Tnaqqis tar-riskju ta' diżastri

Messaġġi ewlenin

• L-Ewropa (u l-bqija tad-dinja) diġà qed tiffaċċja t-tibdil fil-klima. Mingħajr preġudizzju għall-ħtieġa ta’ miżuri ta’ mitigazzjoni tat-tibdil fil-klima (u emissjonijiet żero netti malajr kemm jista’ jkun), l-adattament huwa meħtieġ fix-xenarji kollha peress li l-konsegwenzi tat-tibdil fil-klima se jibqgħu viżibbli għad-deċennji li ġejjin (jew saħansitra għas-sekli li ġejjin).
• Avvenimenti tat-temp aktar estremi huma dawk il-perikli naturali fejn l-adattament għat-tibdil fil-klima u t-tnaqqis tar-riskju ta’ diżastri jikkoinċidu. It-tnejn li huma jeħtieġ li jiffukaw fuq iċ-ċiklu kollu tal-ġestjoni tar-riskju, inklużi miżuri li jiffukaw fuq il-prevenzjoni, it-tħejjija u l-irkupru.
• Hemm sinerġiji bejn il-politiki tal-UE dwar il-ġestjoni tad-diżastri u l-adattament għat-tibdil fil-klima, u t-tnejn li huma jeħtieġ li jiġu integrati fil-politiki kollha tal-UE bħall-ilma (għargħar, nixfiet) jew dwar infrastrutturi kritiċi.

Impatti, vulnerabbiltajiet u riskji

Ihsan Ilze, Climate Change PIX /EEA

Matul l-aħħar deċennji, l-Ewropa esperjenzat żieda fil-frekwenza u s-severità tal-perikli naturali relatati mat-temp u mal-klima bħan-nixfiet, in-nirien fil-foresti, il-mewġiet ta’ sħana u l-preċipitazzjoni qawwija. Anke bl-ambizzjonijiet miftiehma attwali biex jitnaqqsu malajr l-emissjonijiet ta’ gassijiet serra u biex jiġi evitat b’mod effiċjenti r-riskju klimatiku, dawn ix-xejriet huma pproġettati li jkomplu u li jiġu amplifikati minn bidliet soċjoekonomiċi u ambjentali (eż. l-iżvilupp demografiku u t-tibdil fl-użu tal-art) (EEA2021; IPCC 2020; EEA 2017).

Qafas ta' politika

Il-politika tal-UE dwar l-implimentazzjoni tal-ġestjoni tar-riskju ta’ diżastri (DRM), ibbażata fuq il-Mekkaniżmu tal-UE għall-Protezzjoni Ċivili (CPM), trawwem il-kooperazzjoni fost is-sistemi nazzjonali tal-protezzjoni ċivili, tħeġġeġ skambju ta’ prattiki tajba dwar id-DRM, inkluż kif għandhom jiġu indirizzati l-impatti tat-tibdil fil-klima.

Il-Kummissjoni Ewropea (KE) tappoġġa l-Qafas ta’ Sendai għat-Tnaqqis tar-Riskju ta’ Diżastri (SFDRR), filwaqt li ttejjeb u tippromwovi d-DRM u l-integrazzjoni tiegħu fil-politiki tal-UE. Fl-2016, il-KE ppubblikat Pjan ta’ Azzjoni, li għandu l-għan li jiggwida l-implimentazzjoni tal-SFDRR fil-politiki tal-UE permezz ta’ approċċ infurmat dwar ir-riskju ta’ diżastri għat-tfassil tal-politika. Barra minn hekk, fl-2017, il-KE ppubblikat Komunikazzjoni b’azzjonijiet ewlenin biex issaħħaħ il-ġestjoni tad-diżastri fl-Ewropa.

