Προσωρινή αποθήκευση πλημμυρικών υδάτων σε γεωργικές περιοχές στη λεκάνη απορροής του ποταμού Middle Tisza — Ουγγαρία

Κοντά στο γεωγραφικό κέντρο της Ευρώπης, ο ποταμός Tisza αποστραγγίζει μια έκταση 157,218 km² με πληθυσμό περίπου 14,4 εκατομμύρια κατοίκους. Στη διαδρομή της από τα Ουκρανικά Καρπάθια Όρη προς το Δούναβη στη Σερβία, η Tisza ρέει κυρίως μέσα από την πεδιάδα της Μεγάλης Παννονίας της Ουγγαρίας. Η τοπογραφία της λεκάνης του ποταμού Tisza χαρακτηρίζεται από ψηλές, στενές αλυσίδες βουνών που περιβάλλουν επεκτατικές, επίπεδες πεδιάδες. Με μήκος 966 χλμ. και μέση απόρριψη 794 m³/s, η Tisza είναι ο μακρύτερος και δεύτερος μεγαλύτερος παραπόταμος του Δούναβη. Το μεγαλύτερο μέρος της απόρριψης παράγεται απευθείας από τις βροχοπτώσεις, αλλά υπάρχει μια συμβολή τόσο από το τήξη του χιονιού όσο και από τα υπόγεια ύδατα του εδάφους. Σοβαρές πλημμύρες μπορεί να προέρχονται από τα βουνά, όταν το νερό της βροχής ρέει γρήγορα κάτω από τις πλαγιές και συσσωρεύεται σε πεδινές περιοχές. Το πρόβλημα αυτό γίνεται όλο και πιο σοβαρό με την πάροδο του χρόνου, καθώς η αποψίλωση των δασών και η σφράγιση του εδάφους είχαν προχωρήσει και τα πρότυπα βροχοπτώσεων άλλαξαν λόγω της κλιματικής αλλαγής.

Ο ποταμός και οι παραπόταμοί του ρυθμίστηκαν στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα. Κύριος σκοπός του εν λόγω κανονισμού ήταν η αύξηση της έκτασης της γεωργικής γης, αντί των υγροτόπων, των ελών και των περιοχών που διατρέχουν κίνδυνο τακτικών πλημμυρών (Borsos et al., 2018). Το μήκος του ποταμού μειώθηκε κατά πάνω από 400 χλμ. καθώς τα μαιάνδρινα τμήματα διαπερνούσαν, ενώ το μέγεθος της περιοχής της πλημμυρικής πεδιάδας μειώθηκε κατά περισσότερο από 90 % καθώς υψώθηκαν αναχώματα για την προστασία από τις πλημμύρες. Η ευθυγράμμιση ποταμών, σε συνδυασμό με άλλους παράγοντες (συσσώρευση ιζημάτων σε ορισμένα τμήματα ποταμών, αποψίλωση των δασών, αλλαγή της χρήσης γης) έχει προκαλέσει τη συνεχή αύξηση των κορυφαίων επιπέδων των πλημμυρικών υδάτων.  Λαμβάνοντας υπόψη μερικά ιστορικά καταγεγραμμένα φαινόμενα πλημμύρας, η μέγιστη στάθμη των υδάτων ήταν 753 cm σε 1 876,909 cm το 1970 και 1 040 cm το 2000 (Szlávik,2005).

Σήμερα, το μήκος των αναχωμάτων αντιπλημμυρικής άμυνας κατά μήκος του Tisza και των παραποτάμων του στην Ουγγαρία είναι 2850 χιλιόμετρα. Το μέγεθος του προστατευόμενου από πλημμύρες εδάφους είναι 16,000 km², εκτός της συνολικής λεκάνης απορροής της Tisza στην Ουγγαρία 47,000 km². Καθώς το ανώτατο επίπεδο των πλημμυρών συνέχισε να αυξάνεται κατά τη διάρκεια του τελευταίου ενάμιση αιώνα, το ίδιο και το ύψος των αναχωμάτων. Προβλέπεται περαιτέρω αύξηση των κορυφαίων επιπέδων πλημμυρών για τον 21ο αιώνα ως συνέπεια της κλιματικής αλλαγής, και το σημερινό επίπεδο των αναχωμάτων πλημμύρας δεν θα είναι επαρκές για την παροχή επαρκούς προστασίας. Η αντιπλημμυρική άμυνα που βασίζεται αποκλειστικά στη διεύρυνση και την ενίσχυση των αναχωμάτων εκτιμάται ότι είναι υπερβολικά δαπανηρή. Το 1999, ένα ερευνητικό σχέδιο που χρηματοδοτήθηκε από την Παγκόσμια Τράπεζα εκτίμησε ότι το κόστος των υπόλοιπων έργων αναβάθμισης θα ανερχόταν σε 175 δισεκατομμύρια HUF, ποσό που αντιστοιχεί σε 700 εκατ. ευρώ με συναλλαγματική ισοτιμία του 1999 (Szlávik, 2005).

