Céim 6.2 An creat MEL a shainiú

Príomhtheachtaireacht

Roghnaigh meascán táscairí nó critéar – agus úsáid á baint as modhanna cainníochtúla agus cáilíochtúla araon – chun cabhrú leat meastóireacht éifeachtach a dhéanamh ar aschuir agus torthaí oiriúnúcháin.

Tar éis duit do raon feidhme agus do chuspóirí MEL a shainiú (Céim6.1),tabhair breac-chuntas ar an gcaoi a ndéanfar faireachán agus meastóireacht ar na bearta i do phlean oiriúnúcháin – chun measúnú a dhéanamh ar a n-éifeachtacht maidir le hathléimneacht in aghaidh an athraithe aeráide a bhaint amach. Tá sé tábhachtach teaglaim táscairí nó critéar a roghnú, agus modhanna cáilíochtúla agus cainníochtúla araon á n-úsáid. Cuirfidh sé sin ar do chumas measúnú a dhéanamh ar thorthaí nithiúla na mbeart oiriúnúcháin (aschuir) agus ar an dul chun cinn i dtreo na hathléimneachta (torthaí). Coinnigh i gcuimhne go bhféadfadh roinnt blianta a bheith i gceist le torthaí oiriúnúcháin a chinneadh i gcásanna áirithe.

Fíor 4 Donatti, et al., 2020

Ba cheart do chreat MEL agus do roghnú táscairí nó critéar a bheith réalaíoch agus cuimsitheach – comhréireach leis na sonraí atá ar fáil agus le hacmhainneachtaí agus acmhainní inmheánacha d’eagraíochta (féach na samplaí thíos). D’fhéadfadh sé go ndíreofaí ar dtús ar aschuir an phróisis oiriúnúcháin agus na mbeart oiriúnúcháin , ag leathnú de réir a chéile le himeacht ama chun táscairí breise a ionchorprú chun na torthaí fadtéarmacha a thomhas .

Chun torthaí a thomhas go héifeachtach, ba cheart duit dul i ngleic le MEL mar phróiseas atriallach agus leanúnach, ag feidhmiú Céim 6 go comhsheasmhach. Tá gá le cur chuige comhsheasmhach le himeacht ama chun faireachán fadtéarmach a dhéanamh.

Ba cheart táscairí nó critéir atá ábhartha agus soiléir a bheith ag do chreat roghnaithe. Ba cheart do chuspóirí measúnaithe riosca agus oiriúnaithe (Céim2) agus na bearta oiriúnaithe a roghnaíodh (Céim5) bonn fónta a sholáthar chun na táscairí sin a shainaithint.

Tá roinnt samplaí de tháscairí nó critéir MEL ar fáil thíos

• Dul chun cinn i dtreo tionchair aeráide a laghdú (Céim2.2)
• Céatadán an damáiste eacnamaíoch de bharr teagmhais adhaimsire (athrú le himeacht ama)
• Líon na mbásanna a bhaineann le falscaithe (athrú le himeacht ama)
• Líon na mbásanna a bhaineann le tuilte (athrú le himeacht ama)
• Líon na mbásanna a bhaineann le teas (athrú le himeacht ama)
• Dul chun cinn i dtreo rioscaí agus leochaileachtaí a laghdú agus acmhainneacht oiriúnaitheach a mhéadú
• Céatadán an daonra atá ina gcónaí i limistéir atá i mbaol tuilte (athrú le himeacht ama)
• Céatadán na srianta tógála a glacadh i limistéir atá i mbaol guaise
• An líon leapacha ospidéil
• Dul chun cinn i dtreo cuspóirí oiriúnúcháin a bhaint amach (Céim2.4)
• Céatadán na bithéagsúlachta uirbí
• Céatadán na ndromchlaí neamh-thréscaoilteacha
• Céatadán na limistéar glas uirbeach (cumhdach talún, %)
• Dul chun cinn i dtreo aghaidh a thabhairt ar bhacainní ar an oiriúnú
• Líon na n-údarás, na n-eagraíochtaí nó na líonraí atá rannpháirteach go gníomhach i sásraí comhordúcháin
• Líon na straitéisí áitiúla nó réigiúnacha maidir le hoiriúnú don athrú aeráide arna bhforbairt (nó arna nglacadh, arna gcur chun feidhme, etc.)
• Líon na mbeartas, na straitéisí agus na bpleananna earnála ina n-ionchorpraítear gníomhaíochtaí oiriúnaithe don athrú aeráide
• Dul chun cinn i dtreo athléimneacht chóir
• Céatadán na dteaghlach a bhfuil rochtain ar an idirlíon acu
• Céatadán an daonra atá leochaileach do theas foircneach
• Céatadán an daonra atá i mbaol tuilte (nó atá ina gcónaí i limistéir ina bhfuil baol tuilte)
• Céatadán de chlúdach crann i gcomharsanachtaí ina bhfuil rátaí arda dífhostaíochta

