Verbetering van de operationele veiligheid bij offshore- en inshore-activiteiten

Belanghebbenden die betrokken zijn bij het verbeteren van de veiligheid bij offshore- en onshoreactiviteiten zijn onder meer visserij- en aquacultuuragentschappen, havenautoriteiten en overheidsinstanties met bevoegdheden op het gebied van veiligheid op zee (kustbewaking) en het vaststellen van regelgeving en normen. Ontwerpers en scheepsbouwers spelen ook een rol bij het waarborgen van de veiligheid van schepen en andere mariene installaties, zoals viskwekerijen of havenstructuren. Een brede participatieve aanpak, waarbij lokale gemeenschappen worden betrokken, wordt aanbevolen om het bewustzijn over veiligheidskwesties te vergroten. De FAO beveelt met name een holistische aanpak aan, waarbij wordt benadrukt dat de veiligheid voor vissers niet alleen moet worden aangepakt door middel van overheidsactiviteiten, maar ook door middel van gecoördineerde bottom-upactiviteiten.

Een duidelijke en locatiespecifieke identificatie van de belangrijkste klimaatrisico’s en inzicht in de gevolgen voor de veiligheid behoren tot de belangrijkste factoren die helpen bij het selecteren van de meest geschikte aanpassingsmaatregel om de operationele veiligheid te verbeteren. Gemeenschappelijke belemmeringen voor deze aanpassingsoptie hebben immers betrekking op de behoefte aan beter bewijs en vertrouwen in prognoses en effecten van klimaatverandering. Vertrouwen in klimaatveranderingsprognoses is met name vereist om de risico's in verband met klimaatverandering naar behoren te beschouwen als een van de vele andere risico's die van invloed zijn op de sector en om bedrijven te laten investeren in aanpassing aan de klimaatverandering. Bovendien kan de langetermijnraming van klimaatverandering slecht verenigbaar zijn met de kortere investeringstermijnen van maritieme bedrijven.

Deze optie omvat maatregelen die kunnen worden uitgevoerd met weinig gevolgen voor de middelen (bv. invoering van basisveiligheidsuitrusting, kleine aanpassingen van de infrastructuur om de veerkracht van onshore-activiteiten te vergroten) of met grote middelen, bijvoorbeeld in het geval van verheffing of verplaatsing van verwerkingslocaties of zeehavens, die zeer duur kunnen zijn.

Voordelen zijn onder meer de menselijke veiligheid van vissers en bedrijfsexploitanten, en het vermijden van mogelijke economische verliezen als gevolg van havensluitingen, schade aan infrastructuur, bedrijfsonderbrekingen en vissersvaartuigen die vastzitten in havens. Zeevrachtvervoer is van cruciaal belang voor het vervoer van grote hoeveelheden goederen over lange afstanden en is veel minder koolstofintensief dan wegvervoer. Acties gericht op het verbeteren van de veiligheid ervan zijn dus van groot belang voor de levensvatbaarheid en duurzaamheid van langeafstandslogistieke bedrijven. Het is ook van doorslaggevend belang voor industriële producenten die ervan afhankelijk zijn om hun voorraden te krijgen en hun producten op hun bestemmingsmarkten te leveren.

Aangezien veiligheid op zee een wereldwijd probleem is voor alle maritieme activiteiten, zijn internationale voorschriften voornamelijk ontwikkeld door de IMO, de Internationale Maritieme Organisatie, die wereldwijde normen vaststelt voor de veiligheid, beveiliging en milieuprestaties van de internationale scheepvaart. Een duidelijk voorbeeld is SOLAS, een van de belangrijkste verdragen op het gebied van maritieme veiligheid.

Veiligheid op zee is ook een essentieel onderdeel van het Europese zeevervoersbeleid, met het oog op de bescherming van passagiers, bemanningsleden, het mariene milieu en kustgebieden. De Europese wetgeving omvat IMO-normen en voorziet in aanvullende maatregelen door middel van een breed scala aan richtlijnen en verordeningen betreffende opleiding en kwalificaties, uitrusting van zeeschepen, beveiliging van schepen en havenfaciliteiten en veiligheid van passagiersschepen. Met name in de strategie van de Europese Unie voor maritieme veiligheid en het bijbehorende actieplan (2014) worden klimaatverandering en extreme gebeurtenissen aangemerkt als de belangrijkste bedreigingen en risico’s voor het zeevervoerssysteem en de maritieme infrastructuur, waarbij wordt benadrukt dat de veerkracht van de sector tegen deze risico’s moet worden beoordeeld en dat passende adaptieve maatregelen moeten worden genomen om deze risico’s te beperken.

In het kader van het gemeenschappelijk visserijbeleid stimuleert het EMMF de veiligheid en verbetering van de arbeidsomstandigheden in het kader van de prioriteiten 1 en 2 van de Unie (bevordering van ecologisch duurzame, hulpbronnenefficiënte, innovatieve, concurrerende en op kennis gebaseerde visserij en aquacultuur), de ondersteuning van investeringen aan boord of in individuele uitrusting die verder gaat dan het Unierecht en het nationale recht (artikel 32), in de infrastructuur van vissershavens, afslagen, aanlandingsplaatsen en beschutting (artikel 43) en in de modernisering van aquacultuureenheden (artikel 48).

Eenvoudige aanpassingsmaatregelen die worden uitgevoerd om de veiligheid tijdens visserijactiviteiten en navigatie te verbeteren, kunnen binnenkort worden uitgevoerd (1-2 jaar), terwijl complexere oplossingen zoals de verhoging/verplaatsing van haveninfrastructuren meer tijd vergen voor de uitvoering ervan. Andere maatregelen maken deel uit van een proces van continue en autonome aanpassing, na de algemene technologische upgrade van systemen en apparaten.

Deze aanpassingsoptie moet worden beschouwd als een continu proces dat een geleidelijke actualisering van de veiligheidssystemen en -procedures en een voortdurende monitoring van de efficiëntie ervan vereist.