrowia publicznego oferujących edukację klimatyczną i zdrowotną według poziomu wykształcenia (Sorensen i in., 2024 r.).