Κατά την περίοδο 1998-2001 σημειώθηκαν τέσσερις σοβαρές πλημμύρες στον ποταμό Tisza με μέγιστη στάθμη υδάτων που υπερέβαινε όλες τις ιστορικές τιμές. Ένα από τα γεγονότα (2001) περιλάμβανε τη ρήξη ενός αναχώματος και την πλημμύρα των περιοχών που υποτίθεται ότι προστατεύονται. Αυτό το γεγονός κατέστησε σαφές ότι ούτε το ύψος των αναχωμάτων, ούτε η δύναμή τους ήταν επαρκή. Στη συνέχεια, δρομολογήθηκε ένα τετραετές έργο για τη διερεύνηση της εγκυρότητας των προβλέψεων για τους κινδύνους πλημμύρας που χρησιμοποιήθηκαν εκείνη την εποχή (μελέτες από το VITUKI Environmental and Management Research Institute, 2006). Το έργο εφάρμοσε καινοτόμες μεθόδους διαδικασιών προσομοίωσης χρονολογικών σειρών και χρησιμοποίησε μια αναθεωρημένη ιστορική υδρολογική βάση δεδομένων. Εξέτασε τον αντίκτυπο διαφόρων αλλαγών (στην δασική κάλυψη, τους ταμιευτήρες και τα αναχώματα πλημμυρών) εντός των διαφόρων τμημάτων των ποταμών που διέρχονται από την Ουγγαρία, συμπεριλαμβανομένης επίσης της κλιματικής αλλαγής (Haase et al., 2006). Το βασικό συμπέρασμα του έργου ήταν ότι, σε σύγκριση με προηγούμενες προβλέψεις, υπάρχει αυξημένη αβεβαιότητα και υψηλότερα αναμενόμενα επίπεδα υδάτων κατά τη διάρκεια των πλημμυρών. Τα επίπεδα των υδάτων αναμένεται να αυξηθούν περαιτέρω ως συνέπεια της κλιματικής αλλαγής. Από την άποψη αυτή, παρατηρείται μεταβολή του τρόπου εμφάνισης των βροχοπτώσεων στην Κεντρική Ευρώπη. Ακόμη και χωρίς σημαντική μεταβολή της μέσης βροχόπτωσης, αναμένονται πιο συγκεντρωμένα φαινόμενα βροχοπτώσεων με υψηλότερους όγκους απορρίψεων (Ungvári, 2022).

Ο γενικός στόχος της στρατηγικής για την αντιπλημμυρική προστασία της λεκάνης απορροής του ποταμού Tisza είναι η υιοθέτηση οικονομικά αποδοτικών μέτρων. Τα προτεινόμενα μέτρα αποσκοπούσαν στην εξασφάλιση επαρκούς επιπέδου αντιπλημμυρικής προστασίας, ικανό να αντεπεξέλθει στις μεταβαλλόμενες συνθήκες της λεκάνης απορροής ποταμού και στις συνέπειες της αύξησης των ροών αιχμής. Η στρατηγική σχεδιάστηκε για να ανταποκριθεί στις αλλαγές της τοπικής κλιματικής μεταβλητότητας και των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών του υδρολογικού συστήματος.

