Aukið rekstraröryggi í rekstri á hafi úti og á landi

Þessi valkostur felur í sér að taka upp kerfi og áætlanir til að auka öryggi bæði fyrir starfsemi á hafi úti (siglingar, fiskveiðar) og rekstur í landi (hafnir, vinnslustarfsemi), sem bregðast við áskorunum sem fylgja loftslagsbreytingum. Þessi valkostur á sérstaklega við um fiskveiðigeirann, sem Matvæla- og landbúnaðarstofnun Sameinuðu þjóðanna telur sérstaklega hættulega starfsemi á sjó, en hann á einnig við um aðra starfsemi á sjó, s.s. siglingar, hafnarstarfsemi, lagareldi og á hafi úti, þar eð óhagstæð veðuratvik og stormar stuðla að mörgum sjóslysum.

Hækkun sjávarborðs og aukinn stormur, sérstaklega í Norður-Evrópu (EES, 2017, Vousdoukas o.fl., 2016) hefur valdið tjóni á mörgum hafnargrunnvirkjum og aðstöðu á landi, þar á meðal mengun, truflun á straumi, vinnustöðvunum og hafnarlokum. Sömu atburðir hafa ógnað öryggi áhafnar og farþega á sjó meðan á siglingu stóð og gætu valdið minni útbreiðslu og afkastagetu fiskveiða. Þar að auki er tilkynnt að harðir og stormasamir vetur neyða fiskiskip til að vera fastir í höfn í langan tíma til að forðast áhættu fyrir fiskimenn, með skýr efnahagslegt tap. Mörgum þessara áhrifa er lýst sem máli á heimsvísu og á evrópskum vettvangi (sjá meðal annars í riti Matvæla- og landbúnaðarstofnunar Sameinuðu þjóðanna um áhrif loftslagsbreytinga á fiskveiðar og fiskeldi, UNCTAD Port Industry Survey um áhrif og aðlögun loftslagsbreytinga, skýrsla JRC um áhrif loftslagsbreytinga á flutninga).

Sjávarútvegurinn er nú þegar að bregðast við ýmsum áhrifum loftslagsbreytinga með það að markmiði að auka rekstraröryggi, fjárfesta í varnarleysi til að draga úr hættu á hamförum. Dæmi um þetta er greint í fyrstu endurskoðuninni á aðlögun að loftslagsbreytingum fyrir breska sjávarútveginn og að fylgjast með samantektum á upplýsingum og söfnun nýrra endurgjafar frá hagsmunaaðilum iðnaðarins. Aðlögunaráætlanir til að takast á við öryggi á sjó eru einnig skoðaðar í Leiðbeiningum Alþjóðagjaldeyrissjóðsins um aðlögun og mildun (2015) og í ClimeFish verkefninu, sem styrkt er af Horizon 2020, sem miðar að því að tryggja að aukin framleiðsla sjávarafurða komi á svæðum og tegundum þar sem möguleiki er á sjálfbærum vexti, í ljósi þeirra loftslagsbreytinga sem búist er við.

Hugsanlegar ráðstafanir til að auka öryggi á sjó, meðan á rekstri á hafi stendur, vísa til: i. að taka upp bættan persónulega flotbúnað (ii) fjárfestingu í stöðugleika skips og iv. að annast sérstaka þjálfun í tengslum við öryggi á sjó fyrir rekstraraðila. Að því er varðar fiskveiðar gæti aðlögun einnig falið í sér að lyfta þilförum og hreyfanlegum veiðarfærum, dælu og áhöfn að skuti bátsins Að því er varðar rekstur á landi, fela í sér aðlögunarráðstafanir til að auka öryggi rekstraraðila, i. kvikugangar og skipaböð til verndar grunnvirkjum, ii. að koma á fót neyðarverklagi við höfn með sérhæft og þjálfað starfsfólk, ii. ýmsar aðgerðir sem miða að því að auka viðnámsþrótt hafna og vernda stefnumótandi íhluti (t.d. breytingar á hönnun grunnvirkja og notað efni) og iii. flutning vinnslustaða inn á landi.

Samkvæmt skýrslu Sameiginlegu rannsóknarmiðstöðvarinnar um áhrif loftslagsbreytinga á flutninga eru lykilaðferðir við aðlögun evrópskra hafna við sjó m.a. hækkun grunnvirkja til að bæta upp áætlaða sjávarstöðu, uppbyggingu stormvarna og flutninga á höfnum við sjó. Þessar aðferðir geta stuðlað að auknu öryggi rekstraraðila, sem starfa á sjó eða á landi, við óhagstæðar aðstæður. Flutningur hafna við sjó skal aðeins hafa í huga þegar hafnir við sjó eru verulega í hættu á að verða fyrir fjárkúgun og er mjög dýr lausn. Íhuga skal vandlega varnir gegn ströndum til að vernda hafnir við sjó fyrir flóðum (þ.m.t. dikes, sjávarveggjum og brotsvatni) og meta hugsanleg umhverfisáhrif, s.s. rof strandsvæða og hnignun búsvæða.

Auk þeirra sem lýst er hér að framan geta aðrir aðlögunarmöguleikar stutt öryggi í rekstri á hafi úti og á landi, þ.m.t. að koma á fót vöktunar-, líkana- og spákerfum og viðvörunarkerfum sem geta upplýst rekstraraðila tímanlega um áhættu vegna slæms veðurs. Áhættumiðað skipulag og staðsetning, að teknu tilliti til núverandi og framtíðar loftslagsáhættu, getur einnig aukið öryggi á sjó, einkum í lagareldisgeiranum. Að lokum getur aukið aðgengi að fjármálaþjónustu og tryggingakerfum hjálpað til við að auka viðnámsþrótt í viðskiptum, sérstaklega fyrir fátæk samfélög. Að teknu tilliti til núverandi og framtíðar loftslagsáhættu getur einnig aukið öryggi á sjó, einkum í lagareldisgeiranum. Að lokum getur aukið aðgengi að fjármálaþjónustu og tryggingakerfum (sjá valkostinn Tryggingar sem áhættustýringartæki) hjálpað tilvið að auka viðnámsþrótt fyrirtækja, sérstaklega fyrir fátæk samfélög.

Aðlögun sjóflutninga er hluti af lausnum til að tryggja samfellu í aðfangakeðjum fyrir atvinnulífið og atvinnulífið. Ofangreind hætta á loftslagsbreytingum veldur truflunum sem gætu að lokum leitt til aukins kostnaðar og haft áhrif á kaupanda, birgi eða alla aðfangakeðjuna.