L-Istrateġija tal-UE tal-2021 dwar l-Adattament għat-Tibdil fil-Klima tħeġġeġ biex ikomplu jiġu sfruttati s-sinerġiji bejn it-tnaqqis tar-riskju ta’ diżastri (DRR) u l-adattament għat-tibdil fil-klima (CCA), b’attenzjoni speċjali għar-riskji ta’ diżastri relatati mal-ilma u l-infrastruttura kritika. L-istrateġija tappoġġa wkoll il-finanzjament tar-riskju ta’ diżastri, l-iżblukkar tal-finanzjament privat u l-integrazzjoni tar-reżiljenza għat-tibdil fil-klima fil-politika fiskali tal-Istati Membri.

L-MDD huwa preżenti f’diversi oqsma ta’ politika ewlenin tal-UE: id-Direttiva  dwar l-Għargħar, l-Azzjoni dwar l-Iskarsezza tal-Ilma u n-Nixfa (ara l-paġna tal-politika dwar il-Ġestjoni tal-Ilma), u l-proposta għal direttiva dwar l-infrastrutturi kritiċi Ewropej.

It-titjib tal-bażi tal-għarfien

Il-Valutazzjoni Ewropea tar-Riskju Klimatiku tal-2024 tipprovdi valutazzjoni komprensiva tar-riskji klimatiċi ewlenin li qed tiffaċċja l-Ewropa llum u fil-futur. Dan jidentifika 36 riskju klimatiku ewlieni li jheddu s-sigurtà tal-enerġija u tal-ikel tagħna, l-ekosistemi, l-infrastruttura, ir-riżorsi tal-ilma, is-sistemi finanzjarji, u s-saħħa tan-nies filwaqt li jitqies ukoll ir-riskju għas-settur tad-DRR.

Ir-rapport tal-Grupp ta’ Ħidma II tal-AR6 tal-IPCC dwar it-Tibdil fil-Klima 2022: L-Impatti, l-Adattament u l-Vulnerabbiltà jivvalutaw l-impatti u r-riskji assoċjati mat-tibdil fil-klima osservat u previst kif ukoll l-għażliet, il-proċessi u l-kundizzjonijiet abilitanti għall-ġestjoni tar-riskju klimatiku. Il-bidliet ipproġettati fl-estremitajiet klimatiċi bħala funzjoni tat-tisħin globali (1,5 kontra 2 °C) u l-implikazzjoni tagħhom għad-DRM ġew ikkunsidrati fir-rapport speċjali tal-IPCC dwar it-tisħin globali ta’ 1,5 °C. L-estremi u l-bidliet f’daqqa jew irriversibbli fl-oċean u l-krijosfera fi klima li qed tinbidel ġew ivvalutati fir-Rapport Speċjali dwar l-Oċean u l-Krijosfera fi Klima li qed Tinbidel, biex jiġu identifikati strateġiji ta’ ġestjoni tar-riskju sostenibbli u reżiljenti. Il-ġestjoni tar-riskju u t-teħid tad-deċiżjonijiet fir-rigward tal-iżvilupp sostenibbli ġew ikkunsidrati fir-Rapport Speċjali tal-IPCC dwar it-Tibdil fil-Klima u l-Art.

Fl-2015, il-KE nediet iċ-Ċentru ta’ Għarfien għall-Ġestjoni tar-Riskju ta’ Diżastri (DRMKC) biex tgħin fit-tisħiħ tar-reżiljenza tal-UE u tal-Istati Membri għad-diżastri u l-kapaċità tagħhom li jipprevjenu, iħejju u jirrispondu għall-emerġenzi permezz ta’ interfaċċa msaħħa bejn ix-xjenza u l-politika ma’ repożitorju online ta’ riċerka relatata mad-diżastri u aċċess għal firxa ta’ networks u sħubijiet. Iċ-Ċentru Konġunt tar-Riċerka (JRC) jimmaniġġja d-DRMKC u, mill-2017, iċ-Ċentru tad-Data dwar ir-Riskju tal-pjattaforma tal-web tal-GIS. Iċ-Ċentru għandu l-għan li jtejjeb l-aċċess u jikkondividi data dwar ir-riskju kurat fl-UE kollha għat-trawwim tal-MDD. Bħala ċentru tal-għarfien, iċ-Ċentru tad-Data dwar ir-Riskju huwa mistenni li jkun il-punt ta’ referenza għal data dwar ir-riskju kurata fl-UE kollha, jew billi jospita settijiet ta’ data rilevanti jew billi jorbot ma’ pjattaformi nazzjonali u mar-rapporti tal-JRC dwar ix-xjenza għall-MDD (rapportital-2017 u tal-2020). 