Ως πρώτη αντίδραση στις πλημμύρες του 1998-2000, η κυβέρνηση αποφάσισε να επιταχύνει την εν εξελίξει διαδικασία ενίσχυσης των αναχωμάτων: το πρώτο σχέδιο (κυβερνητικό διάταγμα αριθ. 2005/2000) επικεντρώθηκε στην ενίσχυση 740 χιλιομέτρων αναχωμάτων σε διάστημα δέκα ετών. Στο δεύτερο στάδιο, η κυβερνητική στρατηγική αποσκοπούσε στην περαιτέρω εντατικοποίηση της διαδικασίας ενισχύοντας επιπλέον 550 χιλιόμετρα αναχωμάτων, αλλά σε μικρότερο χρονικό διάστημα 5 ετών. Οι εργασίες ξεκίνησαν, αλλά ξαφνικά το πρόγραμμα σταμάτησε.

Το 2004 σχεδιάστηκε νέος νόμος με ευρύτερους στόχους: να αυξηθεί η ασφάλεια των πλημμυρών με την επανενεργοποίηση πρώην πλημμυρικών περιοχών και τη διαχείριση των πλεονασμάτων νερού, την ανάπτυξη των πλέον μειονεκτικών περιοχών και τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης στις περιοχές αυτές.

Το νέο σχέδιο για την ασφάλεια των πλημμυρών περιλάμβανε: η ενίσχυση των υφιστάμενων αδύναμων σημείων του συστήματος αναχωμάτων, η αποκατάσταση της δυναμικότητας απορροής του διαύλου πλημμύρας (η διατομή μεταξύ των αναχωμάτων) και η ολοκλήρωση προσωρινών ταμιευτήρων πλημμύρας (γνωστών και ως «πόλων») για τη μείωση της αιχμής των μεγαλύτερων πλημμυρικών κυμάτων συνολικής χωρητικότητας 721 εκατομμυρίων μέτρων³ μακροπρόθεσμα. Η πρόθεση ήταν να δοθεί χώρος στον ποταμό χρησιμοποιώντας τις γεωργικές περιοχές ως δεξαμενές προσωρινής αποθήκευσης για τη συγκράτηση της ροής αιχμής κατά τη διάρκεια ακραίων φαινομένων. Σύμφωνα με το σχέδιο αυτό, η έκταση που χρησιμοποιείται για γεωργικούς σκοπούς υπό κανονικές συνθήκες, μπορεί τελικά να πλημμυρίσει (σκόπιμα και υπό ελεγχόμενες συνθήκες) και να χρησιμοποιηθεί για την προσωρινή συγκράτηση των πλημμυρικών υδάτων σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης. Αυτό το σύστημα έχει σχεδιαστεί για να συμπληρώσει τα αναχώματα για να αντιμετωπίσει τις πλημμύρες με μια περίοδο επιστροφής 100 ετών ή υψηλότερη. Επιτρέπει την προστασία κατά τη διάρκεια ακραίων συμβάντων βροχοπτώσεων και τη μείωση της διάδοσης των πλημμυρικών κυμάτων, με συνεπείς ευεργετικές συνέπειες για τον μετριασμό του κινδύνου πλημμύρας. Τέθηκε σε εφαρμογή μηχανισμός οικονομικής αντιστάθμισης για τους γεωργούς που συμμετέχουν στην κατασκευή ταμιευτήρων κατακράτησης υδάτων. Η αποζημίωση αποτελείται από δύο στοιχεία: μια εκ των προτέρων εφάπαξ αποζημίωση για το σύνολο της ταλαιπωρίας και της απώλειας αξίας που συνδέεται με το καθεστώς και μια αποζημίωση ζημιών βάσει γεγονότων, για την αντιστάθμιση πιθανών οικονομικών απωλειών που οφείλονται στις πλημμύρες της γεωργικής έκτασης. Το σύστημα μετριασμού των κινδύνων πλημμύρας, το οποίο βασίζεται στην προσωρινή αποθήκευση πλημμυρικών υδάτων σε γεωργικές περιοχές, αποδείχθηκε εξαιρετικά αποτελεσματικό για τους σκοπούς της μείωσης του κινδύνου καταστροφών. Αποκάλυψε επίσης αντισταθμίσεις για τη γεωργική παραγωγή των επηρεαζόμενων περιοχών, οι οποίες δεν μπορούν να ανακτηθούν πλήρως με το καθεστώς αντιστάθμισης.