Faigh inspioráid ó shamplaí de tháscairí nó de chritéir oiriúnúcháin

Tá táscairí intomhaiste tarraingteach do lucht ceaptha beartas, toisc go gcuireann siad fianaise inchainníochtaithe agus inláimhsithe ar fáil maidir le dul chun cinn agus feidhmíocht réigiúin. Trí shonraí cainníochtúla a bhailíochtú le tuairimí páirtithe leasmhara, is féidir tuiscint níos cuimsithí a fháil, agus plé á dhéanamh ar na ceisteanna ‘conas’ agus ‘cén fáth’.

Léiriú amháin ar chreat a d’fhéadfadh a bheith ann is ea creat tuairiscithe Rian CDP-ICLEI, atá infheidhme maidir leis na húdaráis áitiúla agus réigiúnacha.

Córais MEL i limistéir uirbeacha agus mheitreapholaiteacha na hEorpa

Tá tionscnaimh ann chun cabhrú le cathracha córais éifeachtacha MEL a chur ar bun, mar shampla, modheolaíocht ADEME na Fraince, nó ó thionscadail taighde Eorpacha, amhail RESIN. I measc na samplaí eile de chórais MEL tá:

• Leagtar amach i bPlean Aeráide Barcelona do 2018-2030 níos mó ná 240 beart chun aghaidh a thabhairt ar athrú aeráide sa chathair, agus táscairí sonracha ag gach ceann acu chun dul chun cinn a rianú. Tá na bearta sin grúpáilte i gcúig réimse tosaíochta, lena gcumhdaítear gnéithe amhail folláine an phobail, éifeachtúlacht fuinnimh i bhfoirgnimh agus spásanna poiblí cuimsitheacha a chruthú. Tá roinnt línte gníomhaíochta ag gach réimse tosaíochta, le spriocanna gearrthéarmacha, meántéarmacha agus fadtéarmacha. Chun faireachán éifeachtach a dhéanamh ar an dul chun cinn, úsáidtear tacar cuimsitheach táscairí sa phlean bunaithe ar phríomhthréithe amhail ábharthacht, infhaighteacht sonraí agus éascaíocht léirmhínithe. Cumhdaítear leis na táscairí sin gnéithe lena n-áirítear tionchair, gníomhaíochtaí, acmhainní, an comhshaol, braistint agus feidhmíocht. Mar shampla, i gcás gníomhaíochtaí maidir le teas iomarcach a chosc nó spásanna glasa a fhorbairt, áirítear leis na táscairí méadrachtaí amhail prótacail toinne teasa a ghníomhachtú, méadú ar chumhdach crann, agus infhaighteacht achar dromchla glas.
  Fostaítear
  páirtithe leasmhara trí cheardlanna agus cuir i láthair, rud a fhágann gur féidir meastóireacht rannpháirtíochta a dhéanamh ar éifeachtacht an phlean. Cuireann Tionól na Saoránach don Aeráid ardán ar fáil chun dul chun cinn a roinnt agus chun measúnú oibiachtúil a iarraidh, lena n-áirithítear cur chuige comhoibríoch chun aghaidh a thabhairt ar an athrú aeráide in Barcelona.

• Tá plean mionsonraithe maidir le hoiriúnú don athrú aeráide ag Cathair Antuairp (an Bheilg), ina bhfuil sraith mhór gníomhaíochtaí oiriúnaithe. Tá tábla forléargais líonta isteach le haghaidh gach gníomhaíochta. Sonraítear ann na róil agus na freagrachtaí, na cuspóirí, na modheolaíochtaí, an tréimhse cur chun feidhme, na torthaí a bhfuiltear ag súil leo, an maoiniú measta is gá, agus tuilleadh nach iad. Fágann an cur chuige sin go bhfuil sé éasca meastóireacht rialta a dhéanamh ar an dul chun cinn agus iarrachtaí a choigeartú más gá.

• Forbraíodh táscairí freisin do straitéis limistéar cathrach Heilsincí maidir le hoiriúnú don athrú aeráide, chun tuiscint a fháil ar an ngá atá le hoiriúnú agus le héifeachtacht na mbeart. Déantar na táscairí a chatagóiriú faoi ghuais/aimsir, nochtadh, acmhainneacht oiriúnaitheach agus leochaileacht ilchodach (de réir aicmí táscairí na Gníomhaireachta Eorpaí Comhshaoil). Déantar iad a fhorbairt agus a fhorlíonadh a thuilleadh de réir na riachtanas faireacháin.

Foinse: Tuarascáil EEA maidir le hOiriúnú Uirbeach 2024