Il-KE tħeġġeġ il-produzzjoni ta’ informazzjoni aħjar u l-komparabbiltà tad-data dwar id-diżastri, bħal informazzjoni dwar it-telf ekonomiku tad-diżastri. F’dan il-kuntest, rapport ippubblikat fl-2018 mill-JRC jipprovdi analiżi ta’ diversi bażijiet tad-data żviluppati biex jiġbru, jirreġistraw u jaggregaw informazzjoni dwar telf ta’ perikli differenti, u b’hekk itejbu l-komparabbiltà ta’ varjetà vasta ta’ avvenimenti skattati minn kwalunkwe tip ta’ periklu. Barra minn hekk, is-serje ta’ proġetti PESETA tal-JRC tipprovdi ħarsa ġenerali lejn il-konsegwenzi bijofiżiċi u ekonomiċi possibbli tat-tibdil fil-klima futur għall-Ewropa.

Is-Servizz ta’ Ġestjoni tal-Emerġenzi ta’ Copernicus (CEMS) jipprovdi informazzjoni dwar diversi perikli relatati mal-klima, inklużi għargħar, nixfiet u nirien fil-foresti, għar-rispons ta’ emerġenza u għall-ġestjoni tar-riskju ta’ diżastri.

F’dawn l-aħħar snin, saru sforzi biex tissaħħaħ il-koerenza bejn ir-riċerka, il-politika u l-prattiki tas-CCA u tad-DRR. Fi ħdan il-proġett H2020 PLACARD, ġiet żviluppata pjattaforma għad-djalogu, l-iskambju tal-għarfien u l-kollaborazzjoni bejn iż-żewġ komunitajiet differenti. Barra minn hekk, l-EEA ppubblikat rapport li jivvaluta l-prattiki attwali tad-DRR u tas-CCA u l-livell ta’ għarfien espert.

L-EEA taġġorna kull sena indikatur dwar it-telf ekonomiku minn estremi relatati mal-klima. Proġetti Ewropej bħal-LODE ffukaw fuq l-iżvilupp ta’ sistemi ta’ informazzjoni dwar id-data dwar il-ħsara u t-telf għad-DRR u s-CCA. Barra minn hekk, il-Grupp tal-Bank Dinji għamel studji għall-Unjoni Ewropea dwar l-Ekonomija għall-Prevenzjoni u t-Tħejjija għad-Diżastri fl-Ewropa (2021). L-Awtorità Ewropea tal-Assigurazzjoni u l-Pensjonijiet tax-Xogħol żviluppat dashboard pilota li jindirizza d-distakk fil-protezzjoni mill-katastrofi naturali.

Appoġġ għall-investiment u l-finanzjament

L-inkoraġġiment ta’ investiment effettiv u akbar fil-prevenzjoni tad-diżastri huwa azzjoni ta’ prijorità għall-Kummissjoni Ewropea. Il-finanzjament tal-UE għall-adattament huwa appoġġat mill-Qafas Finanzjarju Pluriennali 2021-2027, li jiżgura li l-azzjonijiet ta’ adattament għat-tibdil fil-klima jkunu ġew integrati fil-programmi ta’ nfiq ewlenin kollha tal-UE.

Il-Fond ta’ Solidarjetà tal-UE ġie stabbilit għall-finanzjament tal-Istati Membri f’każ ta’ diżastri kbar. Dan inħoloq b’reazzjoni għal avveniment ta’ għargħar massiv fl-Ewropa Ċentrali u tal-Lvant fl-2002, u appoġġ fl-għajnuna f’każ ta’ diżastru, ir-restawr tal-infrastrutturi pubbliċi, u l-protezzjoni tal-wirt kulturali.