Το πρώτο εγκαινιάστηκε το 2009, ενώ και οι υπόλοιπες πέντε προγραμματισμένες προσωρινές δεξαμενές ολοκληρώθηκαν τα επόμενα έτη (2010-2015) με χρηματοδοτική στήριξη, τόσο από εθνικά όσο και από ενωσιακά κονδύλια. Ένας από αυτούς τους πόλντερ χρησιμοποιήθηκε με επιτυχία σε μια πλημμύρα το 2010. Τα αποτελέσματα της υδρολογικήςμοντελοποίησης (Ungvári and Kis, 2022) δείχνουν ότι η χρήση περισσότερων του ενός πόλντερ ταυτόχρονα για μείζονες πλημμύρες μετριάζει περαιτέρω τους κινδύνους σε σύγκριση με τη χρήση ενός μόνο πόλντερ. Η ίδια μελέτη δείχνει ότι η προσθήκη περισσότερων πόλντερ στο τρέχον σύστημα μπορεί να είναι αποτελεσματική στη μείωση των κινδύνων με ένα αποδεκτό εύρος επενδυτικού κόστους.

Ο αρχικός σκοπός του σχεδίου ήταν να συμπεριλάβει μια ευρεία, πολυτομεακή και πολυτομεακή συμμετοχή στη διαδικασία σχεδιασμού στρατηγικής. Αυτό δεν έχει επιτευχθεί πλήρως κατά τη φάση εφαρμογής (Sendzimir και Magnuszewski, 2008). Το έργο μετριασμού των πλημμυρών σχεδιάστηκε με μια προσέγγιση που αποσκοπεί στην ελαχιστοποίηση της έκτασης της γεωργικής γης που πρόκειται να συμμετάσχει. Με τον τρόπο αυτό, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής προσπάθησαν να ελαχιστοποιήσουν τις πιθανές συγκρούσεις με τους αγρότες και τους ιδιοκτήτες γης που θα μπορούσαν να αποτελέσουν εμπόδιο για την ανάπτυξη του έργου. Ο σχεδιασμός και η εφαρμογή του σχεδίου και οι κανόνες λειτουργίας των ταμιευτήρων έγιναν από την κεντρική κυβέρνηση (εθνικό επίπεδο). Η κυβέρνηση προσδιόρισε επίσης τους καταλληλότερους χώρους για την κατασκευή των δεξαμενών αποθήκευσης πλημμυρικών υδάτων. Οι αγρότες και οι γαιοκτήμονες, οι οποίοι δεν συμμετείχαν σωστά στο σχεδιασμό της στρατηγικής, κλήθηκαν να αποδεχθούν την απόφαση της κυβέρνησης (που λαμβάνει οικονομική αποζημίωση για τις πιθανές απώλειες) ή να υπόκεινται στην απαλλοτρίωση της γης τους για δημόσια χρήση. Στη δεύτερη αυτή περίπτωση, σύμφωνα με τους γαιοκτήμονες που ερωτήθηκαν, το ποσό που κατέβαλε η κυβέρνηση θεωρήθηκε σύμφωνο με την αγοραία αξία.

Η υπόθεση αυτή αναλύθηκε στο πλαίσιο του χρηματοδοτούμενου από το 7ο ΠΠ της ΕΕ έργου EPI-Water, Evaluating Economic Policy Instruments for Sustainable Water Management in Europe. Στο πλαίσιο αυτού του σχεδίου, σχεδιάστηκε ένα σύστημα αντιστάθμισης ικανό να ικανοποιήσει καλύτερα τα αιτήματα του γεωργικού τομέα και τις ανάγκες της κυβέρνησης.

Για το έργο EPI-Water, η συμμετοχή των ενδιαφερόμενων μερών θεωρήθηκε ζωτικής σημασίας. Οι γαιοκτήμονες και οι γεωργοί που δραστηριοποιούνται στις πλημμυρίζουσες περιοχές και οι εκπρόσωποι της περιφερειακής διεύθυνσης υδάτων συμμετείχαν στην ανάπτυξη ενός καθεστώτος αντιστάθμισης που θα ήταν σε θέση να αντισταθμίσει δικαιότερα τις απώλειες στον γεωργικό τομέα. Η ανάλυση που διενεργήθηκε στο πλαίσιο του έργου EPI-Water πρότεινε στους γεωργούς και την κυβέρνηση ένα μέσο οικονομικής πολιτικής με βάση ένα κατ’ αποκοπή τέλος που καταβάλλεται στους γεωργούς συν αποζημίωση σε περίπτωση πλημμύρας. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα του έργου, το εν λόγω καθεστώς, το οποίο δεν εφαρμόζεται στην πραγματικότητα, θα αποφέρει πολλά οφέλη:

• Βελτίωση της οικονομικής αντιστάθμισης των γεωργών με ένα καθεστώς που θα μπορούσε να θεωρηθεί πιο διαφανές και δίκαιο, αυξάνοντας την αποδοχή από το κοινό της στρατηγικής για τη διαχείριση των πλημμυρών·
• Κίνητρο για τους γεωργούς να μειώσουν το ποσό της αξίας που εκτίθενται σε πλημμύρες. Αυτό θα μπορούσε να επιτευχθεί με διαφορετική χρήση των πλημμυρών περιοχών, μειώνοντας την αξία της καλλιέργειας που βρίσκεται σε κίνδυνο εντός της δεξαμενής. Αυτό θα καθιστούσε το όλο καθεστώς φθηνότερο μακροπρόθεσμα·

Οι διαβουλεύσεις με τα ενδιαφερόμενα μέρη που πραγματοποιήθηκαν κατά τη διάρκεια του ερευνητικού έργου αποκάλυψαν ότι τα εμπλεκόμενα μέρη είχαν διαφορετικά συμφέροντα: οι εκπρόσωποι της κυβέρνησης ήταν υπέρ των τροποποιήσεων που αποσκοπούν στη βελτίωση του καθεστώτος, ενώ οι γεωργοί είχαν μικτές απόψεις λόγω των ειδικών οικονομικών συνθηκών τους. Ωστόσο, αν και για διαφορετικούς λόγους, αμφότερα τα μέρη εξέφρασαν σκεπτικισμό σχετικά με τη βιωσιμότητα και την εκτελεστότητα των μακροπρόθεσμων συμφωνιών.

Η στρατηγική που υιοθετήθηκε από την κυβέρνηση έχει αποδειχθεί εξαιρετικά αποτελεσματική όσον αφορά τον μετριασμό των κινδύνων πλημμύρας, είναι κλιμακούμενη και αρκετά ευέλικτη ώστε να αντιμετωπίζει την αβεβαιότητα των μελλοντικών προβλέψεων για την κλιματική αλλαγή. Η διατήρηση των πλημμυρικών υδάτων στις προσδιοριζόμενες προσωρινές δεξαμενές είναι ζωτικής σημασίας για τη μείωση της συχνότητας και του μεγέθους των πλημμυρών στις κατάντη περιοχές, με σημαντικά οφέλη για τις πόλεις που βρίσκονται κατά μήκος του ποταμού. Δυστυχώς, όπως συμβαίνει συχνά σε αυτές τις περιπτώσεις, δεν είναι όλοι οι ενδιαφερόμενοι ενθουσιασμένοι για τη λύση που υιοθετήθηκε. Οι αγρότες ισχυρίζονται ότι δεν λαμβάνουν επαρκώς υπόψη τις απόψεις και τις προοπτικές τους στη διαδικασία που οδήγησε την κυβέρνηση να χρησιμοποιήσει τη γη τους για προσωρινή αποθήκευση πλημμυρικών υδάτων. Οι ιδιοκτήτες γης καλούνται να χρησιμοποιήσουν την ιδιοκτησία τους για την παροχή μιας σημαντικής υπηρεσίας, αλλά δεν έχουν συμμετάσχει στο σχεδιασμό της στρατηγικής διαχείρισης των πλημμυρών και στους σχετικούς κανόνες λειτουργίας. Το γεγονός αυτό περιόρισε την αποδοχή του μέτρου από διάφορα ενδιαφερόμενα μέρη, εμποδίζοντας την επιτυχία της πρωτοβουλίας.