Ir-riċerka dwar it-tnaqqis tar-riskju ta’ diżastri qed tiġi ffinanzjata permezz tal-Programmi Qafas tal-UE għar-Riċerka u l-Innovazzjoni, b’mod partikolari, mill-2021 sal-2027 minn Orizzont Ewropa, li jinkludi l-adattament għat-tibdil fil-klima bħala qasam ta’ missjoni, li għandu l-għan li jassisti lill-komunitajiet u lir-reġjuni Ewropej f’fehim, tħejjija u ġestjoni aħjar tar-riskji klimatiċi. Ir-raggruppament 3- Is-sigurtà ċivili għas-soċjetà għandha l-għan li twieġeb għall-isfidi li jirriżultaw minn perikli naturali u dawk ikkawżati mill-bniedem u għalhekk hija partikolarment rilevanti għas-settur tad-DRR.

Barra minn hekk, kull sena l-Mekkaniżmu tal-UE għall-Protezzjoni Ċivili jiftaħ sejħa għall-finanzjament ta’ proġetti dwar il-prevenzjoni u t-tħejjija. It-tisħiħ tad-DRM huwa wkoll fi ħdan l-għanijiet tal-programm ta’ finanzjament LIFE.

Ħarsa ġenerali komprensiva tista’ tinstab fuq il-paġna dwar il-finanzjament tal-UE tal-miżuri ta’ adattament.

Appoġġ għall-implimentazzjoni

Qed jitwettqu attivitajiet ta’ tħejjija fil-livell tal-UE biex jgħinu biex jintlaħaq stat ta’ tħejjija u kapaċità tal-mezzi umani u materjali, u biex jiġi żgurat rispons effettiv u rapidu għad-diżastri. Sistemi ta’ Twissija Bikrija (għal diżastrib’mod ġenerali, aktar dettalji għal għargħar,  nixfa u nirien fil-foresti), moduli u programmi ta’ taħriġ huma partijiet essenzjali ta’ dawn l-attivitajiet. F’dan il-kuntest, in-Network tal-Unjoni ta’ Għarfien dwar il-Protezzjoni Ċivili nħoloq biex iżid il-kooperazzjoni, il-koordinazzjoni, il-ħiliet u l-għarfien espert, itejjeb il-kapaċità tal-UE li tħejji għad-diżastri, tipprevjenihom u tirrispondi għalihom.

Barra minn hekk, ir-Riżerva Ewropea ta’ Protezzjoni Ċivili ġiet stabbilita biex tavvanza l-kooperazzjoni Ewropea fil-protezzjoni ċivili u tippermetti rispons Ewropew aktar rapidu, ikkoordinat aħjar u aktar effettiv għad-diżastri kkawżati mill-bniedem u l-perikli naturali.

MRE ta’ adattament

F’konformità mas-CPM tal-Unjoni Ewropea, l-Istati Membri jridu jirrapportaw kull tliet snin lill-Kummissjoni Ewropea (1) sommarju tal-valutazzjonijiet tar-riskju, (2) valutazzjoni tal-kapaċità tal-ġestjoni tar-riskju, kif ukoll (3) informazzjoni dwar il-miżuri prijoritarji ta’ prevenzjoni u tħejjija. Ir-rapportar jinkludi wkoll enfasi fuq il-miżuri ta’ adattament għat-tibdil fil-klima: L-Istati Membri jridu jinkludu sinerġiji bejn il-miżuri tad-DRR u tas-CCA stabbiliti fil-livell nazzjonali jew sottonazzjonali għal riskji ewlenin marbuta mat-tibdil fil-klima. Abbażi tas-sommarji tal-valutazzjonijiet tar-riskju nazzjonali ppreżentati fi tmiem l-2018, il-KE ppubblikat il-Ħarsa Ġenerali aġġornata tal-UE lejn ir-Riskji.

Min-naħa l-oħra, bħalissa ma hemm l-ebda mekkaniżmu sistematiku fis-seħħ għall-pajjiżi biex jirrapportaw it-telf lill-Kummissjoni Ewropea jew lill-EEA.