Πράγματι, το ισχύον καθεστώς αποκάλυψε την ύπαρξη πολλαπλών προβλημάτων, καθιστώντας τη χρήση των ταμιευτήρων δαπανηρή για την κυβέρνηση και, ταυτόχρονα, αφήνοντας δυσαρεστημένους τους αγρότες και τους γαιοκτήμονες. Οι περιοριστικοί παράγοντες περιλάμβαναν τα ακόλουθα ανεπίλυτα ζητήματα σχετικά με το καθεστώς αποζημίωσης:

• Η αποζημίωση δεν είναι επαρκής σε σύγκριση με το πραγματικό ποσό των ζημιών. Αντισταθμίζει τις απώλειες απόδοσης, αλλά δεν λαμβάνει υπόψη την αποκατάσταση του εδάφους και τις οικονομικές συνέπειες λόγω της διαταραχής του εποχιακού κύκλου παραγωγής. Αυτό το πρόσθετο κόστος είναι ιδιαίτερα σημαντικό για καλλιέργειες υψηλής αξίας.
• Μακρύς χρόνος επεξεργασίας, έως ένα έτος σε ορισμένες περιπτώσεις, για την ολοκλήρωση της διαδικασίας αποζημίωσης.
• Υψηλό απρόβλεπτο κόστος του συστήματος αποζημίωσης με την πάροδο του χρόνου, με πιθανές υψηλές επιπτώσεις στον εθνικό δημοσιονομικό προϋπολογισμό.

Η αυξανόμενη συχνότητα μελλοντικών πλημμυρών, σύμφωνα με τα υδρολογικά μοντέλα, αναμένεται να αυξήσει το ποσό των ζημιών στον γεωργικό τομέα. Αυτό θα μπορούσε να επιδεινώσει την ήδη λεπτή συζήτηση μεταξύ των τοπικών αγροτών και της κυβέρνησης και να αυξήσει την αντίθεση στην κατασκευή νέων περιοχών διατήρησης.

Η χρήση συστημάτων Polder προσφέρει πολλά οφέλη όσον αφορά τον μετριασμό του κινδύνου πλημμύρας. Η λύση είναι εύκολα επεκτάσιμη και ευέλικτη (ενεργοποίηση ενός μόνο πόλντερ ή διαφορετικός συνδυασμός δύο ή περισσότερων πόλντερ), ικανή να αντιμετωπίσει το ευρύ φάσμα της αβεβαιότητας που περιλαμβάνει μελλοντικές προβολές ακραίων πλημμυρικών φαινομένων.

Η λύση που υιοθετήθηκε είχε ως αποτέλεσμα συνολικό κόστος περίπου 260 εκατομμυρίων ευρώ. Η στρατηγική υλοποιήθηκε με τη συνεισφορά του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης και του Ταμείου Συνοχής.

Πραγματοποιήθηκαν αρκετές αναλύσεις για την εκτίμηση του κόστους και των οφελών της επιλεγείσας στρατηγικής για τον μετριασμό των πλημμυρών. Τα αποτελέσματα μιας ολοκληρωμένης εκ των υστέρων ανάλυσης κόστους-οφέλους (Koncsos2006) έδειξαν ότι το εφαρμοζόμενο σενάριο, με 6 ταμιευτήρες και καμία τροποποίηση του υφιστάμενου συστήματος αναχύτη, μειώνει σημαντικά τον κίνδυνο σε σύγκριση με το βασικό σενάριο (καμία παρέμβαση). Αντιπροσωπεύει μια αντιστάθμιση μεταξύ της αποτελεσματικότητας στη μείωση του κινδύνου και του σχετικά χαμηλού κόστους αρχικής επένδυσης. Η ανάλυση σεναρίων κατέδειξε επίσης ότι περαιτέρω επενδύσεις σε υποδομές αντιπλημμυρικής άμυνας είναι οικονομικά δικαιολογημένες.

Μια επικαιροποιημένη ανάλυση κόστους-οφέλους που διενεργήθηκε το 2022 (Ungváriκαι Kis, 2022) έδειξε ότι η χρήση των περισσότερων ταμιευτήρων δικαιολογείται οικονομικά ακόμη και για πλημμύρες με περίοδο επιστροφής 20-30 ετών. Ως εκ τούτου, οι περισσότεροι ταμιευτήρες θα ήταν επωφελείς ακόμη και αν χρησιμοποιούνταν με μεγαλύτερη συχνότητα από την αρχικά προγραμματισμένη (εκδηλώσεις 100 ετών). Ωστόσο, θέτει το ζήτημα της διατήρησης της τρέχουσας χρήσης της γης (με ιδιαίτερη αναφορά στη γεωργία) ή της μακροπρόθεσμης προσαρμογής της (προς μια δασική περιοχή) για την υποδοχή νέων και συχνότερων χρήσεων πόλντερ ως ταμιευτήρων πλημμύρας.

Οι σχεδιασμένες στρατηγικές αντιπλημμυρικής προστασίας σχεδιάστηκαν ώστε να ενσωματωθούν σε μια ευρύτερη διαδικασία περιφερειακής ανάπτυξης. Οραματίστηκε μεγάλης κλίμακας τοπία και προσπάθειες κοινωνικής αποκατάστασης. Τα μέτρα αυτά θα πρέπει να συνδυαστούν με την αποκατάσταση του φυσικού οικοσυστήματος της περιοχής που χαρακτηρίζεται από ένα πολύπλοκο σύστημα υγροτόπων.

Η λύση για τη δημιουργία των προσωρινών περιοχών συγκράτησης πλημμυρών είναι σύμφωνη με τις απαιτήσεις του πλαισίου της ΕΕ για τα ύδατα και των οδηγιών για τις πλημμύρες. Η παρέμβαση υιοθετεί μια στρατηγική μετριασμού των πλημμυρών που σέβεται τα φυσικά οικοσυστήματα και τη φυσική υδροδυναμική. Ωστόσο, δεδομένου ότι μεγάλο μέρος της λεκάνης απορροής του ποταμού Tisza είναι αφιερωμένο στη γεωργία, περαιτέρω περιορισμοί απορρέουν από την εφαρμογή της Κοινής Γεωργικής Πολιτικής και του συστήματος επιδοτήσεων που επηρεάζουν τις αποφάσεις των ιδιοκτητών γης.

Τα συστήματα αποζημίωσης για τους γεωργούς θεσπίζονται μέσω νομικής πράξης. Ωστόσο, η εφαρμογή του δημιούργησε σημαντική αβεβαιότητα όσον αφορά τη διαδικασία γεωργικής παραγωγής, αυξάνοντας το άμεσο κόστος καθώς και το κόστος ευκαιρίας για τους γεωργούς.

Η στρατηγική αντιπλημμυρικής προστασίας με την υλοποίηση έξι περιοχών συγκράτησης υδάτων υλοποιήθηκε κατά την περίοδο 2009-2015. Μια πρόσθετη περιοχή κατακράτησης νερού κατά μήκος του ποταμού Tisza δημιουργήθηκε το 2022.

Οι περιοχές κατακράτησης νερού προγραμματίζονται να διαρκέσουν περισσότερα από 100 χρόνια.

Gábor Ungvári
Corvinus University of Budapest
Regional Centre for Energy Policy Research
Tel.: +36 1 4827073
E-mail: gabor.ungvari@uni-corvinus.hu

András Kis
Corvinus University of Budapest
Regional Centre for Energy Policy Research.
Tel.: +36 1 4827073
E-mail: andras.kis2@uni-corvinus.hu

Attila Lovas
Middle Tisza District Water Directorate
H-5000 Szolnok, Boldog Sándor I. krt. 4.
Tel.: +36 30 2797727
E-mail: lovas.attila@kotivizig.hu
Generic e-mail: tiszaoffice@kotivizig.hu

Ungvári, G., Kis, A., 2022. Μείωση του κινδύνου πλημμύρας με την αποτελεσματική χρήση των κορυφών πλημμυρών: Μια περιπτωσιολογική μελέτη του ποταμού Tisza

Ungvári, Ζ, 2022. Συνδυασμός της μείωσης του κινδύνου πλημμύρας και της δέσμευσης άνθρακα για τη βελτιστοποίηση των συστημάτων βιώσιμης διαχείρισης της γης: Εμπειρίες από το μέσο τμήμα του ποταμού Tisza της Ουγγαρίας.

EpiWater Παραδοτέο 4.2. WP4 EX-ANTE Case Studies Floods and Water Logging in the Tisza River Basin (Ουγγαρία)